Μετά την καταστροφή των Ψαρών
- 1896-1898,
- Νικόλαος Γύζης (1842-1901)
- Ελαιογραφία, 133Χ188 εκ.
- Εθνική Πινακοθήκη
Η ιδέα της καταστροφής των Ψαρών απασχόλησε τον Γύζη από το 1896.
Σε μια βάρκα που παλεύει με τα κύματα ξεχωρίζει η μορφή του όρθιου βρακοφόρου σε δυναμική στάση – έκφραση ελπίδας για πιθανή ευτυχή έκβαση και σωτηρία, ενώ οι υπόλοιποι αγωνίζονται να κρατηθούν ή να σώσουν όσους έχουν πέσει στη θάλασσα.
Μέσα στη βάρκα της φυγής έχουν ωστόσο μαζί τους μια εικόνα και τη σημαία που κυματίζει.
Η μάχη της Ακρόπολης 1827
- Nicolas-Louis Francois Gosse (1787-1878),
- Ελαιογραφία, 40 x 27.5 εκ.
- Εθνική Πινακοθήκη, Παράρτημα Ναυπλίου
Ο Γάλλος ζωγράφος εμπνέεται από την πολιορκία της Ακρόπολης και δημιουργεί ένα έργο με πρωταγωνίστρια την Ασήμω Λιδωρίκη, γυναίκα του φρούραρχου της Ακρόπολης Ιωάννη Γκούρα, απεικονίζοντάς την ως μια εικόνα της νίκης επί του κατακτητή.
Επεισόδιο από την έξοδο του Μεσολογγίου 1828
- Francois-Έmile de Lansac (1803-1890),
- Ελαιογραφία, 200×238 εκ.
- Μεσολόγγι, Δημ. Πινακοθήκη
O François-Émile de Lansac ασχολήθηκε με την ιστορική ζωγραφική, ενώ ειδικά οι σφαγές στο Μεσολόγγι το 1825-1826 είχαν ευαισθητοποιήσει ιδιαίτερα το γαλλικό κοινό. H συγκεκριμένη σκηνή φέρει όλη τη δραματικότητα του ρομαντικού κινήματος μέσα από την απεικόνιση των νεκρών αλλά και το κόκκινο χρώμα που νοερά συνδέει τα μέλη της οικογένειας.
Η υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι 1861
- Θεόδωρος Βρυζάκης
- ελαιογραφία, 155 x 213 εκ.
- Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου
Ο πίνακας απεικονίζει την άφιξη του Άγγλου ποιητή και φιλέλληνα Λόρδου Μπάιρον στο Μεσολόγγι. Ο Θεόδωρος Βρυζάκης ταυτίστηκε όσο κανένας άλλος καλλιτέχνης με την απεικόνιση των γεγονότων της Επανάστασης, με πίνακες που στερούνται κάθε έννοιας ρεαλισμού και συνιστούν εντυπωσιακά, αλλά σαφώς σκηνοθετημένα δρώμενα.
Θόδωρος, Περικεφαλαία Αυτοκτονίας, 1964
χαλκός, φτερά
50×30 x30 εκ.
Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ρόδου
Έργο ενός από τους σημαντικούς εκπροσώπους της σύγχρονης γλυπτικής, η «Περικεφαλαία Αυτοκτονίας» (1964) είναι έργο μνημειακό, έστω και μικρών διαστάσεων.
Τεχνοτροπικά, το έργο παραπέμπει σε σουρεαλιστικές και ντανταϊστικές αναφορές και εκτέθηκε το 1986 στην ατομική του έκθεση, με τίτλο «Ανατόπιση – Αναζήτηση», στον Προμαχώνα του Αγίου Γεωργίου του μεσαιωνικού κάστρου της Ρόδου.
Η αφύπνιση της Ελλάδας 1822
- Ange-René Ravault (1766 – 1845)
- Λιθογραφία, 41×37 εκ.
- Παρίσι, BnF,
- Département des Estampes et de la Photographie
Το έργο αντιπαραθέτει δύο κόσμους, αυτόν του πολιτισμού (Ελλάδα) με αυτόν της βιαιότητας και του χάους (Τουρκία), αντίθεση ιδιαίτερα διαδεδομένη χάρη στο αφήγημα βαρβαρότητας εναντίον χριστιανισμού. Στα τέσσερα γωνιακά τρίγωνα διαφαίνονται γραμμένες οι αξίες της θρησκείας, της πατρίδας, της δόξας και της ευημερίας.
O Γεώργιος Καραϊσκάκης καταδιώκων τον Ρεσίτ πασά ή Κιουταχή εν ξυφήρης το 1826
- 1931,
- Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (περί το 1870-1934)
- Χειροποίητα χρώματα σε χαρτόνι, 121Χ152 εκ.
- Ιδιωτική Συλλογή (δημοπρασία Bohnams, Μάιος 2020)
Ο πίνακας αναφέρεται στην πολιορκία της Ακρόπολης: Οι Έλληνες ήρωες παριστάνονται έφιπποι, επιβλητικοί, σε στάση αντιρεαλιστική με το πρόσωπο στραμμένα στο θεατή και επιμελημένη απόδοση.
Πίσω από τους πρωταγωνιστές υψώνονται οι καπνοί της μάχης και στο βάθος διακρίνονται ο Παρθενώνας και τα τόξα του Ηρωδείου.
Επεισόδιο του Ελληνικού αγώνα – 1856
- Eugène Delacroix (1798 – 1863),
- Ελαιογραφία, 65,7 x 81,6 εκ.
- Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου
Έργο με τολμηρούς χρωματικούς τόνους, που παραπέμπουν στην «ανατολίζουσα» περίοδό του ζωγράφου, με εμφανή την επιρροή της μελέτης του Rubens.
Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη
- Νικηφόρος Λύτρας περ. 1866-1870
- ελαιογραφία, 143 εκ. x 109 εκ.
- Πινακοθήκη Αβέρωφ, Μέτσοβο
Το έργο απεικονίζει την πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας στο Τσεσμέ από τον Κωνσταντίνο Κανάρη και τους συντρόφους του, το 1822.
Την πυρπόληση φιλοτέχνησε ο Νικηφόρος Λύτρας, βασισμένος στις διηγήσεις του ίδιου του Κανάρη, ο οποίος επισκεπτόταν τον ζωγράφο στο εργαστήριό του κατά την περίοδο δημιουργίας του έργου.
Η αποθέωση του Αθανασίου Διάκου
(Πριν από το 1934)
- Κωνσταντίνος Παρθένης (1878-1967),
- ελαιογραφία, 380Χ380 εκ.
- Εθνική Πινακοθήκη (δωρεά Σοφίας Παρθένη)
Η διεργασία της εικαστικής απόδοσης της Αποθέωσης του Αθανασίου Διάκου απασχόλησε τον Παρθένη στη δεκαετία του ‘30, με σχέδια, σπουδές και δύο ελαιογραφίες.
Στον μεγάλο πολυπρόσωπο πίνακα, το κέντρο κατέχουν ο αναλαμβανόμενος ρασοφόρος Αθανάσιος Διάκος και απέναντι του ένα φτερωτός πολεμιστής, ίσως ο Λεωνίδας ή η παρουσία του θανάτου.
Χάρτα του Ρήγα ή Χάρτα της Ελλάδος 1796-1797
Αποτελείται από 12 φύλλα, τα οποία ενωμένα φτάνουν σε συνολικό μέγεθος 205Χ205 εκ. και θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά έργα Ρήγα Φεραίου, καθώς προσδιορίζει τον Ελληνισμό με ιστορικά και πολιτισμικά κριτήρια και όχι γεωγραφικά.
Η Χάρτα του Ρήγα προστατεύεται με νόμο, θεωρούμενη πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας.
Ο χορός του Ζαλόγγου ή Οι Σουλιώτισσες
- Claude Pinet (1765-1811),
- Ελαιογραφία, 69 x 90 εκ.
- Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη
Ο πίνακας επικεντρώνεται στην σκηνή απελπισίας των γυναικών που γνωρίζουν πως ο θάνατος και η θυσία τους είναι μονόδρομος.
Το επεισόδιο αυτό από τον Ζάλογγο αποκτά μυθικές διαστάσεις στο πλαίσιο του φιλελληνισμού στη Γαλλία και βοηθά τον αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων.
Τοιχογραφία στην αίθουσα του Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου στο Δημαρχείο της Αθήνας 1938-1939
- Φώτης Κόντογλου (1896-1965)
Ο Κόντογλου στο έργο του δημιούργησε μορφές που προβάλλονται σε ενιαίο μονοχρωματικό βάθος, παριστάνονται με επίσημο και αυστηρό ύφος, στον τύπο και στη μορφολογία των αγίων της Εκκλησίας, αν και πρόκειται για κοσμικά πρόσωπα.
H Δόξα των Ψαρών |περί το 1898|
- Νικόλαος Γύζης (1842-1901),
- Ελαιογραφία, 41Χ32 εκ.
- Μέγαρο Προεδρίας της Ελληνικής Δημοκρατίας
«Ο δαιμόνιος Σολωμός με ενέπνευσεν» δήλωσε για το έργο του ο ίδιος ο καλλιτέχνης, που όμως απογοητεύτηκε από την υποδοχή του κοινού:
Η αλληγορική και συμβολιστική απόδοση της μορφής, με στοιχεία του σύγχρονου μοντερνιστικού Jugendsti προκάλεσε αρνητικά σχόλια και κατακρίθηκε και για τη βλοσυρότητα του βλέμματος, προτού αποκατασταθεί ως έργο τέχνης μεγάλης αξίας.
Ζωφόρος στην «Αίθουσα Τροπαίων» του Μεγάρου της Βουλής 1842-1843
Στην επιβλητική Αίθουσα των Τροπαίων της Βουλής, δεσπόζει η μνημειακή ζωφόρος που παριστάνει θέματα από την Ελληνική Επανάσταση.
Οι παραστάσεις περιτρέχουν τους τέσσερις τοίχους της αίθουσας σε μήκος 59 μ. και ύψος 1,20 μ. και ακολουθούν τη χρονική διαδοχή των γεγονότων, πολιτικών, διπλωματικών και πολεμικών που καθόρισαν τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Στην εικόνα βλέπουμε την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου.
Ο όρκος των Φιλικών |~1865|
- Νικόλαος Ξυδιάς-Τυπάλδος (1828-1909),
- Ελαιογραφία, 53 x 46 εκ.
- Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου
Το έργο αναφέρεται στον όρκο που έδιναν όσοι μυούνταν στη Φιλική Εταιρεία. Η σκηνή που αποτύπωσε ο Νικόλαος Ξυδιάς-Τυπάλδος λαμβάνει χώρα στο σκοτεινό εσωτερικό μιας εκκλησίας, με τον καλλιτέχνη να μην δίνει έμφαση στις λεπτομέρειες, αλλά στο πέρασμα από το φως στο σκοτάδι.