Μάταλα

Γράφει ο Απόστολος Δ. Καραμπάς //

‘’Hippie – Hippie – Matala – Matala’’, μου φώναζαν, δεν είχα καταλάβει ότι η εμφάνιση μου παρέπεμπε σε Χίπη, την άλλη μέρα πήραμε το πλοίο για να ανακαλύψουμε τα Μάταλα. Αφηγείται σε συνέντευξη της σαράντα χρόνια αργότερα, η καναδή τραγουδίστρια Joni Mitchell, πως άρχισαν οι διακοπές της από την Αθήνα της Χούντας το 1969 μαζί με μια φίλη της. «Δεν υπήρχαν σπίτια στα Μάταλα, μόνο δύο μπακάλικα, ένας φούρνος που έφτιαχνε ψωμί και γιαούρτι, ένα παντοπωλείο με το μοναδικό τηλέφωνο, δύο καφενεία και μερικές καλύβες για νοίκιασμα».

Οι beatniks είναι οι πρώτοι επισκέπτες στα σπήλαια του όρμου των Ματάλων, η άφιξη τους χρονολογείται μέσα στο 1965,οι hippies αρχίζουν να καταφθάνουν αργότερα το 1967. Δεν ανήκαν όλοι στην ίδια κατηγορία, υπήρχαν ταξιδιώτες που μετά τις αναζητήσεις τους σε Ινδίες, Νεπάλ και Αφγανιστάν είχαν προορισμό τα Μάταλα.

Ο Arn Stohmeyer, γερμανός συγγραφέας του βιβλίου’’Myth of Matala’, φοιτητής τότε της Φιλοσοφικής αναφέρει στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ του Ηρακλείου «Πρώτη φορά επισκέφθηκα τα Μάταλα το 1965, όλοι οι φοιτητές στο πανεπιστήμιο ήθελαν να επισκεφθούν αυτόν τον τόπο. Οι νέοι της δεκαετίας του 60 αντιλαμβάνονταν την επίσκεψη ως ιερό καθήκον και υποχρέωση……».

Αρκετοί από  αυτούς έχουν κάνει σπουδές σε γνωστά πανεπιστήμια, αρνούνται ένα συμβατικό τρόπο ζωής μιας καταναλωτικής κοινωνίας. Διαβιούν σε μικρές παρέες, ζευγάρια, ακόμη και οικογένειες. Χρησιμοποιούν λάμπες πετρελαίου για φωτισμό, μαγειρεύουν κυρίως ψάρια και ότι τρόφιμα αγοράζουν από το χωριό, επίσης εργάζονται  και σε διάφορες αγροτικές εργασίες. Ο ελεύθερος τρόπος ζωής τους εκφράζεται με την μουσική, τον διαλογισμό, την ζωγραφική, την φιλοσοφία. Ένας παλιός Χίπης περιγράφει «Πρωινά μπάνια, κάθε βράδυ ρετσίνα στο καφενείο και φιλοσοφικές συζητήσεις με τους ντόπιους».

Είναι μια εποχή κοινωνικής αμφισβήτησης, ο Μάης του 68,η εισβολή στην Πράγα, ο πόλεμος στο Βιετνάμ, το Woodstock. Η αντικομφορμιστική στάση ζωής των λεγόμενων freaks ,η αγάπη για τον γυμνισμό, η σεξουαλική επανάσταση και η rock μουσική, έρχονται σε κόντρα με το «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια» της Χούντας, την αισθητική και την νοοτροπία του στρατιωτικού καθεστώτος, και προκαλούν την μήνιν της Εκκλησίας.

Το αμερικάνικο περιοδικό Life κυκλοφορεί τον Ιούλιο του 68 με εξώφυλλο  ένα νεαρό ζευγάρι σε ένα από τα σπήλαια. Τα Μάταλα γίνονται διάσημα σε μια μέρα, καταφθάνουν ταξιδιώτες από παντού. Παγκόσμιο χίπικο κίνημα σημαίνει Μάταλα. Μια Ουτοπία σε ένα μικρό ψαροχώρι στο γαλάζιο του Λιβυκού πελάγους, επιστροφή στην φύση! Ανάμεσα στους εκατοντάδες ταξιδιώτες  καταφθάνουν όπως το θέλει ο μύθος και οι θρύλοι της μουσικής Βob Dylan, Janis Joplin, Cat Stevens, joan Baez. Eπίσης να αναφερθούμε και στους δικούς μας την ποιήτρια Κατερίνα Κουτσογιαννοπούλου, τον Δημ. Πουλικάκο έναν από τους πρώτους rock τραγουδιστές, και τον μουσικό Λάκη Τυπάλδο οι οποίοι υπήρξαν και αυτοί  κάτοικοι αυτών των  ρωμαϊκών λαξευτών τάφων, της βόρειας πλευράς του κόλπου των Ματάλων.

Κάποιος «αγανακτισμένος», ο Μ. Βαμβουκάς, σπουδαστής της Παιδαγωγικής ακαδημίας με επιστολές στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ απαιτεί να απομακρυνθούν οι «χυδαίοι». Αναφέρει ότι έγινε «πυρ και μανία όταν είδε τα μικρά παιδιά να ερευνούν αχόρταγα με τα ματάκια τους τας νεαράς με τα μπικίνια…..». Προσπαθεί να ξεσηκώσει τους κατοίκους του χωριού, οι οποίοι όμως αδιαφορούν, καταφέρνει όμως και πείθει τον Μητροπολίτη Τιμόθεο(έγινε αρχιεπίσκοπος Κρήτης το 1978) για τους κινδύνους που διατρέχει η Ορθοδοξία. Ο Μητροπολίτης με εγκύκλιο του στους ιερείς των εκκλησιών που δημοσιεύεται και στον αθηναϊκό τύπο κάνει λόγο  για «εστία ηθικής μόλυνσης» για «ανήκουστα όργια» και «κοπέλες που εκδίδονται».

Το καλοκαίρι του 69 οι επιθέσεις από μερίδα του τύπου εντείνονται, δημοσιογράφος της εφημερίδας του Ηρακλείου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ(17/7/69) σε ανυπόγραφο άρθρο του ισχυρίζεται ότι συνάντησε τον ηγέτη των hippies στα Μάταλα ο οποίος του αποκάλυψε ότι «βασικός τους στόχος είναι η δημιουργία τρίτου φύλλου», από την εφημερίδα χαρακτηρίζονται «βρωμεροί, ανώμαλοι και ανισσόροποι».

Ύστερα από τα δημοσιεύματα ο εισαγγελέας Ηρακλείου διατάζει έρευνα των σπηλαίων, η χωροφυλακή με αιφνιδιαστικές επιθέσεις συλλαμβάνει αρκετούς, δεκαεπτά από αυτούς δικάστηκαν για χρήση χασίς. Ο Πουλικάκος σε συνέντευξη του είχε σχολιάσει «όσον αφορά την ελευθεριότητα, σας πληροφορώ πως και την οργιαστική περίοδο του rock των 60’στα Μάταλα δεν γίνονταν όργια.Τα όργια ήταν μόνο στο μυαλό των παπάδων…».

Τα πράγματα αρχίζουν να επιδεινώνονται στις αρχές του 70΄,όταν στο  περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ (13/2/70), και στην εφ. ΠΑΤΡΙΣ (14/2/70) δημοσιεύεται η  ανυπόστατη είδηση από τον  δημοσιογράφο Νικ. Αγγελή ότι ένα μεγάλο συνέδριο  θα διεξαχθεί την Άνοιξη στα Μάταλα για να ξεκαθαριστούν εσωτερικά προβλήματα των hippies.To προβοκατόρικο αυτό δημοσίευμα  εξοργίζει τον μητροπολίτη που μέσα από το εκκλησιαστικό περιοδικό ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ (φεβρ.70) απαιτεί την διακοπή του «συνεδρίου», κλείσιμο των σπηλαίων και απομάκρυνση όσων κατοικούν εκεί μέσα δηλώνοντας ότι «αφήσαμε κι εφύτρωσε στον τόπο μας ένα κακό δένδρο…».

Ο ιδιοκτήτης του γνωστού καφενείου των Ματάλων «Mermaid cafe» Στ. Ξαγοραράκης πείθει τον εκδότη της εφ. ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ Αριστ. Γραμματικάκη ότι οι κατηγορίες είναι χαλκευμένες, και πως η Κρήτη θα καταστραφεί τουριστικά από τέτοιες συμπεριφορές, στο όνομα της όποιας ηθικής. Ο εκδότης αναγνωρίζοντας την λαθεμένη θέση της εφημερίδας με πρωτοσέλιδο άρθρο του αλλάζει γραμμή στο συγκεκριμένο θέμα.

Η δικτατορία των συνταγματαρχών ακόμη δεν παίρνει επίσημη θέση, φοβούμενη ότι μια αστυνομική εκκαθάριση θα την εξέθετε στο εξωτερικό και δεν κινητοποιείται, παρά τις εκκλήσεις συλλόγων γονέων και κηδεμόνων, κάποιων εισαγγελέων και άλλων προσκειμένων του καθεστώτος.

Ανάμεσα στους χίπηδες υπάρχουν και Αμερικανοί ανυπότακτοι αρνητές του πολέμου στο Βιετνάμ, που έχουν εγκαταλείψει την χώρα τους για να αποφύγουν την στράτευση. Χαρακτηριστικός ήταν ο χαιρετισμός μεταξύ των μελών αυτής της εναλλακτικής κοινότητας, σχημάτιζαν το γνωστό σήμα της νίκης V μαζί με την προσφώνηση ‘’peace man’’.

Μέσα στους στίχους του ‘’Carey΄’, ένα από τα καλύτερα τραγούδια που έγραψε στα σπήλαια των Ματάλων η Joni Mitchell την Άνοιξη του 70,βρίσκεται πιθανόν και μια απάντηση σε ότι αφορά την αμερικανική εμπλοκή στο κλείσιμο των σπηλαίων.

‘’Let’s have a round for these freaks and the soldiers.Around for these friends as mine’’(Ας πιούμε στην υγεία των φρικιών και των στρατιωτών. Στην υγεία των δικών μας φίλων).

Είναι μια περίοδος στην Αμερική μαζικών διαδηλώσεων και αντιπολεμικών κινητοποιήσεων κατά του πολέμου στο Βιετνάμ με αιματηρά επεισόδια καταστολής από τις αστυνομικές δυνάμεις.

Η προβοκατόρικη είδηση περί συνεδρίου των Χίπηδων προβάλλονταν περίπου δύο μήνες ώστε να χρησιμοποιηθεί ως αφορμή την κατάλληλη στιγμή. Μάιος 1970 και η  χωροφυλακή εισβάλει στο οικισμό των Ματάλων, η Joni Mitchel σε συνέντευξη της ένα χρόνο αργότερα αναφέρει «οι μπάτσοι τραβολογούσαν τους hippies έξω από τις σπηλιές, εκείνοι με μια τρέλα δεν πτοούνταν από αυτά τα περιστατικά. Υπήρχε μια γενικευμένη τρέλα εκείνη την εποχή». Γίνονται αρκετές συλλήψεις, όσοι διαπιστώνονται ανυπότακτοι και λιποτάκτες με την συνεργασία των ελληνικών αρχών και της αμερικανικής πρεσβείας στέλνονται πίσω. Ουτοπία ΤΕΛΟΣ!

ΠΗΓΕΣ

• Νταλούκας ,Μ.,Μάταλα η πραγματική ιστορία, εφ.Αγώνας της Κρήτης 21/6/2014
• Λινοξυλάκης ,Γ. ,Μάταλα ο παράδεισος των Χίπις εφ. Ρέθεμνος 11/7/2015
• Κανελλόπουλος,Δ., Τα Μάταλα είναι παντοτινά, εφ.Συντακτών 9/6/2015
• Doc on ΕΡΤ,hippie-hippie-Matala-Matala, Μηχανή του Χρόνου 22/7/2015
• Νταλούκας,Μ.,Μάταλα Η ιστορία της Νεφεριάνας, Εκδ.Άγκυρα, Αθήνα, 2018.
• https//ww.mixcloud.com/manolisdaloukas, Λάκης Τυπάλδος συνέντευξη στον Μ.Νταλούκα (Για τα Μάταλα) 19/10/2015
• Μπλιάτκας,Κ.,Στα Μάταλα οι σπηλιές τραγουδάνε ακόμα,PROTAGON 18/8/2017.