Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Μπαρούχ ντε Σπινόζα, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νέας φιλοσοφίας

Στις 24 Νοεμβρίου 1632 γεννιέται ο Μπαρούχ ντε Σπινόζα. Ολλανδός φιλόσοφος του 17ου αιώνα, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νέας φιλοσοφίας, κύριος υπέρμαχος της ελευθερίας της σκέψης και του πανθεϊσμού, του οποίου η σκέψη άσκησε τεράστια επίδραση σε μεταγενέστερους στοχαστές. Η πραγματική ελευθερία για τον Σπινόζα συνίσταται στο να μπορεί ο άνθρωπος να πράττει σύμφωνα με τους νόμους της ανθρώπινης φύσης και για να το κατορθώσει αυτό πρέπει να τους γνωρίζει, η ελεύθερη πράξη προκύπτει από τη λογική γνώση της ανθρώπινης φύσης. Ο «πανθεϊσμός» του Σπινόζα επέδρασε στο Γαλλικό Διαφωτισμό. Υπάρχει, μάλιστα, ανάμεσα στον Σπινόζα και τους Διαφωτιστές η κοινή αντίληψη ότι ο θεός πρέπει να είναι προσιτός στο ανθρώπινο λογικό, καθώς και στην ανάγκη της ανεξιθρησκίας. Η φιλοσοφία του Σπινόζα επηρέασε στη λογοτεχνία τον Λέσινγκ, τον Γκαίτε και τον Κόλριτζ. Προετοίμασε, επίσης, τη φιλοσοφία του Χέγκελ.