Ρεπορτάζ Ξανθή Χονδρού-Χιλλ //
Μία εξαιρετική έκπληξη περίμενε τους ακροατές που μαζεύτηκαν την Τρίτη, 17 Απριλίου 2018, στον εκδοτικό οίκο ΙΑΝΟ στη Θεσσαλονίκη, για να ζήσουν από κοντά την νέα εκδοχή του ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ. Το νέο Βιβλίο-CD ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ αποκτά μοντέρνα υπόσταση από όλες τις απόψεις. Συνδέει το παρελθόν με το παρόν και το το μέλλον, και αυτό όχι μόνο όσον αφορά την μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και την ποίηση του Γιάννη Ρίτσου αλλά και τη σύνδεση με τα εικαστικά έργα του Βασίλη Βαφειάδη. Το τελικό αποτέλεσμα είναι αψεγάδιαστο και αναδεικνύει νέες πλευρές συνεργασίας και αλληλεπίσδρασης ποίησης και μουσικής και των επεκτάσεων τους σε άλλες μορφές τέχνης.
Τους δύο καλλιτέχνες – Μιχαηλάγγελο Τουμανίδη στην κιθάρα και Παναγιώτη Καραδημήτρη στο τραγούδι – που είχαν την ιδέα να πραγματοποιήσουν το εγχείρημα αυτό προλόγισαν στη Θεσσαλονίκη ο συνθέτης Γιώργος Καζαντζής, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Χρίστος Ζαφείρης, ο αρθρογράφος Σταύρος Κωνσταντινίδης και ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιώργος Λογοθέτης. Οι ομιλητές δεν παρέλειψαν να αναφερθούν στην ιστορική σημασία του έργου αυτού που γράφτηκε πριν από 82 χρόνια και εξακολουθεί να αποτελεί θησαυρό έμπνευσης.
Όπως αναφέρει ο Χρήστος Ζαφείρης στην ομιλία του και στο άρθρο που δημοσίευσε στην ιστοσελίδα www.thessmemory.gr ο Επιτάφιος έχει περάσει από πολλές διασκευές, ερμηνείες και ηχογραφήσεις. Η πρώτη ενορχήστρωση έγινε από τον Μάνο Χατζηδάκι με τη φωνή της Νάνα Μούσχουρη με λυρική διάθεση, τη δεύτερη επιμελήθηκε ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, την Καίτη Θύμη και τον Μανώλη Χιώτη στο μπουζούκι “αλλάζοντας κυριολεκτικά το τοπίο του έντεχνου λαϊκού τραγουδιού… και …σηματοδοτώντας την αφετηρία της μελοποιημένης ποίησης” στην Ελλάδα. Όμως και άλλοι γνωστοί καλλιτέχνες χάρισαν τη φωνή τους στον Επιτάφιο όπως η Φλέρυ Νταντωνάκη, η Μαρία Σουλτάτου, η Μάιρη Λίντα, και φυσικά η Μαρία Φαραντούρη σε ηχογράφηση που έγινε στη Σοβιετική Ένωση.
Η νέα εκδοχή του Επιτάφιου Καραδημήτρη-Τουμανίδη είναι λιτή αλλά γεμάτη με ιστορικές αναφορές. Μπορεί να μην είναι ορχηστρικό αλλά είναι μεγαλειώδες. Το λογοτεχνικό έργο του Γιάννη Ρίτσου είναι πολυδιάστατο και διαχρονικό και μπορεί να σταθεί και χωρίς μεγάλα μουσικά στολίδια. Εισέρχεται στις λητές γραμμές που χαρακτηρίζουν τον 21 αιώνα χωρίς να διαπραγματεύεται την ποιότητα αλλά να αναδυκνύει τόσο τη διαχρονική αξία της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη αλλά και την δυνατότητα προσαρμογής της σε διαφορετικό χρονικό περιβάλλον. Εξ’ άλλου σε μία συνέντευξη που έδωσε ο ίδιος ο συνθέτης στη Στουτγάρδη της Γερμανίας τη δεκαετία του 90 είπε χαρακτηρηστικά ότι “δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ μουσικής για διασκέδαση και σοβαρής μουσικής.” Και γιαυτό ίσως να περνάει τόσο εύκολα από την έντεχνη λαϊκή μουσική σε ακούσματα κλασσικής μουσικής δωματίου, γιατί οι ίδιες οι συνθέσεις το επέτρεπαν ευθείς εξ αρχής. Είναι μάλλον ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοπιούμε τη μουσική που την κάνει αυτό που θα θέλαμε να είναι.
Οι καλλιτέχνες Μιχαηλάγγελος Τουμανίδης και Παναγιώτης Καραδημήτρης φαίνεται ότι έχουν άψογη αρμονία μεταξύ τους. Στηρίζουνε τη συνεργασία τους σε αγνές προθέσεις και έτσι βγαίνει και ακούγεται το αποτέλεσμα άψογο. Η κιθάρα στα χέρια του Μιχαηλάγγελου Τουμανίδη λες και πολλαπλασιάζει τον ήχο της… λές και υπάρχουν πολλαπλές κιθάρες παράλληλα. Βάθος και ύψος, ρυθμός και μελωδία σε μία κιθάρα! Η φωνή του Παναγιώτη Καραδημήτρη συναισθηματική, βαθιά διαπεραστική, απίστευτη… δεν άφησε μάτι στεγνό στην παρουσίαση. Τα τραγούδια γνωστά μεν, διαφορετικά δε. Μία εκτέλεση φρέσκια, λιτή, σαν μουσική δωματίου. Μιά φωνή και μία κιθάρα συνεπήραν όλους όσοι βρέθηκαν στον ΙΑΝΟ.
Συνέντευξη με τον Παναγιώτη Καραδημήτρη
ΞΧ: Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με τον Μιχαηλάγγελο Τουμανίδη, μιά και αυτός είναι από την Αθήνα και εσείς ζήτε στη Θεσσαλονίκη;
ΠΚ: Γνωριστήκαμε πριν απο ένα χρόνο στην Αθήνα και γίναμε συνεργάτες και συμπράτουμε έκτοτε. Αυτό που μας έκανε να συνεχίσουμε τη συνεργάσια μας είναι τα ανθρώπινα στοιχεία που μας συνδέουν. Στο πρόσωπο του Μιχαηλάγγελου έχω δει γνήσια στοιχεία όπως την καλοσύνη και την αγάπη για τη μουσική.
ΞΧ: Πώς γεννήθηκε η ιδέα της λιτής αυτής ερμηνείας του Επιτάφιου;
ΠΚ: Θέλαμε κι εγώ και ο Μιχαηλάγγελος να κάνουμε μία μουσική συνομιλία μεταξύ μας που να περιέχει στοιχεία της Ελληνικής παράδοσης απο το Βυζάντιο μέχρι και στοιχεία της μοντέρνας Ελληνικής μουσικής του σήμερα. Έτσι ξεκινήσαμε επεξεργαζόμαστε τον Επιτάφιο ο οποίος περίεχει όλα αυτά τα στοιχεία. Ο δε λόγος του είναι ο δεκαπεντασύλλαβος και διαπραγματεύεται θέματα ζωής.
Θυσία, θρήνος, ανάσταση δικαίωση. Έτσι λοιπόν αυτά τα πράγματα θεωρήσαμε ότι θα βγούν καλύτερα αν δεν το μπουκώσουμε με μεγάλες ενορχήστροσεις.
ΞΧ: Μέσα σε τί χρονικό διάστημα έφτασε από την ιδέα στην υλοποίηση;
ΠΚ: Πάρα πολύ γρήγορα. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Λίγους μήνες νομίζω… από τον Νοέμβρη του 2017 μέχρι τον Απρίλιο του 2018 ήταν όλα έτοιμα. Ο Μιχαηλάγγελος ξεδύπλωσε όλο του ταλέντο, έδωσε όλη του την ενέργεια στο έργο αυτό. Εγώ από την άλλη ήθελα να εκφράσω το βιωματικό κομμάτι παρά το ακαδημαϊκό.
Απο την ώρα που το σκεφτήκαμε το συστήσαμε στο κύριο Θεοδωράκη και θέλω να ευχαριστήσω όλους όσοι συμμετείχαν στην πραγματοποίηση αυτού του ονείρου: Τον Βασίλη Βαφειάδη για την προσφορά του με τα έργα τέχνης που κοσμούν το βιβλίο, την Ξένια Αποστολίδου που έκανε όλο τον καλλιτεχνικό σχεδιασμό, τον Ανδρέα Σαμαρά για τις διορθώσεις, το Studio Costakis για όλες τις φωτογραφίες του τεύχους, τη Λιθοπριντ Γραφικές Τέχνες, το Μάρκο Πετράκη ΑΒΕΕ για τη χάραξη και τέλος για την παραγωγή του βιβλίου-CD για τον IANOS τον Νίκο Καρατζά. Δίχως αυτούς δεν θα υπήρχε στα χέρια μας αυτό το τεύχος για να ξεναγήσει τον αναγνώστη και τον ακροατή στο έργο αυτό.
