Γράφει ο Θανάσης Ν. Καραγιάννης //
Ο πολυγράφος συγγραφέας και αξιόλογος πεζογράφος, Γιάννης Δ. Μπάρτζης (Γ. Δ. Μ.), πρώην Σχολικός Σύμβουλος Π. Ε. στο νομό Κορινθίας και Διδάκτωρ Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, προβαίνει το τελευταίο χρονικό διάστημα σε μια αξιέπαινη δραστηριότητα, με την εκδοτική συνδρομή του εκδότη κ. Αντ. Σταμούλη. Μετά την επιτυχή, θαυμάσια έκδοση της διδακτορικής διατριβής του Πέτρος Πικρός. Στράτευση, Αντιπαραθέσεις, Πικρίες στη Λογοτεχνία του Μεσοπολέμου (ΕΚΔ. ΟΙΚΟΣ ΑΝΤ. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ, Θεσ/νίκη 2006), είχε την έμπνευση και πήρε την πρωτοβουλία να επανεκδοθούν σημαντικά έργα του γιατρού, δημοσιογράφου και διανοητή της Αριστεράς, Πέτρου Πικρού (1894-1956). Σταδιακά, λοιπόν, κυκλοφόρησαν τα παρακάτω βιβλία:
Πέτρος Πικρός, Θεοφανώ – Η Μεσσαλίνα του Βυζαντίου, 2010, σσ. 317
Πέτρος Πικρός, Σπιναλόγκα – Ο τάφος των ζωντανών πτωμάτων, 2010, σσ. 171
Πέτρος Πικρός, Από την άρρωστη ζωή. Το νούμερο 11. Ζωή με όνειρα… Διηγήματα και ποιήματα α θ η σ α ύ ρ ι σ τ α. 90 χρόνια μετά, 2011, σσ. 133
Πέτρος Πικρός, Λουκρητία Βοργία. Οι αιμοσταγείς έρωτες του Μεσαίωνος, 2011, σσ. 131.
Αυτό το οποίο πρέπει να υπογραμμιστεί είναι ότι ο Γ. Δ. Μ. σε όλα τα παραπάνω βιβλία έχει την ευθύνη της ιστορικής έρευνας και επιμέλειας των κειμένων. Προτάσσει δε σε όλα εισαγωγικό κείμενό του. Σημειωτέον ότι όλες οι Εισαγωγές του αποτελούν σπουδαία μελετήματα και χρήσιμα κείμενα για τον αναγνώστη του κάθε βιβλίου, όπως κρίνονται από το αποτέλεσμα. Έτσι, αποδεικνύεται, για μια ακόμη φορά, ότι ο Γ. Δ. Μ. είναι ένας δεινός και εμβριθής μελετητής της Ιστορίας της Λογοτεχνίας μας. Τα κείμενα του Π. Πικρού, χωρίς την Εισαγωγή του Γ. Δ. Μ., νομίζω ότι δε θα ήταν τόσο κατανοητά από το σύγχρονο αναγνώστη, αφού ο ίδιος θα στερούνταν τις χρήσιμες σε αυτές τις Εισαγωγές αναφορές του Γ. Δ. Μ. για την περιρρέουσα πολιτική, κοινωνική και λογοτεχνική ατμόσφαιρα της εποχής οπότε δημοσιεύτηκαν αυτά τα κείμενα, την παράθεση πλήθους απαραίτητων πληροφοριών και υποσημειώσεων, καθώς και τη διατύπωση των έγκυρων κριτικών παρατηρήσεων του μελετητή/ερευνητή Δρ. Γ. Δ. Μ., σχετικών με το έργο του Π. Πικρού και με τα συγκεκριμένα κείμενά του.
Στην παρούσα συλλογή περιλαμβάνονται: α) 39 ποιήματα που δημοσιεύτηκαν στην εφ. «Ημερήσια Νέα» και στην εφ. «Νέα Έρευνα» (που διαδέχτηκε τα «Ημερήσια Νέα») των Χανίων την περίοδο 10 Μαρτίου 1919-8 Νοεμ. 1920, με το γενικό τίτλο «Από την Άρρωστη ζωή», ενώ άλλα «είχαν χαρακτήρα ευκαιριακό, αφού είχαν γραφτεί με αφορμή επίκαιρα εθνικά ή προσωπικά γεγονότα». Σημειώνω ότι ορισμένα ποιήματα είναι μεταφράσεις, που επιχείρησε ο Πικρός, ποιημάτων των: Πωλ Ελυάρ (περ. «Νέα Ζωή», Μάης 1945), Χάινε (με τον Άγγελο Σκλάβο, εφ. «Νέα Έρευνα», 8.9.1919) και το «Εκδικητικό τραγούδι» (ποιητική διασκευή/παράφραση του ψαλμού «Επί των ποταμών Βαβυλώνος», περ. «Νέα Ζωή», Μάης 1945).
β) το διήγημά του «Το νούμερο 11», το οποίο δημοσιεύτηκε στην εφ. «Ριζοσπάστης», την Πρωτοχρονιά του 1928 και γ) το διήγημά του «Ζωή με όνειρα…», το οποίο δημοσιεύτηκε στο περ. «Απ’ Όλα Δι’ Όλους», τεύχ. 3, Ιούλιος 1936. Η πολύτιμη αυτή εργασία του Γ. Δ. Μ. «φέρνει ξανά στη ζωή τον Πέτρο Πικρό», όπως εύστοχα παρατηρεί σε προλογικό σημείωμα «Ευχαριστιών» της, στο παρόν βιβλίο, εκ μέρους των ανιψιών του Πέτρου Πικρού, η κ. Νίνα Μαυρατζά-Κουμή. Τα αθησαύριαστα, ξεχασμένα, άγνωστα αυτά ποιήματα, «λανθάνοντα της φιλολογικής έρευνας», δε θα ερχόταν μάλλον ποτέ στο προσκήνιο, αν ο ερευνητής και μελετητής του έργου του Π. Πικρού, Γ. Δ. Μ., δεν ανέτρεχε σε αρχειακό υλικό εφημερίδων των Χανίων της περιόδου 1918-1921, όπου –όπως φαίνεται– ο Πικρός διέμενε το διάστημα εκείνο.
Αποκαλυπτικό είναι δε το γεγονός ότι ο Πικρός ήταν και ποιητής, ενώ έως τώρα οι μελετητές του έργου του τον παρουσίαζαν μόνο ως πεζογράφο. Αυτή δε η αποκάλυψη ανήκει στον Γ. Δ. Μ., ο οποίος ανέτρεξε και «εξερεύνησε» τη Βιβλιοθήκη των Γενικών Αρχείων του Κράτους (Ιστορικό Αρχείο Κρήτης Χανίων) και τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων.
Επίσης, εντύπωση δημιουργεί στον αναγνώστη του βιβλίου η επισήμανση του Γ. Δ. Μ. ότι το ψευδώνυμο του Ιωάννη Γεναρόπουλου «Πέτρος Πικρός», δε σχετίζεται –όπως πίστευαν μέχρι σήμερα οι μελετητές του έργου του– με τον Μαξίμ Γκόρκι (1868-1936) (γκόρκι στα ρώσικα σημαίνει πικρός), αλλά με την «πικρή» ψυχολογική του κατάσταση κατά τη διαμονή του στα Χανιά, αφού υπέγραφε τα ποιήματά του αρχικά με το ψευδώνυμο «Βάρδος Πικρός» και αργότερα με το ψευδώνυμο «Πέτρος Πικρός», θέλοντας να τιμήσει τον πατέρα του Πέτρο, όπως υποστηρίζει ο Γ. Δ. Μ. και ίσως, αργότερα (1930 και εντεύθεν), όταν δραστηριοποιήθηκε στο αριστερό κίνημα, να συνδέθηκε –όπως υποστηρίζει ο ίδιος ο Γ.Δ.Μ.– αυτό το ψευδώνυμό του με το όνομα του μεγάλου Ρώσου μαρξιστή συγγραφέα Μαξίμ Γκόρκι (ψευδώνυμο του Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πέσκωφ).
Διαβάζοντας την «Εισαγωγή» του Γ. Δ. Μ. ο αναγνώστης θα διαπιστώσει τον εμβριθή μελετητή, που μας δίνει αναλυτικά πληροφορίες, σχόλια, κρίσεις, απόψεις για την εποχή, τον ποιητή Πικρό, το κάθε ποίημα χωριστά. Πρόκειται για ένα μελέτημα-σημείο αναφοράς- στην εξέλιξη των μελετών του έργου του Πικρού σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Ελπίζω ότι θα εκτιμηθεί δεόντως από την επιστημονική (και πανεπιστημιακή) κοινότητα.
Προτείνω και αυτό το βιβλίο του Γ. Δ. Μπάρτζη να φτάσει στα χέρια όσο γίνεται περισσότερων αναγνωστών και στα ράφια όλων των βιβλιοθηκών.
ΠΕΤΡΟΣ ΠΙΚΡΟΣ
Από την άρρωστη ζωή
Το νούμερο 11
Ζωή με όνειρα
Διηγήματα και ποιήματα αθησαύριστα 90 χρόνια μετά
Συλλογή [Ανακάλυψη] – Εισαγωγή – Επιμέλεια: Γιάννης Δ. Μπάρτζης
ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΑΝΤ. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ, Θεσσαλονίκη 2011, σσ. 135
