Γράφει ο Νίκος Μόττας //
«Το λιγότερο που οφείλουμε στην Ουκρανία είναι η πλήρης στήριξή μας και για να γίνει αυτό χρειαζόμαστε ενα ισχυρότερο ΝΑΤΟ […] Σήμερα δεν μπορεί να είναι κανείς αριστερός αν δεν στέκεται κατηγορηματικά πλάι στην Ουκρανία»1.
Τα παραπάνω λόγια θα μπορούσαν να ανήκουν στον – σοσιαλδημοκράτη – γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Γ. Στόλτενμπεργκ, στον Γερμανό καγκελάριο Σολτς ή στον Ισπανό πρωθυπουργό Σάντσεθ. Παρόλα αυτά, ο συγγραφέας τους δεν είναι άλλος από τον πλέον πολυδιαφημισμένο «φιλόσοφο» των τελευταίων δεκαετιών, τον Σλάβοι Ζίζεκ.
Η άποψη του Ζίζεκ για την Ουκρανία δεν θα είχε καμία ιδιαίτερη σημασία, αν ο Σλοβένος φιλόσοφος, θεωρητικός της ψυχανάλυσης και συγγραφέας δεν τύγχανε τόσο μεγάλης προβολής από τα Δυτικά μέσα ενημέρωσης, παρουσιαζόμενος ως ένας απ’ τους «σημαντικότερους εν ζωή διανοούμενους». Οι ίδιες οι απόψεις του Ζίζεκ δίνουν την απάντηση στο γιατί ο αστικός κόσμος τον έχει αναγορεύσει σε «σούπερσταρ» της λεγόμενης αριστερής διανόησης.
Στην πραγματικότητα, ο Σλ. Ζίζεκ είναι η ενσάρκωση του ψευδομαρξιστικού τσαρλατανισμού, που μέσα από βαρύγδουπες αναλύσεις, ασυνάρτητες αμπελοφιλοσοφίες και πομπώδες ύφος επιχειρεί να «ξεπλύνει» τις πιο αντιδραστικές αντιλήψεις και πολιτικές.
Ο ίδιος τσαρλατάνος που σήμερα ζητά ενα «ισχυρότερο ΝΑΤΟ» προς υπεράσπιση της Ουκρανίας, το 1999 τάσσονταν υπέρ των Νατοικών βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία. Για παράδειγμα, σε άρθρο του που είχε δημοσιευθεί στο «New Left Review», ο Σλοβένος έγραφε μεταξύ άλλων (τα κεφαλαία γράμματα δικά του): «…η απάντησή μου στο δίλημμα ‘Να βομβαρδίσουμε ή όχι;’ είναι: δεν βομβαρδίσατε ακόμα ΑΡΚΕΤΑ, και έχετε ΑΡΓΗΣΕΙ να το κάνετε»2.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2003, ο Ζίζεκ σε συνέντευξη του συνέχιζε να δικαιολογεί το Νατοικό σφαγείο της Γιουγκοσλαβίας: «Προς σφοδρή απογοήτευση πολλών αριστεριστών, ακόμα κι εγώ έδειξα κάποια κατανόηση για τον βομβαρδισμό της πρώην Γιουγκοσλαβίας απ’ το ΝΑΤΟ. Λυπάμαι, αλλά ο βομβαρδισμός αυτός σταμάτησε μια φρικτή σύρραξη. Μπορούσες να αντιληφθείς κάποιου είδους ανθρωπιστική προσπάθεια, και η πράξη αυτή είχε κάποιου είδους διεθνή νομιμοποίηση»3.
Όταν δεν στηρίζει τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις του ΝΑΤΟ, ο – αυτοπαρουσιαζόμενος ως «εγελιανός μαρξιστής» – αμπελοφιλόσοφος επιδίδεται σε βαθυστόχαστες μπουρδολογίες όπως, για παράδειγμα, το ακόλουθο απόφθεγμα προς υπεράσπιση του οπορτουνισμού: «Υπάρχει και ο “οπορτουνισμός των αρχών”, ο οπορτουνισμός ο οποίος βασίζεται στις αρχές. Είναι η περίπτωση που λέμε ότι δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε διότι θα προδώσουμε τις αρχές μας και αυτό εμφανίζεται ως στάση αρχών, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια ακραία μορφή οπορτουνισμού»4.
Το 2012, ο Ζίζεκ στήριξε ένθερμα τον ΣΥΡΙΖΑ εμφανιζόμενος σε κοινά πάνελ με τον Αλέξη Τσίπρα, ενώ σε μια απ’ τις ομιλίες του δεν δίστασε να επιτεθεί στο ΚΚΕ λέγοντας πως «το ΚΚΕ είναι το κόμμα των ανθρώπων που είναι ζωντανοί επειδή έχουν ξεχάσει να πεθάνουν». Πρόκειται για τον ίδιο τσαρλατάνο που το 2015, στην σκιά των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι, δήλωνε ότι «το αντίδοτο στο αδιέξοδο του παγκόσμιου καπιταλισμού είναι η στρατιωτικοποίηση της κοινωνίας»5, ενώ ένα χρόνο αργότερα, στήριξε δημόσια την υποψηφιότητα του Ντόναλντ Τραμπ για την προεδρία των ΗΠΑ.
«Δείξε μου τον φίλο σου…». Ζίζεκ με Αλ. Τσίπρα το 2012, Ζίζεκ με Γ. Βαρουφάκη το 2021.
Όχι. Ο Σλάβοι Ζίζεκ δεν είναι ούτε μαρξιστής, ούτε ριζοσπάστης, ούτε φιλοσόφος. Δεν είναι καν, όπως πολλοί νομίζουν, ενας «παλαβός» που εκστομίζει ασυναρτησίες με σκοπό να συγκεντρώσει τα φώτα της δημοσιότητας. Ο Ζίζεκ είναι ενας πολύ καλά διαβασμένος απολογητής της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.
Με αυτήν του την ιδιότητα συκοφαντεί τον σοσιαλισμό του 20ου αιώνα, επιτίθεται κατά του Λένιν και προωθεί, πότε ξεδιάντροπα και πότε συγκεκαλυμμένα, την δολοφονική ιμπεριαλιστική συμμαχία του ΝΑΤΟ. Κι’ αν κάποιες φορές παριστάνει πως υπερασπίζεται τον κομμουνισμό, ο Ζίζεκ το κάνει μόνο στα λόγια, ως αφηρημένο θεωρητικό σχήμα, αυτονομώντας τον από το κοινωνικό και πολιτικό πεδίο εφαρμογής του.
Τι είναι τελικά ο Σλάβοι Ζίζεκ; Την απάντηση την έχει δώσει ο ίδιος: «Αυτό που θέλει ο ευαίσθητος φιλελευθερισμός είναι μια ντεκαφεϊνέ επανάσταση, μια επανάσταση που να μην έχει το άρωμα της επανάστασης». Ιδεολογικός σερβιτόρος αυτής της «ντεκαφεϊνέ επανάστασης» είναι ο Ζίζεκ και οι λοιποί πολυδιαφημισμένοι μαρξιστές των σαλονιών (Μπαντιού, Νέγκρι, Ήγκλετον, κλπ) που τα αστικά μέσα ενημέρωσης συστηματικά προωθούν τις τελευταίες δεκαετίες.
1. Pacifism is the wrong response to the war in Ukraine, The Guardian, 21.6.2022.
2. Slavoj Žižek, Against the Double Blackmail, 7.4.1999.
3. Left Business Observer, Τ. 105, Αύγουστος 2003.
4. Ομιλία σε εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ, 4.6.2012.
5. Slavoj Žižek: In the Wake of Paris Attacks the Left Must Embrace Its Radical Western Roots, inthesetimes.com, 16.10.2015.
