Γράφει η Ελένη Μακαντάση //
Για την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών
Η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών αποτελεί πάντα επίκαιρο θέμα, μάλιστα η τοξικοεξάρτηση έχει χαρακτηριστεί ως μάστιγα του αιώνα. Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές έρευνες ανά τον κόσμο για να διερευνηθούν τα αίτια της εξάρτησης από ψυχότροπες ουσίες καθώς και το προφίλ του χρήστη. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει η τάση για ιατρικοποίηση (εστιάζουν στους νευροβιολογικούς παράγοντες) της χρήσης καθώς και ο χρήστης αντιμετωπίζεται ως «ασθενής». Το φαινόμενο των ναρκωτικών όμως έχει κατεξοχήν ψυχοκοινωνικό χαρακτήρα αφορά τον Άνθρωπο, ξεκινάει από τον Άνθρωπο επηρεάζει τον ίδιο, το περιβάλλον του, την κοινωνία ευρύτερα καθώς ο άνθρωπος δεν απαρτίζεται μόνο από νευροβιολογία, είναι μέρος των κοινωνικών, οικονομικών, πολίτικών, πολιτισμικών συνθηκών στις οποίες ζει και αναπτύσσεται. Στο παρόν άρθρο θα παρατεθούν κάποιες σκέψεις- απόψεις για το ψυχοκοινωνικό φαινόμενο της εξάρτησης και την ναρκωκουλτούρα που επιβάλει η εποχή.
Στους καιρούς της κρίσης οικονομικής, κοινωνικής, καπιταλιστικής, η μάστιγα των ναρκωτικών και γενικότερα των εξαρτήσεων είναι σε έξαρση. Η εύκολη πρόσβαση σε ναρκωτικές ουσίες, οι τάσεις για αποποινικοποιήση της κάνναβης, ο διαχωρισμός των ναρκωτικών σε «σκληρά» και «μαλακά» αλλά και η μεγάλη ενασχόληση με το διαδίκτυο (κοινωνικά δίκτυα, on line παιχνίδια) ευνοούν την ακμή της μάστιγας των εξαρτήσεων και καθιστούν την σημερινή κοινωνία να διέπεται από εν γένει ναρκωκουλτούρα. Η οποία ναρκωκουλτούρα συντηρεί τους ανθρώπους, μακριά από σχέσεις, σκέψη και δράση. Ο σημερινός άνθρωπος βρίσκεται εγκλωβισμένος σε μια «χρήση» (ουσιών, διαδικτύου κλπ) και αυτό συντελεί στο να του μειωθεί η κρίση (κριτική) απέναντι στην εξαθλίωση της εποχής (μισθοί πείνας, ανεργία, φτώχεια), χωρίς κρίση δεν μπορεί και να υπάρξει και δράση και χωρίς δράση δεν μπορεί να υπάρξει ανατροπή αυτής της εξαθλιωμένης κατάστασης που βιώνουμε. Γιατί όμως να υπάρχει αυτή η ναρκωκαταστολή των ανθρώπων και σε τι να ευνοεί;
Παρατηρώντας την παγκόσμια Ιστορία το φαινόμενο της τοξικοεξάρτησης εντάθηκε μετά την βιομηχανική επανάσταση που μεταβλήθηκαν οι σχέσεις παραγωγής, ο άνθρωπος συνδέθηκε με το παραγόμενο προϊόν και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ενταθεί η δομική ανισότητα μεταξύ των στρωμάτων της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Ανά τις ιστορικές περιόδους διαφαίνεται ότι το φαινόμενο της εξάρτησης από ψυχότροπες ουσίες είναι άμεσα συνδεδεμένο με τις βαθιές κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές. Ενισχύεται από τον καπιταλισμό (και ενισχύει αυτόν). Στην Ελλάδα μεγάλη έξαρση του φαινόμενου παρατηρείται μεταπολιτευτικά. Η έξαρση αυτή θα μπορούσε να συνδεθεί με τις τάσεις της κοινωνίας να υιοθετήσει δυτικά πρότυπα, ποπ κουλτούρα, καθώς επίσης η μεταπολιτευτική περίοδο ήταν συνδεδεμένη με μια παρατεταμένη κρίση «κοινωνικής ταυτότητας». Το προφίλ του χρήστη σ’ αυτή την χρονική στιγμή θα μπορούσε να περιλαμβάνει όλη αυτή την ανασφάλεια, την αγωνία, την αμηχανία για τα παραπάνω γεγονότα.
Σήμερα το φαινόμενο της εξάρτησης έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις και δεν περιορίζεται μόνο στην χρήση ψυχοτρόπων ουσιών. Το σημερινό προφίλ του χρήστη αλλά και γενικότερα της γενιάς της κρίσης θα μπορούσε να περιλαμβάνει την οργή και την «κληρονομική» (από την γενιά της μεταπολίτευσης) ματαίωση της κοινωνικής αλλαγής που δεν πραγματοποιήθηκε. Την έλλειψη ελπίδας και πίστης σε αξίες και ιδανικά, αφού όλα αποδομούνται «έντεχνα». Την έλλειψη ουσιαστικών σχέσεων, αφού οι σχέσεις είναι προσαρμοσμένες στις οθόνες των κινητών. Ακόμη και η διεκδίκηση για μια καλύτερη ζωή και οι επαναστάσεις γίνονται διαδικτυακά χωρίς φυσική παρουσία, με πληκτρολόγια και όχι ανθρώπους.
Την γενιά της κρίσης λοιπόν, την θέλουν χωρίς κρίση, μακριά από την ελεύθερη βούληση, μακριά από τις ουσιαστικές σχέσεις μακριά από το να διεκδικεί μια καλύτερη ζωή, αληθινή κι όχι πλασματική και εικονική. Την θέλουν να συντηρείται στην ναρκωκουλτούρα της εποχής και να την συντηρεί. Η γενιά της κρίσης όμως, ΜΠΟΡΕΙ, με κρίση και μακριά από την χρήση, να αναπτύξει βούληση και επιλογή, να αναπτύξει αλληλεγγύη και συλλογικότητα. Να διεκδικήσει καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Να συμμετάσχει ενεργά, κινηματικά και μαζικά στον αντιναρκωτικό αγώνα. Να δημιουργήσει τις συνθήκες για τις νέες αξίες που έχει ανάγκη.
