Απόδοση από τα αγγλικά – σχόλιο: Ειρηναίος Μαράκης
Η Γιάφα τον χειμώνα
Στην παλιά αραβική γειτονιά της Γιάφα
στους βρώμικους δρόμους οι κότες περιφέρονται.
Κλαίει ο κόκορας την αυγή.
Σπίτια φθαρμένα, για πάντα γυμνά,
λυγίζουν κάτω από το βάρος τους, προσπαθούν να επιβιώσουν
σαν τραυματίες με πατερίτσες.
Τα καλώδια του ηλεκτρικού, του τηλεφώνου και της τηλεόρασης
μπλέκονται κι ενώνονται όπως της αράχνης ο ιστός
εκνευρίζοντας τα αποδημητικά πουλιά.
Οι αποχετευτικοί αγωγοί σχηματίζουν
φανάρια κυκλοφορίας για τα αδέσποτα ζώα,
που μυρίζουν το έδαφος ανίκανα να αντισταθούν
κι εισπνέοντας τη βρώμα από τις υδρορροές.
Ένα αυτοκίνητο παρκάρει στο πεζοδρόμιο
σ’ένα δρόμο στενό.
Ένας θυμωμένος έφηβος πετάει μια πέτρα και σπάει
το εύθραυστο κλιματιστικό του γείτονα του,
και τρέχει μακριά στη συνέχεια.
Δέκα το βράδυ σήμανε το ρολόι της Γιάφα.
Η γειτονιά κουρασμένη
πηγαίνει για ύπνο.
Τα κύματα χτυπούν τα βότσαλα στην ακτή
κι εύχονται σε όλους «όνειρα γλυκά».
Layla saeeda, που πάει να πει «καληνύχτα». Layla saeeda.
Το περιστέρι της Γάζας
Το μικρό πουλάκι κάθεται στον αριστερό μου μηρό,
ακούει μουσική μαζί μου στο Yoube.
Προσπαθεί να τραγουδήσει αλλά μένει βουβό—
με γλώσσα μουδιασμένη και με φτερά χωρίς πούπουλα.
Στο δρόμο,
το παιδί του γείτονα μου περίμενε
για μέρες τον πατέρα του.
Τον αναζήτησε
σε παλιά φωτογραφικά άλμπουμ.
Το αγόρι, αφού εκπαίδευσε το μικρό του
ταχυδρομικό περιστέρι,
δένει τις χειρόγραφες σημειώσεις του
στα ποδαράκια του πουλιού
για να πετάξει και να επισκεφτεί τον πατέρα του
στη φυλακή Νεγκέβ—
μακριά, πολύ μακριά.
Δρόμοι της Παλαιστίνης
Χωρίς όνομα οι δρόμοι της πόλης μου.
Αν ένας Παλαιστίνιος σκοτωθεί από ελεύθερο σκοπευτή
ή από μη επανδρωμένο αεροσκάφος,
το όνομα του θα δώσουμε στο δρόμο.
Μαθαίνουν καλύτερα τους αριθμούς τα παιδιά
όταν μπορούν να μετρήσουν πόσα σπίτια ή πόσα σχολεία
καταστράφηκαν, πόσες μανάδες και πόσοι πατεράδες
τραυματίστηκαν ή ρίχτηκαν στη φυλακή.
Οι ενήλικες στην Παλαιστίνη χρησιμοποιούν
τις ταυτότητες τους, μόνο
για να μην ξεχάσουν
ποιοι είναι.
***
Ο Μοσάμπ Αμπού Τόχα (Mosab Abu Toha) είναι Παλαιστίνιος ποιητής, ακαδημαϊκός και βιβλιοθηκονόμος από τη Λωρίδα της Γάζας. Γεννήθηκε το 1992 στον προσφυγικό καταυλισμό Αλ Σάτι, λίγο πριν από την υπογραφή των συμφωνιών του Όσλο. Είναι ιδρυτής της Βιβλιοθήκης Έντουαρντ Σαΐντ και από το 2019 έως το 2020, ήταν επισκέπτης ποιητής και βιβλιοθηκονόμος στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Το πρώτο του ποιητικό βιβλίο, Things You May Find Hidden in My Ear (Πράγματα που μπορεί να βρεις κρυμμένα στο αυτί μου, 2022), κέρδισε το Palestine Book Award και το American Book Award. Ήταν επίσης φιναλίστ για το National Book Critics Circle Award (Εθνικό Βραβείο του Κύκλου Βιβλιοκριτικών) και το Walcott Poetry Prize.
Τον Οκτώβριο του 2023 ο Αμπού Τόχα, η σύζυγός του και τα παιδιά τους εκκένωσαν το σπίτι τους στην Μπέιτ Λαχίγια και μετακόμισαν στον καταυλισμό προσφύγων της Τζαμπαλίγια, αφού το Ισραήλ προειδοποίησε ότι θα βομβαρδίσει την περιοχή. Σε ένα άρθρο του New Yorker που δημοσιεύτηκε στις 6 Νοεμβρίου, ο Τόχα έγραψε ότι είχε πάει με το ποδήλατό του στην Μπέιτ Λαχίγια σε μια προσπάθεια να ανακτήσει μερικά βιβλία από τη συλλογή στο σπίτι του. Ωστόσο, το σπίτι τους και η γύρω περιοχή καταστράφηκαν ενώ το Ισραήλ αργότερα βομβάρδισε και την Τζαμπαλίγια, εβδομήντα μέτρα από το σημείο όπου βρίσκονταν. Αργότερα συνελήφθη μαζί με την οικογένεια του από τον ισραηλινό στρατό και οδηγήθηκε σε ισραηλινή φυλακή στην Νεγκέβ. Υπεβλήθη σε ανακρίσεις και ξυλοδαρμό, μαζί με άλλους 200 Παλαιστίνιους αιχμαλώτους. Ακολούθησε ένα μαζικό κίνημα αλληλεγγύης που οδήγησε στην αποφυλάκιση του.
Ο Παλαιστίνιος ποιητής με πρόσφατη ανάρτηση του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κατήγγειλε την ακύρωση της πρόσκλησής του από το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών. Συγκεκριμένα, ο Αμπού Τόχα καταγγέλλει ότι είχε δεχτεί επίσημη πρόσκληση τον Φεβρουάριο του 2024, στην οποία δεν αναφέρονταν τα σχέδια των διοργανωτών να εκθέσει την ποίησή του σε συνδυασμό με μία Ισραηλινή ποιήτρια. Ο Παλαιστίνιος ποιητής αποδέχτηκε την πρόσκληση και κατάφερε με μεγάλη δυσκολία να λάβει τα απαραίτητα έγγραφα για την μετακίνησή του — όπως σημειώνει, είχε δεχτεί πρόσκληση και για το Φεστιβάλ του προηγούμενου έτους, αλλά το Ισραήλ δεν είχε εγκρίνει την επίσκεψή του στο ελληνικό προξενείο της Ιερουσαλήμ και έτσι δεν μπόρεσε να λάβει βίζα. Πριν από λίγες μέρες, ο ποιητής ενημερώθηκε με προσωπικό μήνυμα από διοργανωτή του Φεστιβάλ ότι «το φετινό Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών δεν σε συμπεριλαμβάνει», διότι «η Οργανωτική Επιτροπή κατέληξε πως θα ήταν ένα επικίνδυνο βράδυ, φοβούμενη πως αντι-Παλαιστινιακά στοιχεία θα έρθουν και θα καταστρέψουν το όλο πράγμα».
«Αυτό είναι πραγματικά σοκαριστικό. Η πρόσκλησή μου να συμμετάσχω στο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών ακυρώθηκε, απλά και μόνο επειδή οι διοργανωτές σχεδίαζαν, φαίνεται μετά την αποστολή της πρόσκλησης, να με συνδυάσουν με μια Ισραηλινή ποιήτρια, αλλά στη συνέχεια συνειδητοποίησαν ότι αυτό θα ήταν μια “επικίνδυνη” βραδιά, καθώς θα αντιδρούσαν οι αντιπαλαιστίνιοι και έτσι θα κατέστρεφαν το φεστιβάλ» αναφέρει μεταξύ άλλων σε ανάρτηση του ο ποιητής.
Ποιήματα του Μοσάμπ Αμπού Τόχα έχουν μεταφράσει η Πέρσα Κουμούτση, ο Βασίλης Ρούβαλης και ο Ντίνος Σιώτης για το περιοδικό Poetix (αρ. 30, φθινόπωρο – χειμώνας 2023), η Τζένη Καραβίτη (Fractal), ο Χρήστος Τσιάμης (Περιοδικό Χάρτης) ενώ ποιήματα του συμπεριλαμβάνονται στις ανθολογίες παλαιστινιακής ποίησης «Για μια ελεύθερη Παλαιστίνη» (εκδόσεις Εντύποις, Νοέμβριος 2023) και «Τριαντάφυλλο στα ερείπια – 40 ποιήματα για τη Γάζα» (εκδόσεις Σαιξπηρικόν, Μάρτιος 2024) επίσης σε μετάφραση της Πέρσας Κουμούτση.
Την εκδοχή στην αγγλική γλώσσα των τριών ποιημάτων του Αμπού Τόχα που δημοσιεύονται στο Ατέχνως μπορείτε να τη διαβάστε στο περιοδικό Critical Muslim, ένα project του Μουσουλμανικού Ινστιτούτου του Λονδίνου. Ο σκοπός της σημερινής δημοσίευσης δεν άλλος από το να προστεθεί ένα ακόμα λιθαράκι στη γνωριμία του ελληνικού κοινού με ένα σπουδαιο ποιητή αλλά και γενικότερα με την παλαιστινιακή ποίηση.
Ε.Μ.
