10 Μαΐου 1933, από τις πιο σκοτεινές ημέρες του προηγούμενου αιώνα

Ο Μάης του 1933 έχει κατα­γρα­φεί στην ιστο­ρία σαν μία από τις πιο σκο­τει­νές στιγ­μές του περα­σμέ­νου αιώ­να. Φωτιές άνα­ψαν στην πλα­τεία της Όπε­ρας (πλα­τεία Μπέ­μπελ) του Βερο­λί­νου καθώς και σε άλλες πόλεις της Γερ­μα­νί­ας. Έξαλ­λοι φαιο­χί­τω­νες και χιτλε­ρι­κοί φοι­τη­τές έρι­χναν βιβλία και χει­ρό­γρα­φα στις φλό­γες.  Μια μακά­βρια αλλά και διδα­κτι­κή σκηνή.

Ενώ η πυρ­πό­λη­ση του Ράιχ­σταγκ στις 27 Φλε­βά­ρη 1933, λίγες μέρες μετά την άνο­δο των ναζι στην εξου­σία, έδω­σε το πολι­τι­κό σύν­θη­μα, το  ιδε­ο­λο­γι­κό σήμα δόθη­κε στις 10 Μάη 1933.

Πριν απ’ όλα κάη­καν τα βιβλία του Καρλ Μαρξ με τη συνο­δεία των κραυ­γών «Όχι στην ταξι­κή πάλη και τον υλισμό».

Το πλήγ­μα που δόθη­κε στις ανθρω­πι­στι­κές ιδέ­ες – και που συνο­δευό­ταν από τη ναζι­στι­κή φρα­σε­ο­λο­γία – έπλη­ξε, ανά­με­σα στους άλλους, πολ­λούς γνω­στούς δημο­κρά­τες συγ­γρα­φείς όπως ο Χ. Μαν, ο Εριχ Κέστ­νερ, ο Ε.Μ. Ρεμάρκ, ο Αλ. Κερ, ο Κουρτ Του­χόλ­σκι, ο Καρλ Φον Οσί­τσκι καθώς και αστούς επι­στή­μο­νες όπως ο Σ. Φρόιντ. Χαρα­κτη­ρι­ζό­ταν από ακραία εχθρό­τη­τα προς τον ανθρω­πι­σμό και από ρατσι­σμό στη χει­ρό­τε­ρη μορ­φή του. Πολ­λές φορές έφτα­νε το κόκ­κι­νο δέσι­μο ενός βιβλί­ου για να χαρα­κτη­ρι­στεί βλαβερό.

Βέβαια στην περί­πτω­ση του Σέξ­πιρ προ­βλη­μα­τί­στη­καν και χρειά­στη­κε να συγκεν­ρώ­σουν πλη­ρο­φο­ρί­ες για το αν ανή­κει στη μαρ­ξι­στι­κή φιλολογία…

Ο υπουρ­γός Παι­δεί­ας τότε Γιό­ζεφ Γκέ­μπελς, που ήταν ο αρχιε­μπρη­στής, δεν παρέ­λει­ψε να τονί­σει στο λόγο του, ότι η φωτιά απο­τε­λεί σύμ­βο­λο εξα­γνι­σμού και ότι επο­μέ­νως,  ο εμπρη­σμός τέτοιων βιβλί­ων απο­κα­θι­στά την καθα­ρό­τη­τα της γερ­μα­νι­κής φυλής. Οι 70000 ακρο­α­τές του τον αποθέωσαν.

Το παρή­γο­ρο είναι πώς πολ­λοί λίγοι υπά­κου­σαν στο κάλε­σμα να παρα­δώ­σουν τα βιβλία. Έκα­ψαν όσο βιβλία μάζε­ψαν οι φασί­στες φοι­τη­τές από τις βιβλιο­θή­κες. Περί­που 20.000 βιβλία.

Οι φωτιές της 10^ης Μάη 1933 ήταν τα πρώ­τα σημά­δια που γρή­γο­ρα ακο­λου­θή­θη­καν από μαύ­ρους κατα­λό­γους που περιεί­χαν ασύ­γκρι­τα περισ­σό­τε­ρα απα­γο­ρευ­μέ­να ονό­μα­τα και έργα. Το πρώ­το αντί­στοι­χο διά­ταγ­μα μόνο ανέ­φε­ρε 2.293 συγ­γρα­φείς και 6.843 βιβλία, ανά­με­σά τους 360 συγ­γρα­φέ­ων των οποί­ων απα­γο­ρεύ­τη­καν όλα τα έργα. Αργό­τε­ρα και αυτός ο κατά­λο­γος διευρύνθηκε.

Έπρε­πε να σβη­στεί τελεί­ως από το μυα­λό του γερ­μα­νι­κού λαού  το προ­ο­δευ­τι­κό και ανθρω­πι­στι­κό πνεύ­μα. Το τελεί­ως δεν είναι  υπερ­βο­λή. Τα δια­τάγ­μα­τα περιεί­χαν και τα ονό­μα­τα ξένων συγ­γρα­φέ­ων των οποί­ων τα έργα θεω­ρού­νταν ανε­πι­θύ­μη­τα και έπρε­πε να «ξερι­ζω­θούν» από τις βιβλιο­θή­κες και τα βιβλιοπωλεία:

Οι Μάρ­τιν Άντερ­σεν-Νέξο, Ισα­άκ πάμπελ, Ανρί Μπαρ­μπίς, Ιλία Ερεν­μπουργκ, Φιο­ντόρ Γκλά­ντ­κοφ και Μαξίμ Γκόρ­κι περι­λαμ­βα­νό­νο­ταν στον κατά­λο­γο μαζί με τους Αντορ Γκά­μπορ, Αντρέ Ζιντ, Γιά­ρο­σλαβ Χάσεκ, Ερνεστ Χέμιν­γου­έι, Αλε­ξάν­δρα Κολο­ντάι, Τζακ Λόντον, Αντρέ Μαλ­ρό, Ιβάν Ολμπρζχτ, Απτον Σίν­κλερ και Μιχαηλ Ζοστέν­κο. Και όλη η τότε νέα γενιά των ποι­η­τών και συγ­γρα­φέ­ων: Μπρεχτ, Τόλερ, Μπέχερ.

Το τρο­μα­κτι­κό θέα­μα της πλα­τεί­ας Όπε­ρας είχε ένα απο­τέ­λε­σμα που οι σκη­νο­θέ­τες του δεν είχαν προ­βλέ­ψει. Σε όλη την Ευρώ­πη και όχι μόνο αφυ­πνί­στη­καν και πλη­σί­α­σαν πιο γρή­γο­ρα στην πάλη απέ­να­ντι στο φασι­σμό και στο ρατσι­σμό. Χαρα­κτη­ρι­στι­κή από­δει­ξη τα Συνέ­δρια που έγι­ναν στο Παρί­σι  το 1935, στην Ισπα­νία το 1937 και πάλι στο Παρί­σι το 1938.