Γράφει η Νατάσα Τερλεξή //
Στις 18 Μάρτη προβλήθηκε η βραβευμένη με Γκόγια (βραβείο της καλύτερης λατινοαμερικανικής ταινίας 2014) ταινία Azul y no tan rosa του ΜΙγκέλ Φεράρι, υπό την αιγίδα της πρεσβείας της Βενεζουέλας. Όσοι παρευρέθηκαν είχαν τη χαρά να γνωρίσουν και να θέσουν ερωτήσεις στον σκηνοθέτη.
Πρόκειται για μια δραματική κωμωδία που, γοητεύοντάς σε, θέτει ανατρεπτικά ερωτήματα για την ομοφοβική βία. Ταυτόχρονα, όμως, μιλάει για τη δυσκολία του να μεγαλώνεις σε έναν κόσμο που σε βομβαρδίζει διαρκώς με στερεότυπα φύλου και διακρίσεις κάθε τύπου. Μιλά για την ενδοοικογενειακή βία αλλά και για την αγάπη που αντιστέκεται, διεκδικώντας νέες σχέσεις ισοτιμίας ανάμεσα στα φύλα και ανάμεσα στις γενιές.
Ένας έφηβος έρχεται από την Ισπανία για να περάσει το καλοκαίρι με τον πατέρα του στο Καράκας. Πατέρας και γιος πρέπει να χτίσουν εκ νέου τη σχέση τους ύστερα από αρκετά χρόνια “απουσίας”. Ταυτόχρονα πρέπει να διαχειριστούν το γεγονός της ομοφυλοφιλίας του πατέρα καθώς και την πρώτη άνθιση της σεξουαλικότητας του γιου.
Ο Φεράρι, απαντώντας σε ερώτηση του κοινού, είπε ότι 2 εβδομάδες πριν την πρεμιέρα της ταινίας του στη Βενεζουέλα, ομάδα τραμπούκων είχε επιτεθεί σε έναν νεαρό, τον περιέλουσε με βενζίνη και τον έκαψε ζωντανό. Το έγκλημα αυτό είναι μια ακραία έκφραση ομοφοβίας σε μια κοινωνία παραδοσιακά machista. Μιας κοινωνίας όπου η βία κατά των γκέι είναι η κορυφή του μεγάλου παγόβουνου των διακρίσεων με βάση το φύλο. Πρόκειται για ένα παγόβουνο συχνά δυσδιάκριτο, κάτω από την επιφάνεια, σε καιρούς σχετικής ταξικής ειρήνης.
Προς τιμήν του βενεζολάνικου κινηματογράφου, που με μέτρα οικονομικής στήριξης στους δημιουργούς ανοίγει τα φτερά του στην παγκόσμια σκηνή, καταπιάνεται με τέτοια κοινωνικά ζητήματα και βοηθά να τεθούν επί τάπητος για το ευρύ κοινό. Προς τιμήν του σκηνοθέτη αυτό δεν γίνεται “άπό άμβωνος”, με παχιά λόγια και ηθικολογίες. Μάλιστα, με ευαισθησία και χιούμορ χρησιμοποιεί και ταυτόχρονα χλευάζει την ατμόσφαιρα της τηλεοπτικής σαπουνόπερας.
Στο επίκεντρο του προβληματισμού είναι η οικογένεια. Στον καπιταλισμό είναι θεσμός αναμετάδοσης της κυρίαρχης ιδεολογίας και της ταξικής θέσης. Είναι ο θεσμός εντός του οποίου η γυναίκα (αλλά και ο άνδρας όλο και πιο συχνά) επωμίζεται κοινωνικά αναγκαία καθήκοντα που η καπιταλιστική κοινωνία αποποιείται στον βωμό του κέρδους. Είναι επίσης ο θεσμός μέσω του οποίου ο καπιταλιστής εκμεταλλεύεται την απλήρωτη εργασία των γυναικών (και πολλών ανδρών). Σε αυτή την Αγία Οικογένεια η ομοφυλοφιλία ισοδυναμεί με παραβατικότητα.
Σε κοινωνίες που είναι δομημένες στη βάση του οικονομικού bullying του κέρδους και του δίκαιου του ισχυρότερου από τα γεννοφάσκια, πώς να μην είναι υποκριτική η παρότρυνση στην ‘ανεκτικότητα’ όταν εκφράζεται από επίσημα χείλη;
Εκεί, όμως, που οι άνθρωποι του μόχθου ανοίγουν τον δρόμο της αλληλεγγύης, αγωνίζονται από κοινού για να απαιτήσουν τα δικαιώματα του καθένα. Εκεί ο αγώνας κατά της ομοφοβίας αποκτά νέο νόημα. Σε αυτή τη βάση έχει ανοίξει η παρούσα συζήτηση στη Βενεζουέλα, όπως μας φτάνει μέσα από την ταινία του Φεράρι.
Ακόμα και όταν οι άνθρωποι του μόχθου καταφέρουν να ανατρέψουν τον καπιταλισμό, όπως στην Κούβα, κληρονομούν όλα τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις πάνω στις οποίες στηρίζεται επί αιώνες η εκμετάλλευσή τους και η διπλή εκμετάλλευση των γυναικών των λαϊκών στρωμάτων. Κληρονομούν την στρεβλή εικόνα του εαυτού τους ως ανεπαρκείς και ακατάλληλους για την άσκηση εξουσίας. Κληρονομούν μια εικόνα τη οικογένειας και των ανθρώπινων σχέσεων που αντιστοιχεί σε μια εκμεταλλευτική κοινωνία. Όλα αυτά αλλάζουν στην πορεία αγώνων και κατακτήσεων, όπου ο εργαζόμενος λαός ανακτά την ενότητά του, μαθαίνοντας να σέβεται όλα τα άτομα που τον απαρτίζουν.
Η νομοθετική προστασία από τις διακρίσεις (ρατσιστικές, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού) είναι μόνο η αρχή, είναι ένα εργαλείο. Από εκεί και πέρα ξεκινά ένα έργο διαπαιδαγώγησης στην πράξη για να εξαλειφθούν χιλιόχρονα στερεότυπα, «ο βόρβορος των αιώνων» που έλεγε ο Μαρξ. Η τελειωτική εξάλειψή τους δεν μπορεί να επιτευχθεί εάν δεν εξαλειφθεί και η υλική τους βάση. Εάν δεν καταφέρει η κοινωνία να επωμισθεί τα καθήκοντα της σίτισης, της καθαριότητας, της φροντίδας και τους υπερήλικες και τα παιδιά που σήμερα πέφτει στις πλάτες της οικογένειας. Ο δρόμος προς την πραγματική ισότητα είναι μακρύς.
Αυτές τις σκέψεις έκανα μετά την προβολή, με αφορμή ερωτήσεις σχετικά με την προέλευση της ομοφοβίας και της βίας κατά των γυναικών.
Ο ίδιος ο Φεράρι, ωστόσο, απέφυγε να ‘κάνει θεωρία’. Προτίμησε να κλείσει με την ευχή ότι μια μέρα, η σεξουαλική προτίμηση του καθένα να έχει όση σημασία έχει εάν είσαι αριστερόχειρας ή δεξιόχειρας. Να καταφέρουμε να βλέπουμε τον άνθρωπο ως τέτοιον.
Πράγματι φαίνεται ότι η συζήτηση έχει ανοίξει για τα καλά. Όπως εξήγησε ο σκηνοθέτης, παρά τις αρχικές επιφυλάξεις των διανομέων, η ταινία έσπασε ρεκόρ στους κινηματογράφους της Βενεζουέλας για εγχώρια ταινία.
Έχουμε και εδώ ανάγκη από τη συζήτηση αυτή. Η ταινία του Φεράρι είναι πολύτιμη και αξίζει μεγαλύτερης προβολής και μας ωθεί να γνωρίσουμε καλύτερα τη σύγχρονη κινηματογραφική παραγωγή της Βενεζουέλας.
