Τον Οκτώβριο του 44′ οι Χιτλερικοί κατεβάζουν τη σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό από την Ακρόπολη, εγκαταλείπουν την πρωτεύουσα και συμπτύσσονται σταδιακά προς το Βορρά, για να αντιμετωπίσουν τον Κόκκινο Στρατό που προελαύνει. Την ύστατη ώρα επιδιώκουν να δώσουν μια “ιπποτική παράσταση” στο ρόλο του έντιμου πολεμιστή -αντί του βάρβαρου κατακτητή. Αλλά την ίδια στιγμή εφαρμόζουν τακτική καμένης γης, καταστρέφοντας βασικές υποδομές και σκοτώνοντας αδιακρίτως αγωνιστές κι άμαχο πληθυσμό. Οι Άγγλοι μένουν ουσιαστικά θεατές και αφήνουν ανενόχλητους τους ναζί, οπότε ο ΕΛΑΣ αναλαμβάνει διπλό καθήκον: να παρεμποδίσει τους Γερμανούς, μέχρι να ολοκληρωθεί η απελευθέρωση, προστατεύοντας παράλληλα τις δημόσιες υποδομές κι εγκαταστάσεις, που είναι ζωτικής σημασίας για τον ελληνικό λαό.
Σε αυτό το πλαίσιο διεξάγεται, σαν σήμερα, η μάχη της Ηλεκτρικής στο Κερατσίνι. Η Αθήνα έχει απελευθερωθεί από την προηγούμενη μέρα, αλλά οι ναζί κρατούν το λιμάνι του Πειραιά, για να διασφαλίσουν την αποχώρησή τους και επιχειρούν να καταστρέψουν το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής, που δίνει ρεύμα στο λεκανοπέδιο, καταπατώντας την αρχική συμφωνία. Οι μαχητές του ΕΛΑΣ δίνουν σκληρή πολύωρη, μάχη για να ματαιώσουν την ανατίναξη του εργοστασίου, με το λαό να πολεμά σύσσωμος στο πλευρό τους. Μεταξύ άλλων, στη μάχη λαμβάνει μέρος, ως μέλος του ΕΑΜ και υπάλληλος της εταιρίας, ο πατέρας του Θανάση Βέγγου, Βασίλης. Ο ΕΛΑΣ με ηρωική αυτοθυσία των πολεμιστών του και παρά τις απώλειες, καταφέρνει σκληρό χτύπημα στους χιτλερικούς και σώζει το εργοστάσιο.
Ακολουθεί ένα απόσπασμα από την αφήγηση του Νίκανδρου Κεπέση, Καπετάνιου του 60υ Ανεξάρτητου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Πειραιά, από το βιβλίο του για το Δεκέμβρη του 44, όπως το βρήκαμε εδώ.
Οι Γερμανοί γύρισαν από το Πέραμα. Κι αφού ανατίναξαν τις εγκαταστάσεις της ΣΕΛΛ εκεί, πήραν δρόμο για το Ηλεκτρικό Εργοστάσιο. Οι δυνάμεις μας, όπως είχαμε διατάξει, δεν εκδηλώθηκαν. Άφησαν το γερμανικό φορτηγό μ’ ένα ρυμουλκούμενο να προχωρήσει μέσα στη λαβίδα της διάταξής μας. Οι Γερμανοί φάνηκε πως δεν είχαν αντιληφθεί τίποτε και προχωρούσαν ανυποψίαστοι γι’ αυτό που τους περίμενε.
Ξεπέζεψαν και προχώρησαν προς τον μαντρότοιχο και την είσοδο του εργοστασίου. Και τότε δέχτηκαν τα πυρά μας πρώτα μέσα από το Εργοστάσιο κι αμέσως από παντού. Αιφνιδιάστηκαν. Έχασαν την ψυχραιμία τους καθώς βλέπανε να πέφτουν γύρω τους οι συμπολεμιστές τους. Ένας, δυό, τρεις… Και ο κλοιός γύρω τους όλο και στένευε και δυνάμωνε το ντουφεκίδι των ελασιτών και οι ριπές των αυτομάτων τους. Ετσι κυκλωμένοι και βαλλόμενοι οι χιτλερικοί άρχισαν να λιποψυχούν. Ένας απ’ αυτούς, τώρα, θέλει να παραδοθεί καθώς ακούει τον τηλεβόα στα γερμανικά να τον καλεί, για να σωθεί. Σηκώνει το άσπρο μαντίλι του. Μα μόλις πού πρόλαβε να ξανεμίσει στον αέρα. Ένας βαθμοφόρος του τον πυροβολεί και τον σκοτώνει.
Τούτο το επεισόδιο είναι μια νέα παρόρμηση για τούς έλασίτες. Δυναμώνουν οι ριπές τους κι απανωτές οι χειροβομβίδες πέφτουν πάνω στα γερμανικά οχήματα. Ένα απ’ αυτά κομματιάζεται. Κι άλλοι ακόμη χιτλερικοί πέφτουν νεκροί. Χάνει όμως και ο ΕΛΑΣ άλλον ένα άξιο μαχητή του, τον αξέχαστο συναγωνιστή σ. Γκιόρδα.
Λίγα λεπτά πιο ύστερα ένας δεκατετράχρονος επονίτης (ένα αετόπουλο) μ’ ένα περίστροφο στο χέρι θα συρθεί με προφύλαξη προς το μέρος του δολοφόνου βαθμοφόρου. Θα σημαδέψει και θα ρίξει με επιτυχία. Ο βαθμοφόρος αυτός ήταν ο ένατος χιτλερικός νεκρός.
Εκείνη την ώρα ό τηλεβόας μας πού τον κρατά γερά ένας γερμανομαθής ελασίτης θα πλησιάσει πιο πολύ και θα δυναμώσει τη φωνή του, που χτυπά ίσια στις τρεμάμενες καρδιές των χιτλερικών:
«Παραδοθείτε, όσο ακόμη είναι καιρός!».
«Παραδοθείτε για να σώσετε τη ζωή σας!!».
«Παραδοθείτε! σας εγγυόμαστε να σεβαστούμε τα δικαιώματά σας, σαν αιχμαλώτων πολέμου!!».Και τώρα δεν είναι μόνο ένα το άσπρο μαντίλι. Είναι πολλά. Και δεν ξανεμίζουν δειλά στον αέρα, μα σταθερά… Σα θύελλα ορμάνε οι ελασίτες και ξοπίσω άμαχος λαός. Αφοπλίζουν τούς παραδομένους γερμανούς. Και μέσα στον πυρετό της συγκίνησης αγκαλιάζονται και φιλιούνται μπροστά στα κατάπληχτα μάτια των χιτλερικών.
Γιομάτοι από οδύνη άλλοι μαζεύουν τούς νεκρούς κι άλλοι με περίσσια στοργή φροντίζουν τούς τραυματισμένους. Η μεγάλη μάζα των μαχητών με τραγούδια του αγώνα, πού δονούν τον αέρα, σαν ιαχές θριάμβου πορεύονται με τούς αιχμαλώτους στην έδρα του I Τάγματος.
Έτσι σώθηκε το Ηλεκτρικό Εργοστάσιο της ΠΑΟΥΕΡ – τώρα της ΔΕΗ.
