“Έφυγε” ο Ντάριο Φο

Η Ιτα­λία, ο καλ­λι­τε­χνι­κός και προ­ο­δευ­τι­κός εν γένει κόσμος, πεν­θούν το θάνα­το του Ντά­ριο Φο, του βρα­βευ­μέ­νου με Νόμπελ Λογο­τε­χνί­ας, σκη­νο­θέ­τη, σκη­νο­γρά­φου, ηθο­ποιού και θεα­τρι­κού συγ­γρα­φέα, που έφυ­γε στα 90 του χρό­νια, πάσχο­ντας από πνευ­μο­νι­κά προ­βλή­μα­τα. Και μόνο η παρά­θε­ση των καλ­λι­τε­χνι­κών ιδιο­τή­των του Ντά­ριο Φο δεί­χνει πως ήταν μια πολυ­σχι­δής, πολυ­τά­λα­ντη προ­σω­πι­κό­τη­τα, που δικαί­ως χαρα­κτη­ρί­στη­κε ως ένας από τους πλη­ρέ­στε­ρους καλ­λι­τέ­χνες της επο­χής μας.

Το μήλο του Ντά­ριο Φο έπε­σε κάτω από τη μηλιά του πατέ­ρα του Φελί­τσε, που ήταν ερα­σι­τέ­χνης ηθο­ποιός (παράλ­λη­λα με τη δου­λειά του στον ιτα­λι­κό σιδη­ρό­δρο­μο) και αντι­φα­σί­στας. Έμα­θε την τέχνη της διή­γη­σης από τη για­γιά του, ενώ παντρεύ­τη­κε τη Φράν­κα Ράμε, γόνο θεα­τρι­κής οικο­γέ­νειας, με την οποία ίδρυ­σε θεα­τρι­κή ομά­δα και κέρ­δι­σε καθο­λι­κή αναγνώριση.

Σπού­δα­σε Αρχι­τε­κτο­νι­κή, αλλά την εγκα­τέ­λει­ψε για να ασχο­λη­θεί με το θέα­τρο. Ξεκί­νη­σε με σατι­ρι­κούς μονο­λό­γους στο ραδιό­φω­νο και επε­κτά­θη­κε σε όλες τις μορ­φές του κωμι­κού γένους, τη φάρ­σα, το σκετς, την επι­θε­ώ­ρη­ση, πάντα με καί­ρια κι εύστο­χα πολι­τι­κά μηνύ­μα­τα. Συν­δύ­α­σε τη λογο­τε­χνία με τον αυτο­σχε­δια­σμό, τη θεα­τρι­κή πρά­ξη με την πολι­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα. Υπο­στή­ρι­ξε τους Έλλη­νες αντι­στα­σια­κούς τα χρό­νια της χού­ντας, και τον αναρ­χι­κό Τζ. Πινέ­λι (από τον οποίο εμπνεύ­στη­κε κι έγρα­ψε τον “τυχαίο θάνα­το ενός αναρ­χι­κού”), ενώ η συνερ­γα­σία του με τη RAI (την κρα­τι­κή ραδιο­τη­λε­ό­ρα­ση) πέρα­σε από σαρά­ντα κύμα­τα, εξαι­τί­ας του αντι­συμ­βα­τι­κού χαρα­κτή­ρα και των μηνυ­μά­των που περ­νού­σε από τα έργα του. Στα τελευ­ταία χρό­νια της ζωής του, ωστό­σο, συντά­χθη­κε με το κίνη­μα των πέντε αστέ­ρων του Μπέ­πε Γκρίλο.

Παρά τις αντι­φά­σεις του, ο Φο κατά­φε­ρε να ανα­δει­χθεί σε βάρ­δο του πολι­τι­κού θεά­τρου, ενός θεά­τρου από το λαό, για το λαό, με έντο­να παρα­βο­λι­κό χαρα­κτή­ρα. Και αφή­νει πίσω του αθά­να­τα έργα, όπως το Misterio Buffo και το “Δεν πλη­ρώ­νω, δεν πλη­ρώ­νω”, που έχουν παι­χτεί και στη χώρα μας. Αξί­ζει επί­σης να μνη­μο­νεύ­σου­με και τη συνερ­γα­σία του με το με το Θέα­τρο Τέχνης του Κάρο­λο Κουν, που πρώ­το ανέ­βα­σε στην Ελλά­δα το έργο «Ισα­βέ­λα τρεις καρα­βέλ­λες και ένας παρα­μυ­θάς», την περί­ο­δο 1974–1975.

Δια­βά­στε:

Ντά­ριο Φο: «Να κάνεις τον κόσμο να δει την διά­στα­ση της εκμε­τάλ­λευ­σής του»