Το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Νίκου Ζώκα, προέδρου της Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη Θεσσαλονίκης (ΕΔΥΕΘ), στην εκδήλωση για τα 50 χρόνια από τη δολοφονία του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα που έλαβε χώρα, παρουσία της πρέσβειρας της Κούβας, στις 18 Οκτώβρη 2017 στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης.
Συναγωνιστές και φίλοι,
Οι εργαζόμενοι και οι λαοί σ’ όλο τον κόσμο τιμούν φέτος την 100η επέτειο της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Tην επανάσταση, που άνοιξε το δρόμο στο προλεταριάτο της Ρωσίας, αλλά και στην παγκόσμια εργατική τάξη προς τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό. Την επανάσταση, που «έσπασε τον πάγο, που χάραξε το δρόμο», όπως έγραφε ο Λένιν, που απέδειξε ότι ο καπιταλισμός δεν είναι ανίκητος.
Η Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση επιβεβαίωσε περίλαμπρα τη θέση του Λένιν, ότι η εποχή του ιμπεριαλισμού, του μονοπωλιακού καπιταλισμού δηλαδή, είναι η εποχή των σοσιαλιστικών επαναστάσεων. Επιβεβαίωσε, ότι ο χαρακτήρας μιας επανάστασης προσδιορίζεται από το χαρακτήρα της εποχής. Καθορίζεται από το ποια είναι η βασική αντίθεση, που λύνει η επερχόμενη κοινωνική επανάσταση, ποια κοινωνική τάξη έρχεται στο προσκήνιο της ιστορίας.
Με την Επανάσταση του Οκτώβρη επιβεβαιώθηκε η δυνατότητα της εργατικής τάξης, ως φορέα των νέων σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, ανεξάρτητα από την αριθμητική της δύναμη σε σχέση με το σύνολο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού μιας χώρας, να εκπληρώσει την ιστορική της αποστολή, να ηγηθεί δηλαδή του επαναστατικού αγώνα, για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, ανασφάλεια, φτώχεια, ανεργία και πολέμους.
Η θέση αυτή της μαρξιστικής – λενινιστικής θεωρίας επιβεβαιώθηκε από τις μετέπειτα επαναστάσεις του 20ου αιώνα, από τις επιτυχημένες και νικηφόρες, αλλά και από αυτές που δεν μπόρεσαν να νικήσουν. Επιβεβαιώθηκε και από την επανάσταση της Κούβας, στην οποία ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα έπαιξε ηγετικό ρόλο.
Από την Πρωτοχρονιά του 1959, όταν οι επαναστατικές φάλαγγες με επικεφαλής τον ΤΣΕ, έμπαιναν θριαμβευτικά στην Αβάνα, ξεκινάει η αδυσώπητη υπονόμευση της επαναστατημένης χώρας, από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της. Λίγες μέρες αργότερα, στις 8 του Γενάρη ο Φιντέλ Κάστρο δήλωνε: «Ζούμε μια αποφασιστική στιγμή της ιστορίας μας. Η τυραννία έπεσε. Απέραντη είναι η λαϊκή χαρά. Έχουμε όμως ακόμα πολλά να κάνουμε. Δεν έχουμε την αυταπάτη να πιστεύουμε, ότι από δω και μπρος όλα θα είναι εύκολα. Ίσως στο μέλλον όλα θα ‘ναι ακόμα πιο δύσκολα».
Πολύ γρήγορα επιβεβαιώθηκε η πρόβλεψη του ηγέτη της κουβανικής επανάστασης. Μόλις δυο χρόνια αργότερα, τον Απρίλη του 1961, οι ΗΠΑ και οι μισθοφορικές ορδές τους πραγματοποίησαν τη βάρβαρη επιδρομή στον Κόλπο των Χοίρων, με τη γνωστή γι’ αυτούς ατιμωτική κατάληξη. Ο επαναστατημένος λαός τσάκισε τους εισβολείς και τότε μπροστά στις κάνες των υψωμένων όπλων του νέου λαϊκού στρατού, μπροστά σε μια τεράστια διαδήλωση ο Φιντέλ ανακοίνωσε την εθνικοποίηση όλων των Αμερικάνικων πολυεθνικών και ανακήρυξε το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της Επανάστασης.
Τα μεγάλα και αναμφίβολα επιτεύγματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην Κούβα απέδειξαν την προοδευτικότητα των νέων σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, τη δυνατότητά τους να δώσουν τεράστια ώθηση στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, ακόμη και σε μια χώρα σαν την Κούβα, που για διάφορους λόγους – ιστορικούς και κοινωνικούς – βρισκόταν πριν την επανάσταση αρκετά πίσω στη βιομηχανική της ανάπτυξη.
Πριν την Επανάσταση ο πληθυσμός της Κούβας ήταν μόλις 6,5 εκατομμύρια, το προσδόκιμο ζωής ήταν 54 χρόνια και η παιδική θνησιμότητα στο 66 τοις χιλίοις. Η χώρα βρισκόταν στις τελευταίες θέσεις, αν όχι στην τελευταία, ανάμεσα στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Το 100% της γης ανήκε σε φεουδάρχες. Σχεδόν εξ’ ολοκλήρου η παραγωγή ζαχαροκάλαμου, φρούτων και λαχανικών, πετρελαίου και ενέργειας, ο ηλεκτρισμός, το χρωμονικέλιο ανήκαν στις αμερικανικές πολυεθνικές. Τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, τα μέσα μεταφοράς και οι τράπεζες επίσης.
Οι άνεργοι ήταν πάνω από 1 εκατομμύριο, τα 3/5 όσων εργάζονταν αμείβονταν με μισθούς 4 φορές κάτω από το κόστος διαβίωσης. Οι άστεγοι κι αυτοί που ζούσαν χωρίς νερό, ρεύμα και αποχέτευση ήταν το 70% του πληθυσμού. Θέριζαν ασθένειες όπως η φυματίωση, ο δάγκειος πυρετός, η μηνιγγίτιδα, η πολιομυελίτιδα. Πρόσβαση στην ια- τροφαρμακευτική περίθαλψη είχαν μόνο όσοι μπορούσαν να πληρώσουν.
Μετά την ταπεινωτική τους ήττα στον Κόλπο των Χοίρων, η ΗΠΑ θέτουν σε εφαρμογή, από το Φλεβάρη του 1962, το εγκληματικό και δολοφονικό οικονομικό, εμπορικού και χρηματοπιστωτικό εμπάργκο ενάντια στην Κούβα. Οι ζημιές, που αυτό έχει προκαλέσει στην οικονομία της χώρας, υπολογίζεται, ότι ξεπερνούν το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια.
Μετά την Επανάσταση οι παραγωγικές επιχειρήσεις, οι υποδομές και οι υπηρεσίες μπήκαν κάτω από κρατικό έλεγχο, η φεουδαρχική ιδιοκτησία οργανώθηκε σε συνεταιρισμούς σοσιαλιστικής βάσης. Οργανώθηκε τεράστια καμπάνια για το πρόβλημα των αστέγων, για την εξαφάνιση των παραγκουπόλεων και το κτίσιμο νέων σύγχρονων κατοικιών. Το ίδιο διάστημα εξαλείφθηκε κι ο αναλφαβητισμός.
Σ’ όλα τα χρόνια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης οι Κούβα δέχτηκε και ταυτόχρονα πρόσφερε και συνεχίζει να προσφέρει απλόχερα τη διεθνιστική της αλληλεγγύη στους λαούς της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας. Ακόμη και μετά τις ανατρο- πές του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ και την Αν. Ευρώπη η Κούβα κατάφερε: να διπλασιάσει τον πληθυσμό της, το προσδόκιμο ζωής έχει ανέλθει στα 78 χρόνια, από τα υψηλότερα διεθνώς, η παιδική θνησιμότητα έχει πέσει στο 4,3 τοις χιλίοις, κάτω ακόμη κι από τα όρια της ΕΕ.
Το 90% των αναγκών της σε φάρμακα και εμβόλια παράγονται στο νησί. Ασθένειες, που στοιχειώνουν ακόμη τον Τρίτο Κόσμο, έχουν εξαφανιστεί. Το αγαθό της υγείας με υπερσύγχρονες υποδομές και διαγνωστικά μηχανήματα προσφέρεται εντελώς δωρεάν στους Κουβανούς πολίτες. Η Κούβα είναι στις πρώτες θέσεις στον κόσμο στην αντιμε- τώπιση του καρκίνου, των καρδιακών νοσημάτων, των μεταμοσχεύσεων οργάνων και της νεφρολογίας.
Εξίσου γνωστά είναι τα επιτεύγματα του σοσιαλισμού και στην παιδεία. Σύμφωνα με την έκθεση της UNESCO «Εκπαίδευση για όλους», ο δείκτης της Κούβας είναι 0,983 μο- νάδες, ανώτερος από τον αντίστοιχο των ΗΠΑ. Η έκθεση της UNESCO του 2011 αναγνώρισε, ότι η Κούβα κατέχει από τα υψηλότερα μορφωτικά επίπεδα παγκοσμίως και την κατέταξε στην 14η θέση στον κόσμο.
Όλα αυτά η εργατική τάξη κι ο λαός της Κούβας τα πέτυχαν, όταν ανέτρεψαν την εξουσία του κεφαλαίου και πήραν στα χέρια τους τα μέσα παραγωγής. Όταν άρχισαν αυτοί οι ίδιοι να καθορίζουν το τι, το πόσο και που θα παράγουν, σύμφωνα με τις πραγματικές τους ανάγκες και όχι με γνώμονα το κέρδος των κεφαλαιοκρατών.
Μεγάλη είναι η συνεισφορά του ΤΣΕ στην θεμελίωση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Υπηρέτησε την επανάσταση και το λαό της Κούβας με όλες του τις δυνάμεις, από κάθε θέση ευθύνης, που του ανατέθηκε.
Ως υπεύθυνος κι επικεφαλής της εκβιομηχάνισης της χώρας και της αγροτικής μεταρρύθμισης. Ως Πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας και Υπουργός Βιομηχανίας. Ως εκπρόσωπος της Κούβας σε διεθνείς διπλωματικές και πολιτικές αποστολές. Ως στρατιωτικός ηγέτης κατά της αμερικανικής εισβολής στον Κόλπο των Χοίρων και στην Κρίση των Πυραύλων. Ως πολιτικό στέλεχος και καθημερινός καθοδηγητής, που ζούσε μέσα στο λαό, που τον οργάνωνε και να τον εμψύχωνε. Ως απλός εργαζόμενος ακόμη, που έμπαινε μπροστά κι έδινε πρώτος το παράδειγμα με την εθελοντική εργασία, την οποία θεωρούσε σχολείο της κομμουνιστικής συνείδησης.
Παράλληλα με την καθημερινή μάχη για την οικοδόμηση της νέας κοινωνίας, ως βαθιά συγκροτημένος μαρξιστής – λενινιστής, έδινε μεγάλη σημασία στη θεωρητική προετοιμασία και κατάρτιση, στη συστηματική και μεθοδική μελέτη της επιστημονικής κοσμοθεωρίας του κομουνισμού, την προσωπική του κατ’ αρχήν με την αυτομόρφωση, αλλά και όλων αυτών, που οικοδομούν τη νέα κοινωνία. Ακόμη και μακριά από την Κούβα, το 1965 – 1966 στην αλληλογραφία του με τους συντρόφους, που είχε αφήσει πίσω, συνέχιζε να σκέφτεται, να αγωνιά και να κάνει συγκεκριμένες προτάσεις για τη δημιουργία στην Κούβα σχολής κομμουνιστικής γνώσης και σκέψης, για την έκδοση των έργων των κλασικών Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν, Στάλιν και άλλων μαρξιστών διανοητών, όπως ο ίδιος πρότεινε.
Από τις θέσεις ευθύνης, που του είχαν ανατεθεί μετά τη νίκη της επανάστασης, έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην επεξεργασία των πολιτικών κατευθύνσεων, που αφορούσαν τη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Ως επικεφαλής αντιπροσωπειών επισκέφτηκε την ΕΣΣΔ και σειρά άλλες σοσιαλιστικές χώρες. Μελέτησε ζητήματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και αντιμετώπισε με κριτικό πνεύμα μεταρρυθμίσεις και πολιτικές που εφαρμόστηκαν τη δεκαετία του 1960 στην ΕΣΣΔ και σε άλλες σοσιαλιστικές χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης.
Στην κατεύθυνση αυτή, δημοσίευσε σειρά άρθρων, στα οποία αναδείκνυε την παραβίαση βασικών αρχών οικοδόμησης και ανάπτυξης της σοσιαλιστικής οικονομίας, ειδικά στην ΕΣΣΔ, κάτω από την ηγεσία του Χρουστσόφ. Ιδιαίτερα εύστοχες και σημαντικές μπορούν να θεωρηθούν οι επισημάνσεις του: για το νόμο της αξίας στη σοσιαλιστική 4 οικονομία, για οικονομικό υπολογισμό και το σύστημα της χρηματοδότησης των κρατικών επιχειρήσεων από τον κρατικό προϋπολογισμό, για τη διαμόρφωση των τιμών, για τα υλικά κίνητρα και τα συλλογικά πριμ.
Χαρακτηριστικά, σε ομιλία του στο Αλγέρι το Φλεβάρη του 1965, αναφέρει: «Οι τελευταίες οικονομικές εξελίξεις στην ΕΣΣΔ μοιάζουν με τα μέτρα που εφάρμοσε η Γιουγκοσλαβία όταν πήρε το δρόμο, που θα την οδηγούσε στην σταδιακή επιστροφή στον καπιταλισμό. Ο χρόνος θα δείξει εάν αυτό είναι τυχαίο ή αν πρόκειται για μια καθορισμένη στάση οπισθοχώρησης. Όλα ξεκινούν από τη λανθασμένη αντίληψη να θέλει κανείς να οικοδομήσει τον σοσιαλισμό με στοιχεία καπιταλιστικά χωρίς να τα αλλάξει πραγματικά στην ουσία τους. Έτσι φτάνει κανείς σε ένα σύστημα υβριδικό, που οδηγεί σε αδιέξοδο, φανερά δύσκολο, που μας υποχρεώνει σε νέες παραχωρήσεις στους οικονομικούς μοχλούς και, συνεπώς, σε μια οπισθοχώρηση.»
Αγαπητοί φίλοι, αγαπητοί συναγωνιστές,
Προσπαθήσαμε σ’ αυτήν τη σύντομη παρουσίαση να αναδείξουμε μία άλλη, λιγότερο γνωστή πλευρά του Τσε. Του βαθιά μορφωμένου μαρξιστή – λενινιστή και διορατικού επαναστάτη – κομμουνιστή. Να φέρουμε μπροστά την ασυμβίβαστη στάση του απέναντι σε οποιαδήποτε στρέβλωση των αρχών και των νόμων της κομουνιστικής κοσμοθεωρίας και της επιστήμης της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Οι επεξεργασίες του αποτελούν πολύτιμη παρακαταθήκη για το λαό της Κούβας, για κάθε λαό και για κάθε άνθρωπο που αγωνίζεται ν’ αποτινάξει την καπιταλιστική βαρβαρότητα.
Σήμερα, 100 χρόνια μετά τη Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση και 50 χρόνια από την στυγερή δολοφονία του Τσε, θεωρούμε πολύ σημαντική την κληρονομιά, που άφησε σε όλους εμάς, που πιστεύουμε και αγωνιζόμαστε για το νέο κόσμο της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότητας όλων των ανθρώπων, για ένα κόσμο χωρίς εκμετάλλευση, χωρίς ιμπεριαλιστικούς πολέμους, θάνατο και φτώχεια.
