Η Κούβα θριαμβεύει εκεί που ο καπιταλισμός απέτυχε

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //

«Το έργο που έχει ανα­τε­θεί στο Υπουρ­γείο Υγεί­ας είναι η οργά­νω­ση της δημό­σιας υγεί­ας κατά τέτοιον τρό­πο ώστε να βοη­θά­ει τον μεγα­λύ­τε­ρο δυνα­τό αριθ­μό ανθρώ­πων, να προ­λαμ­βά­νει οτι­δή­πο­τε είναι δυνα­τόν να προ­λη­φθεί από πλευ­ράς ασθέ­νειας και να προ­σα­να­το­λί­ζει το λαό […] Μια μέρα, η ιατρι­κή θα γίνει τελι­κά μια επι­στή­μη που θα ασχο­λεί­ται με την πρό­λη­ψη της ασθέ­νειας […] Ο για­τρός, ο εργα­ζό­με­νος στον ιατρι­κό τομέα, θα φτά­σει τότε στην καρ­διά της νέας του εργα­σί­ας, θα δου­λεύ­ει ως ένας άνθρω­πος ενταγ­μέ­νος στις μάζες, ένα άτο­μο ενταγ­μέ­νο στην κοι­νό­τη­τα…».

Τα παρα­πά­νω λόγια είναι του Ερνέ­στο Τσε Γκε­βά­ρα, κατά τη διάρ­κεια ομι­λί­ας του σε φοι­τη­τές Ιατρι­κής και εργα­ζό­με­νους στον τομέα της υγεί­ας στις 19 Αυγού­στου 1960*.

Πέρα­σαν έξι δύσκο­λες δεκα­ε­τί­ες από τότε. Παρά τον διαρ­κή οικο­νο­μι­κό, εμπο­ρι­κό και χρη­μα­το­πι­στω­τι­κό απο­κλει­σμό των ΗΠΑ, παρά τις εξαι­ρε­τι­κά δυσμε­νείς συνέ­πειες που έφε­ραν οι αντε­πα­να­στα­τι­κές ανα­τρο­πές στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του ’90, η Κού­βα τα κατά­φε­ρε. Μέσα στα χρό­νια αυτά η Κου­βα­νι­κή Επα­νά­στα­ση προ­ό­δευ­σε, η οικο­δό­μη­ση του σοσια­λι­σμού απέ­δω­σε καρ­πούς και η μικρή Κού­βα των 10 εκα­τομ­μυ­ρί­ων κατοί­κων κατά­φε­ρε να έχει ένα από τα καλύ­τε­ρα ιατρι­κά συστή­μα­τα στον κόσμο. 

Το 2001, ο πρό­ε­δρος της Παγκό­σμιας Τρά­πε­ζας Τζ. Γούλφ­σον εξή­ρε το κου­βα­νι­κό εθνι­κό σύστη­μα υγεί­ας. Το 2006, το BBC το συμπε­ριέ­λα­βε σε σχε­τι­κή εκπο­μπή του ως ένα από τα καλύ­τε­ρα στον κόσμο. Το 2016, η πρώ­ην γεν. διευ/ντρια του Παγκό­σμιου Οργα­νι­σμού Υγεί­ας Μάρ­γκα­ρετ Τσαν ανα­φέρ­θη­κε στην Κού­βα ως «παρά­δειγ­μα προς μίμη­ση» στην ιατρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή περί­θαλ­ψη για όλον τον κόσμο.

Για τα επι­τεύγ­μα­τα της Κου­βα­νι­κής Επα­νά­στα­σης στον τομέα της ιατρι­κής επι­στή­μης έχου­με ανα­φερ­θεί στο παρελ­θόν και θα το πρά­ξου­με και πάλι στο μέλ­λον. Ωστό­σο, η παν­δη­μία του κορο­νοϊ­ού έρχε­ται να υπο­γραμ­μί­σει το ρόλο της Κού­βας ως πρω­τα­θλή­τριας και χώρα-πρό­τυ­πο στον τομέα της ιατρι­κής έρευ­νας και της διε­θνι­στι­κής αλληλεγγύης. 

Την ώρα που τα συστή­μα­τα υγεί­ας σε ΗΠΑ και Ευρώ­πη βρί­σκο­νται στα όρια της κατάρ­ρευ­σης, αδυ­να­τώ­ντας να παρέ­χουν επαρ­κή προ­στα­σία στους εργα­ζό­με­νους και το λαό, κου­βα­νοί για­τροί βρί­σκο­νται σε απο­στο­λές διε­θνι­στι­κής προ­σφο­ράς σε άλλες χώρες (Ιτα­λία, Κίνα, Βενε­ζου­έ­λα, κλπ). Όπως έπρα­ξαν κατά το παρελ­θόν σε χώρες της Δυτι­κής Αφρι­κής κατά το ξέσπα­σμα της επι­δη­μί­ας του Έμπο­λα, στην Αϊτή ενά­ντια στη χολέ­ρα και σε μια σει­ρά χώρες της Λατι­νι­κής Αμερικής. 

Την στιγ­μή που στη μητρό­πο­λη του καπι­τα­λι­σμού, στις ΗΠΑ, τα ίδια τα αστι­κά επι­τε­λεία παρα­δέ­χο­νται δημο­σί­ως την «απο­τυ­χία» του συστή­μα­τος ιατρι­κής πρό­λη­ψης, η Κού­βα βρί­σκε­ται στην κορυ­φή της διε­θνούς ειδη­σε­ο­γρα­φί­ας για μια σει­ρά αντι­ι­κών φαρ­μά­κων (όπως το Inteferon Alfa 2‑B) που ήδη χρη­σι­μο­ποιού­νται με επι­τυ­χία για την περί­θαλ­ψη ασθε­νών που προ­σβλή­θη­καν από κορονοϊό.

Την ίδια στιγ­μή που σε χώρες της Ευρώ­πης ανα­δει­κνύ­ο­νται οι κατα­στρε­πτι­κές συνέ­πειες που έχει για τους εργα­ζό­με­νους η παρά­δο­ση στο κεφά­λαιο τομέ­ων της δημό­σιας Υγεί­ας, η Κού­βα αντι­με­τω­πί­ζει την υγειο­νο­μι­κή κρί­ση οργα­νω­μέ­να, συντε­ταγ­μέ­να, πει­θαρ­χη­μέ­να στη βάση ενός κρα­τι­κού κεντρι­κού σχε­δια­σμού που έχει στον πυρή­να του την ανθρώ­πι­νη ζωή και όχι το κέρδος. 

Αυτή είναι και η μεγα­λύ­τε­ρη επι­τυ­χία της Κου­βα­νι­κής Επα­νά­στα­σης σήμε­ρα, που παρά τις δυσκο­λί­ες, τα εμπό­δια και τις ελλεί­ψεις, πορεύ­ε­ται με το κεφά­λι ψηλά και δικαιώ­νει όσους την πίστε­ψαν, την πιστεύ­ουν και την στηρίζουν.

Η Κού­βα θριαμ­βεύ­ει εκεί που ο, σάπιος και ξεπε­ρα­σμέ­νος, καπι­τα­λι­σμός έχει αποτύχει. 

* Ολό­κλη­ρη η ομι­λία του Τσε περι­λαμ­βά­νε­ται στο βιβλίο «Ο Τσε Γκε­βά­ρα μιλά­ει στους νέους», εκδ. Διε­θνές Βήμα, 2004, σελ. 59–77.

Νίκος Μόττας Γεννήθηκε το 1984 στη Θεσσαλονίκη. Είναι υποψήφιος διδάκτορας (Phd) Πολιτικής Επιστήμης, Διεθνών Σχέσεων και Ιστορίας. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Westminster του Λονδίνου και είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων (Master of Arts) στις διπλωματικές σπουδές (Παρίσι) και στις διεθνείς διπλωματικές σχέσεις (Πανεπιστήμιο Τελ Αβίβ). Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνόφωνα και ξενόγλωσσα μέσα.