Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ: Μας ταξιδεύει στο “Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα” _ΦΩΤΟ

Μετά την επιτυχημένη «Αντιγόνη» του Ανούιγ η Μαρία Πρωτόπαππα επιστρέφει στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης, σκηνοθετώντας ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας δραματουργίας, το τελευταίο του Ισπανού συγγραφέα και ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, «Το σπίτι της Μπερνάρντα ‘Αλμπα».

Μια αυταρχική χήρα, μετά τον θάνατο του δεύτερου συζύγου της, επιβάλλει στις πέντε κόρες της 8 χρόνια πένθους και εγκλεισμού. Εκείνες απεγνωσμένα αντιδρούν, η καθεμιά με τον δικό της τρόπο, και με την αφορμή ενός νέου άντρα – ο οποίος για άλλη είναι εραστής, για άλλη μνηστήρας, για άλλη φαντασίωση – η ανάγκη για ζωή φουσκώνει, εκρήγνυται και ο θάνατος ξαναχτυπάει το σπίτι, για να το πνίξει σε δεύτερο κύμα πένθους.

Ο Λόρκα, παρότι «προνομιούχος» ταξικά, δυσανασχετεί με τη φτώχεια, την πείνα, την κοινωνική αδικία… Με το ιδιαίτερο βλέμμα του, οδηγεί τους θεατές σε μια γωνιά του κόσμου, μια άγονη γη, μια άνυδρη άκρη του, όπου τοποθετεί τον μεγεθυντικό και ποιητικό του φακό πάνω από ένα «Σπίτι», έναν συμβολικό τόπο που μέσα του «βράζει» η κλεμμένη ελευθερία και αξιοπρέπεια των γυναικών της γειτονιάς του και όχι μόνο, της εποχής του και όχι μόνο, νιώθοντας ο ίδιος φρίκη για τον τρόπο αντιμετώπισής τους.

«Εγώ πάντα θα είμαι στο πλευρό αυτών που δεν έχουν τίποτα και στους οποίους δεν επιτρέπεται καν να απολαύσουν ειρηνικά το τίποτα που έχουν».

Κάθε μεγάλος ποιητής κρύβει πίσω από τις λέξεις του ένα κομμάτι του εαυτού του, ένα κομμάτι της κοινωνίας όπου ζει και της πολιτικής στιγμής που αφομοιώνει. Ο εμφύλιος της Ισπανίας, που κυλά μέσα στις φλέβες των γυναικών αυτού του ποιήματος, γίνεται το εφαλτήριο μιας αποκαλυπτικής εξερεύνησης ενός υπέροχου κόσμου, αυτού του Λόρκα.

  • Συντελεστές: Μετάφραση – απόδοση κειμένου: Μαρία Πρωτόπαππα, Ελένη Σπετσιώτη. Σκηνικά – κοστούμια: Εύα Νάθενα. Μουσική: Φώτης Σιώτας. Κίνηση: Μαργαρίτα Τρίκκα. Φωτισμοί: Βαλεντίνα Ταμιωλάκη.
  • Παίζουν: Ευγενία Αποστόλου, Αννα Καλαϊτζίδου, Δημήτρης Μαργαρίτης, Ελένη Σπετσιώτη, Χρήστος Στέργιογλου, Κατερίνα Φωτιάδη, Χριστίνα Χειλά – Φαμέλη. Σε ηχογράφηση συμμετέχει η Έρση Μαλικένζου.
  • Μέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη 20.00, Πέμπτη έως Σάββατο 21.00, Κυριακή 19.00
  • Προπώληση: Στο ταμείο του Θεάτρου Τέχνης – Υπόγειο (Πεσμαζόγλου 5), τηλ. 2103228706 και στο more.com

La Casa de Bernarda Alba_ Drama de mujeres en los pueblos de España (Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα _Γυναικείο δράμα της ισπανικής φτωχολογιάς) είναι θεατρικό έργο του συγγραφέα και ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα _το τελευταίο έργο που έγραψε το 1936, λίγο πριν τη δολοφονία του, και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1945. Μαζί με τη “Γέρμα” και το “Ματωμένο Γάμο” αποτελούν την τριλογία της “ισπανικής υπαίθρου” του συγγραφέα.

Το έργο περιγράφει τα γεγονότα κατά την περίοδο πένθους σε ένα σπίτι στην Ανδαλουσία, όπου η 60χρονη Μπερνάρντα Άλμπα έχει τον απόλυτο έλεγχο πάνω στις κόρες της Αγκούστιας, Μαγκνταλένα, Αμέλια, Μαρτίριο και Αδέλα. Στο σπίτι ζουν επίσης η Πόνθια, η οικονόμος, κι η Μαρία Χοσέφα, μητέρα της Μπερνάρντα. Στο έργο δεν εμφανίζεται επί σκηνής κανένας ανδρικός χαρακτήρας. Ακόμα κι ο Πέπε Ρομάνο, το αντικείμενο του πόθου για τις κόρες της Μπερνάρντα και μνηστήρας της Αγκούστιας, δεν εμφανίζεται ποτέ.

  • Angustias, 39 ετών, η μεγαλύτερη κόρη της Bernarda, είναι άσχημη και πλούσια από τότε που έλαβε την κληρονομιά του πατέρα της.
  • Magdalena, 30 ετών, κόρη της Bernarda, η οποία έχει κάποια συμπόνια για την Adela _είναι υποτακτική
  • Η Amelia, 27, κόρη της Bernarda, ντροπαλή και συγκρατημένη, δείχνει μια αθώα πίστη στην αρχή ότι ο γάμος πρέπει να συνάπτεται για αγάπη και για κανέναν άλλο λόγο.
  • Martirio, 24 ετών, κόρη της Bernarda, ενός πολύ σύνθετου χαρακτήρα, που πιστεύει ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να παντρευτεί λόγω όλων αυτών των χρόνων χηρείας_παρθενίας και επομένως δεν θέλει την ευτυχία των αδελφών της ενσαρκώνει τον εγωισμό, την απογοήτευση και την πικρία.
  • Η Adela, 20 ετών, η μικρότερη από τις κόρες της Bernarda, νέα και επαναστατημένη, έχει κοινή αγάπη για τον Pepe El Romano.
  • Maria Josepha, 80 ετών, μητέρα της Bernarda, γριά (η Μπερνάρντα είναι ήδη 60 ετών) ενσαρκώνει την τραγική φωνή που αναγγέλλει το δραματικό τέλος.
  • Η Poncia, 60άρα, έχει την ίδια ηλικία με την Bernarda. φροντίζει το σπίτι, δίνει συμβουλές και προειδοποιήσεις, αναλαμβάνει τη θέση της. Προσπαθεί να αποσιωπήσει μια ορισμένη δυσαρέσκεια, ιδιαίτερα προς την Μπερνάρντα (άκαμπτη, τυραννική, κυρίαρχη, ενσαρκώνει τη δύναμη της καταστολής).
  • Άλλοι στο σπίτι _κατονομάζονται, αλλά δεν εμφαίζονται.

Το έργο επικεντρώνεται στα ζητήματα της καταπίεσης, του συμβιβασμού και του πάθους στις γυναίκες, με την τυραννία της Μπερνάρντα απέναντι στις κόρες της να προμηνύει την επιβολή του φασιστικού καθεστώτος του Φράνκο, του οποίου το πραξικόπημα εκδηλώθηκε 18-Ιουλ-1936, λίγο μετά την ολοκλήρωση του έργου του Λόρκα.

 

Μετά το θάνατο του δεύτερου συζύγου της, η Μπερνάρντα Άλμπα γίνεται τυραννική με τις πέντε κόρες της, που σπάνια είχαν οποιαδήποτε επαφή με το άλλο φύλο. Επιβάλλει πένθος οκτώ χρόνων και τον εγκλεισμό τους μέσα στο σπίτι, καθώς η ανώτερη τάξη τους δεν τους επιτρέπει να “ανακατεύονται” με τους απλούς χωρικούς. Η Αγκούστιας, η μεγαλύτερη κόρη της Μπερνάρντα από τον πρώτο της γάμο, κληρονομεί την περιουσία του πατέρα της κι έτσι προσελκύει το ενδιαφέρον ενός μνηστήρα, του Πέπε Ρομάνο. Τον Πέπε όμως ποθούν κι η Αδέλα, η μικρότερη κόρη, που αρνείται να υποταχθεί στη μητέρα της και συνάπτει ερωτική σχέση μαζί του, αλλά κι η Μαρτίριο, που τη ζηλεύει για κάτι που η ίδια δεν μπορεί να αποκτήσει, λόγω του παρουσιαστικού της. Η ζήλια της Μαρτίριο θα οδηγήσει στο τραγικό τέλος της Αδέλα και στη διατήρηση του πένθους στο σπίτι.

Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας το 1954 στο θέατρο “Κοτοπούλη” σε μετάφραση Νίκου Γκάτσου, σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, σκηνικά και κοστούμια του Γιάννη Τσαρούχη. Το ρόλο της Μπερνάρντα Άλμπα ερμήνευσε η Κατίνα Παξινού.

Δείτε και _Ριζοσπάστης Στο σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα