Σε ταραγμένα και δύσκολα χρόνια, όπως αυτά του οθωμανικού ζυγού, σε πολλές περιοχές της χώρας μας ο αθλητισμός αποτέλεσε πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ κατακτητών και κατακτημένων, αφού ήταν δραστηριότητα που συγκέντρωνε κόσμο, συνεπώς και ιδέες και πειθαρχημένη λειτουργία και δράση. Επίσης δεν απελευθερώθηκε όλη η Ελλάδα με την επανάσταση του 1821 καθώς μεγάλα τμήματά της ενσωματώθηκαν αργότερα, όπως αρκετά νησιά στο βορειοανατολικό Αιγαίο κατά το έτος 1912.
Διαβάστε τη συνέχεια του αφιερώματος του δημοσιογράφου Νάσου Μπράτσου στο ertnews.gr.
ΙΔΕΕΣ και «ΣΤΡΑΤΗΓΟΙ» που άλλαξαν το ποδόσφαιρο – Γιάννης Γεωργάκης
Το ποδόσφαιρο στη Λέσβο ξεκινά με την ίδρυση δύο σωματείων, του “Άρη” και του “Άτλαντα” περίπου το 1914. Έως το 1919 οι δυο αυτές ομάδες και η “Ομάς Εφέδρων Μυτιλήνης” ήταν οι μοναδικές στο τοπικό ποδόσφαιρο και οι μεταξύ τους αγώνες είχαν χαρακτήρα πρωταθλήματος. Επίσης, έδιναν ματς, είτε μεμονωμένα είτε ως μικτή Μυτιλήνης. Τις 3–4 χρονιές που άντεξαν οι σύλλογοι αυτοί, άτυπος πρωταθλητής αναδεικνυόταν πάντα ο Άτλας, ο οποίος είχε την καλύτερη ομάδα, με αρχηγό τον Κώστα Μάγειρα, που θεωρείτο ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του νησιού.
Ακολούθησε η επιστράτευση και η μικρασιατική εκστρατεία και οι παλιές ομάδες σχεδόν διαλύθηκαν. Επιβίωσε μόνο ο Άρης, ο οποίος το 1929 ανασυγκροτήθηκε υπό την επωνυμία “Γ.Π.Σ. Άρης Μυτιλήνης”. Το 1923 ιδρύθηκε ο Παλλεσβιακός Γ.Σ. από μια παρέα παλιών αθλητών και φιλάθλων. Το 1925 ιδρύθηκε ο “Π.Σ. Μυτιληναϊκός” από συνένωση των μικρών ανεπίσημων ποδοσφαιρικών ομάδων “Κρόνος”, “Δόξα” και “Απόλλων”. Το 1928 η “Νίκη Μυτιλήνης”, ο “Αχιλλεύς Μυτιλήνης” και άλλες πιο μικρές _μη “επίσημες”: “Αρμενική”, “Θησεύς Παναγιούδας” (1930), “Ζευς”, “Σ.Ε.Φ.Α. Καλλονής”, “Παγγεραγωτικός”, “Έφηβος Παμφίλων”, “Ερμής Μόριας”, “Γ.Σ. Μολύβου”, “Φιλικός Φίλιας”, “Αχιλλεύς Πέτρας” κ.ά. Το 1929 ανασυγκροτήθηκε ο “Απόλλων Μυτιλήνης” ενώ τη 10ετία του ’30 ιδρύθηκαν και άλλες ομάδες (“Μικρασιατικός Π.Σ”, “Ένωση Συνοικισμού”, “Παγγεραγωτικός”, “Αστραπή” κλπ. πάνω από 50!!
Έως τη σεζόν 1970–71 τα σωματεία των πρωταθλημάτων της Ε.Π.Σ. Λέσβου, όπως και των υπόλοιπων τοπικών πρωταθλημάτων της χώρας, λάμβαναν μέρος στο Κύπελλο Ελλάδας.