ΚΙΝΑ-ΕΕ: Μεταξύ σφύρας και άκμονος”…

Οι αντι­φα­τι­κές αυτές σχέ­σεις απο­τυ­πώ­θη­καν και στα όσα ειπώ­θη­καν τον Δεκέμ­βρη, οπό­τε και έγι­νε η — πρώ­τη διά ζώσης από το 2019 — Σύνο­δος Κορυ­φής ΕΕ-Κίνας, όπου και οι δύο πλευ­ρές ανα­γνώ­ρι­σαν την ανά­γκη αλλά και τη δυσκο­λία που χαρα­κτη­ρί­ζει την οικο­νο­μι­κή τους συνεργασία.

Η πρό­ε­δρος της Κομι­σιόν, Ούρ­σου­λα φον ντερ Λάιεν, δήλω­σε χαρα­κτη­ρι­στι­κά ότι «η σχέ­ση μας με την Κίνα είναι περί­πλο­κη και έχου­με ευθύ­νη να την κάνου­με να λει­τουρ­γή­σει», προ­σθέ­το­ντας ότι «είναι προς το κοι­νό μας συμ­φέ­ρον να έχου­με ισορ­ρο­πη­μέ­νες εμπο­ρι­κές σχέ­σεις (…) Πρέ­πει να αντι­με­τω­πί­σου­με τις προ­κλή­σεις σε έναν κόσμο με αυξα­νό­με­νες γεω­πο­λι­τι­κές τρι­βές». Ενώ ο πρό­ε­δρος του Ευρω­παϊ­κού Συμ­βου­λί­ου, Σαρλ Μισέλ, θίγο­ντας συγκε­κρι­μέ­να το μεγά­λο εμπο­ρι­κό έλλειμ­μα που υπάρ­χει για την ευρω­παϊ­κή πλευ­ρά (το 2022 «άγγι­ξε» τα 400 δισε­κα­τομ­μύ­ρια ευρώ) ζήτη­σε «να κάνου­με την εμπο­ρι­κή και οικο­νο­μι­κή μας σχέ­ση πιο ισορ­ρο­πη­μέ­νη και αμοι­βαία» και τόνι­σε πως «στην ΕΕ συνε­χί­ζου­με να εργα­ζό­μα­στε για την επί­τευ­ξη πραγ­μα­τι­κών ίσων όρων αντα­γω­νι­σμού για τις εται­ρεί­ες μας και ανα­μέ­νου­με από την Κίνα να λάβει πιο συγκε­κρι­μέ­να μέτρα για τη βελ­τί­ω­ση της πρό­σβα­σης στην αγο­ρά και του επεν­δυ­τι­κού περι­βάλ­λο­ντος για τις ξένες εται­ρεί­ες. Σκο­πεύ­ου­με να συνε­χί­σου­με να δια­φο­ρο­ποιού­με τις αλυ­σί­δες εφο­δια­σμού μας και να αντι­με­τω­πί­ζου­με τις εξαρ­τή­σεις μας ώστε να είμα­στε κατάλ­λη­λοι για τις αυρια­νές προκλήσεις…».

Σχο­λιά­ζο­ντας τη δυσα­ρέ­σκεια των Βρυ­ξελ­λών για το μεγά­λο έλλειμ­μα, ο εκπρό­σω­πος του κινε­ζι­κού ΥΠΕΞ, Γουάνγκ Γου­εν­μπίν, μετέ­φε­ρε την έντο­νη δυσφο­ρία που προ­κά­λε­σαν στο Πεκί­νο οι περιο­ρι­σμοί που η ΕΕ εξε­τά­ζει σε προ­ϊ­ό­ντα υψη­λής τεχνο­λο­γί­ας, ανα­φέ­ρο­ντας ότι «η κατά­στα­ση στην οποία σήμε­ρα βρί­σκε­ται το εμπό­ριο ΕΕ — Κίνας είναι το απο­τέ­λε­σμα του μακρο­οι­κο­νο­μι­κού περι­βάλ­λο­ντος, των συν­θη­κών διε­θνούς εμπο­ρί­ου και της βιο­μη­χα­νι­κής σύν­θε­σης των δύο πλευ­ρών».

Ο δε γενι­κός διευ­θυ­ντής του τμή­μα­τος Ευρω­παϊ­κών Υπο­θέ­σε­ων του κινε­ζι­κού υπουρ­γεί­ου Εξω­τε­ρι­κών, Γουάνγκ Λου­τόνγκ, ανέ­φε­ρε ότι «το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος των εξα­γω­γών από την Κίνα στην ευρω­παϊ­κή ήπει­ρο προ­έρ­χε­ται στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα από κοι­νο­πρα­ξί­ες μετα­ξύ κινε­ζι­κών και ευρω­παϊ­κών πρω­τευου­σών. Σύμ­φω­να με τα στα­τι­στι­κά μας, το 40% των εξα­γω­γών των ευρω­παϊ­κών επι­χει­ρη­μα­τι­κών κρα­τών (european business states) στην Κίνα επέ­στρε­ψε στην Ευρώ­πη», κατα­λή­γο­ντας ότι «εμείς είμα­στε πολύ πρό­θυ­μοι να εισά­γου­με περισ­σό­τε­ρα προ­ϊ­ό­ντα από την Ευρώ­πη, ιδιαί­τε­ρα τις εξαι­ρε­τι­κά προηγ­μέ­νες τεχνο­λο­γί­ες και τα προ­ϊ­ό­ντα υψη­λής αξί­ας. Και ελπί­ζου­με ότι οι Βρυ­ξέλ­λες δεν θα βάλουν κανέ­να εμπό­διο στο μετα­ξύ μας εμπό­ριο».

Ο δε Πρό­ε­δρος της χώρας, Σι Τζιν­πίνγκ — κατά τη συνά­ντη­σή του με Μισέλ και ντερ Λάιεν — χαρα­κτή­ρι­σε την ΕΕ «εταί­ρο — κλει­δί στην οικο­νο­μι­κή και εμπο­ρι­κή συνερ­γα­σία, προ­τι­μώ­με­νο εταί­ρο στην επι­στη­μο­νι­κή και τεχνο­λο­γι­κή συνερ­γα­σία και αξιό­πι­στο εταί­ρο για τη συνερ­γα­σία στη βιο­μη­χα­νι­κή και εφο­δια­στι­κή αλυ­σί­δα».

“Ανεπιθύμητη η αποσύνδεση”, 
“μη ικανοποιητική” η σχέση

Πάντως, ο επι­κε­φα­λής της ευρω­παϊ­κής διπλω­μα­τί­ας, Ζοζέπ Μπο­ρέλ, κατά την επί­ση­μη επί­σκε­ψή του τον Οκτώ­βρη στην Κίνα, τόνι­σε ότι «οποια­δή­πο­τε μορ­φή απο­σύν­δε­σης (σ.σ. Κίνας — ΕΕ) είναι όχι μόνο ανε­πι­θύ­μη­τη αλλά και αδύ­να­τη», ανα­γνω­ρί­ζο­ντας την ίδια στιγ­μή ότι στην οικο­νο­μία η σχέ­ση «απέ­χει πολύ από το να είναι ικα­νο­ποι­η­τι­κή» και παρα­μέ­νει «μη ισορροπημένη».

Την ίδια στιγ­μή, υπο­στή­ρι­ξε ότι «δεν επι­διώ­κου­με να κάμ­ψου­με την παγκό­σμια άνο­δο της Κίνας (…) Επι­θυ­μού­με να συνερ­γα­στού­με μαζί της σε όλες τις μεγά­λες παγκό­σμιες προ­κλή­σεις…».

Η δε Agathe Demarais, ανώ­τε­ρος συνερ­γά­της της πολι­τι­κής στο Ευρω­παϊ­κό Συμ­βού­λιο Εξω­τε­ρι­κών Σχέ­σε­ων, σχο­λί­α­σε πρό­σφα­τα ότι «τα δύο τρί­τα των εται­ρειών της ΕΕ δεν έχουν σχέ­δια να απο­μα­κρυν­θούν από την Κίνα», αν και «αυτές οι αυστη­ρές πολι­τι­κές κατα­δει­κνύ­ουν πως οι δυτι­κές χώρες είναι πρό­θυ­μες να επι­βά­λουν παρεμ­βα­τι­κά μέτρα που ήταν αδια­νό­η­τα μόλις πριν από λίγα χρό­νια».

Από τη μεριά της Κίνας, ενδει­κτι­κή ήταν η ανά­λυ­ση που φιλο­ξέ­νη­σαν οι «Global Times» κατά τις μέρες της διμε­ρούς Συνό­δου, στις αρχές Δεκέμ­βρη, δια­τυ­πώ­νο­ντας την προσ­δο­κία η ευρω­παϊ­κή πλευ­ρά «να εξε­τά­σει τα ζητή­μα­τα (σ.σ. για τη διμε­ρή οικο­νο­μι­κή και εμπο­ρι­κή συνερ­γα­σία) πιο περιε­κτι­κά και αντι­κει­με­νι­κά, θέτο­ντας σε ισχύ ένα πνεύ­μα πραγ­μα­τι­σμού και συνα­ντώ­ντας την Κίνα στα μισά του δρό­μου», αφού είχε πρώ­τα εκφρά­σει τη δυσα­ρέ­σκεια του Πεκί­νου επει­δή «πάνω από το ένα τρί­το των εξα­γω­γών των ευρω­παϊ­κών εται­ρειών που επι­χει­ρούν στην Κίνα πωλού­νται τελι­κά πίσω στην Ευρώ­πη» και «μια σημα­ντι­κή μερί­δα των κερ­δών την απο­λαμ­βά­νει η ευρω­παϊ­κή πλευ­ρά…».

Υπο­γράμ­μι­σε δε ότι θα έχει «εξαι­ρε­τι­κή σημα­σία για την Κίνα, την Ευρώ­πη και τον κόσμο συνο­λι­κά» να τεθεί σε εφαρ­μο­γή η οικο­δό­μη­ση μιας «μακρό­χρο­νης, προ­βλέ­ψι­μης και βιώ­σι­μης ανά­πτυ­ξης μαζί με την Κίνα»…

Έρευ­να που έγι­νε τον Ιού­νη, με πρω­το­βου­λία του Ευρω­παϊ­κού Εμπο­ρι­κού Επι­με­λη­τη­ρί­ου, το οποίο έχει έδρα στο Πεκί­νο, κατέ­γρα­φε μεν ότι το 75% των ερω­τη­θέ­ντων εκπρο­σώ­πων εται­ρειών ενί­σχυ­σαν την «ευε­λι­ξία των εφο­δια­στι­κών αλυ­σί­δων» τους την τελευ­ταία διε­τία, σε ένα ποσο­στό τους έχο­ντας ήδη μετα­φέ­ρει μέρος της παρα­γω­γής τους από την Κίνα σε περιο­χές της Νότιας και Νοτιο­α­να­το­λι­κής Ασί­ας. Ένα 63% προσ­διό­ρι­σαν ως βασι­κή τους ανη­συ­χία (δυσμε­νείς για τις επεν­δύ­σεις τους) τους όρους πρό­σβα­σης στην κινε­ζι­κή αγο­ρά και ένα 60% ξεκα­θά­ρι­σαν την ετοι­μό­τη­τά τους να επε­κτεί­νουν τις επεν­δύ­σεις τους στην Κίνα, αν οι όροι πρό­σβα­σης στην κινε­ζι­κή αγο­ρά γίνουν πιο ικανοποιητικοί…

Μέσα σε αυτές τις συν­θή­κες ενδια­φέ­ρον έχουν και τα στοι­χεία που δημο­σιεύ­τη­καν προ ημε­ρών για το 2023 και που δεί­χνουν ότι για δεύ­τε­ρη μόλις φορά από το 2005 οι εξα­γω­γές από την Κίνα προς την ΕΕ (αλλά και τις ΗΠΑ) ήταν χαμη­λό­τε­ρης αξί­ας από αυτές προς τις χώρες της Νοτιο­α­να­το­λι­κής Ασί­ας που απο­τε­λούν την ομά­δα ASEAN (Μπρου­νέι, Καμπό­τζη, Ινδο­νη­σία, Λάος, Μαλαι­σία, Μιαν­μάρ, Φιλιπ­πί­νες, Σιγκα­πού­ρη, Ταϊ­λάν­δη και Βιετ­νάμ). Συγκε­κρι­μέ­να, για το 2023 η αξία των εξα­γω­γών προς τις ΗΠΑ ήταν 500 δισε­κα­τομ­μύ­ρια δολά­ρια, αυτών προς την ΕΕ ελά­χι­στα παρα­πά­νω στα 501 δισ. και αυτών προς τις χώρες της ASEAN στα 524 δισεκατομμύρια.

Στην καρδιά του γεωπολιτικού ανταγωνισμού η τεχνολογία

Η ΕΕ ανα­κοί­νω­σε τη βδο­μά­δα που πέρα­σε τη «Στρα­τη­γι­κή Οικο­νο­μι­κής Ασφά­λειας», ένα πακέ­το μέτρων που, όπως γρά­φε­ται στον Τύπο, έχει ως στό­χο να γίνει «οικο­νο­μι­κή ασπί­δα» των μονο­πω­λί­ων της απέ­να­ντι στην Κίνα, στη Ρωσία, όπως και τις ΗΠΑ, ρίχνο­ντας κι άλλο «λάδι» στις αντι­θέ­σεις και τους ανταγωνισμούς.

Σύμ­φω­να με τις ανα­κοι­νώ­σεις της Ευρω­παϊ­κής Επι­τρο­πής, τα 5 βασι­κά μέτρα απέ­να­ντι στην «αύξη­ση των παγκό­σμιων γεω­πο­λι­τι­κών απει­λών» θα αφο­ρούν την ενί­σχυ­ση των κανο­νι­σμών για τις άμε­σες ξένες επεν­δύ­σεις, τον συντο­νι­σμό των ελέγ­χων των εξα­γω­γών, την υπο­στή­ρι­ξη της έρευ­νας σε τεχνο­λο­γί­ες «διπλής χρή­σης» (για πολι­τι­κή και στρα­τιω­τι­κή χρή­ση»), τη βελ­τί­ω­ση της ασφά­λειας της έρευ­νας και ένα εργα­λείο για τον «έλεγ­χο διαρ­ρο­ών ευαί­σθη­της τεχνο­γνω­σί­ας» μέσω ευρω­παϊ­κών επεν­δύ­σε­ων στο εξω­τε­ρι­κό. Σκο­πεύ­ουν για τον λόγο αυτό να ενσω­μα­τώ­σουν στην ευρω­παϊ­κή νομο­θε­σία ένα σύστη­μα ελέγ­χου για τις Αμε­σες Ξένες Επεν­δύ­σεις σε ευαί­σθη­τες βιομηχανίες.

Ειδι­κά σε ό,τι αφο­ρά το τελευ­ταίο, στό­χος της ΕΕ είναι να αυξή­σει την προ­στα­σία βασι­κών τομέ­ων, όπως οι ημια­γω­γοί, η κβα­ντι­κή πλη­ρο­φο­ρι­κή, η βιο­τε­χνο­λο­γία, η βιο­μη­χα­νία μηδε­νι­κών εκπο­μπών, η «καθα­ρή Ενέρ­γεια» και τα κρί­σι­μα ορυ­κτά, όπως και η δια­στη­μι­κή τεχνο­λο­γία, τομείς γύρω απ’ τους οποί­ους «πέφτουν κορ­μιά» για την πρω­τιά στην «κούρ­σα» του ανταγωνισμού.

Ήδη από τον περα­σμέ­νο Οκτώ­βρη, η Κομι­σιόν είχε ανα­κοι­νώ­σει την επε­ξερ­γα­σία λίστας με «ιδιαί­τε­ρης αξί­ας» βιο­μη­χα­νι­κά προ­ϊ­ό­ντα, για τα οποία θα αξιο­λο­γη­θεί αν οι εξα­γω­γές τους μπο­ρεί και / ή πρέ­πει να συνε­χι­στούν προς κάποιες περιοχές.

Κατά τη σχε­τι­κή συνέ­ντευ­ξη Τύπου, αν και δεν έγι­νε ρητή ανα­φο­ρά στην Κίνα, η αρμό­δια επί­τρο­πος για τις Αξί­ες και τη Δια­φά­νεια, αντι­πρό­ε­δρος της Κομι­σιόν, Βιέ­ρα Γιού­ρο­βα, ανέ­φε­ρε τότε ότι «η τεχνο­λο­γία βρί­σκε­ται επί του παρό­ντος στην καρ­διά του γεω­πο­λι­τι­κού αντα­γω­νι­σμού. Και η ΕΕ θέλει να απο­τε­λεί παί­κτη, όχι παι­δι­κή χαρά (“a player, not a playground”)».

Ο δε αρμό­διος για την Εσω­τε­ρι­κή Αγο­ρά επί­τρο­πος, Τιε­ρί Μπρε­τόν, υπο­στή­ρι­ξε ότι η σχε­τι­κή λίστα «δεν στρέ­φε­ται ενά­ντια σε καμία χώρα» αλλά πως «όταν βλέ­που­με ότι υπάρ­χει κίν­δυ­νος υπερ­βο­λι­κής εξάρ­τη­σης, κίν­δυ­νος να σπά­σου­με μια αλυ­σί­δα εφο­δια­σμού που θα μπο­ρού­σε να είναι κρί­σι­μη για εμάς, ανα­λαμ­βά­νου­με μέτρα, δεν περι­μέ­νου­με».

Οι «αξιο­λο­γή­σεις κιν­δύ­νου» που ξεκί­νη­σαν τότε, ιεραρ­χούν τέσ­σε­ρις βασι­κούς τεχνο­λο­γι­κούς τομείς, οι οποί­οι επι­λέ­χθη­καν προ­σε­κτι­κά «λόγω της συνε­χώς εξε­λισ­σό­με­νης, μετα­σχη­μα­τι­στι­κής φύσης τους και της “επι­κεί­με­νης” δυνα­τό­τη­τάς τους να χρη­σι­μο­ποι­η­θούν για στρα­τιω­τι­κούς σκο­πούς και παρα­βιά­σεις των ανθρω­πί­νων δικαιω­μά­των».

Συγκε­κρι­μέ­να, πρό­κει­ται για τις κατη­γο­ρί­ες: Προηγ­μέ­νοι ημια­γω­γοί. Τεχνη­τή Νοη­μο­σύ­νη. Κβα­ντι­κή τεχνο­λο­γία (περι­λαμ­βα­νο­μέ­νων των κβα­ντι­κών υπο­λο­γι­στών, της κβα­ντι­κής κρυ­πτο­γρα­φί­ας, των κβα­ντι­κών επι­κοι­νω­νιών και της κβα­ντι­κής ανί­χνευ­σης και ραντάρ). Βιο­τε­χνο­λο­γία (συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων τεχνι­κών γενε­τι­κής τρο­πο­ποί­η­σης κ.τ.λ.), ενώ σει­ρά πήρε η αξιο­λό­γη­ση έξι ακό­μα «κρί­σι­μων» τεχνο­λο­γι­κών τομέ­ων (εικο­νι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, ασφά­λεια στον κυβερ­νο­χώ­ρο, δια­στη­μι­κή πλο­ή­γη­ση, πυρη­νι­κοί αντι­δρα­στή­ρες, υδρο­γό­νο, μπα­τα­ρί­ες, drones και ρομποτική).

Την ίδια ώρα και η Κίνα έχει περιο­ρί­σει την εξα­γω­γή κρί­σι­μων πρώ­των υλών για τη βιο­μη­χα­νία, καθώς και την τεχνο­λο­γία, όπως για παρά­δειγ­μα του γρα­φί­τη, που ο πρό­ε­δρος του Ευρω­παϊ­κού Συμ­βου­λί­ου, Σαρλ Μισέλ, έχει συν­δέ­σει με «συνέ­πειες για την κυριαρ­χία και τη στρα­τη­γι­κή μας αυτο­νο­μία» και χαρα­κτη­ρί­σει «θεμε­λιώ­δους σημα­σί­ας για την αμυ­ντι­κή μας βιο­μη­χα­νία».

Έκθε­ση του Ευρω­κοι­νο­βου­λί­ου από τον περα­σμέ­νο Ιού­νη σημεί­ω­νε ειδι­κά για τον γρα­φί­τη ότι μαζί με το αλου­μί­νιο απο­τε­λούν «υλι­κά πολύ υψη­λού κιν­δύ­νου», με όρους «από τους οποί­ους μπο­ρεί να προ­κλη­θούν κίν­δυ­νοι για τη γεω­πο­λι­τι­κή και την εφο­δια­στι­κή αλυ­σί­δα». Σημειω­τέ­ον, η Κίνα υπο­λο­γί­ζε­ται ότι παρά­γει σήμε­ρα το 69% του γρα­φί­τη παγκο­σμί­ως, ανά­με­σα σε μια σει­ρά από άλλες σπά­νιες γαί­ες και υλικά.

Πηγή Ριζο­σπά­στης