Επιμέλεια: Οικοδόμος //
Χαρακτηρίστηκαν «οι Λυμιέρ των Βαλκανίων». Οι πρωτοπόροι κινηματογραφιστές των Βαλκανίων, τα αδέλφια Μίλτος (1882– 5 Μάρτη 1964) και Γιαννάκης (1878–1954) Μανάκη (ή Μανάκια) γεννήθηκαν στο τουρκοκρατούμενο χωριό της Μακεδονίας, Αβδέλλα.
Το 1898 ανοίγουν φωτογραφείο στα Γιάννενα. Το 1904 μεταφέρονται στο Μοναστήρι της σημερινής Π.Γ.Δ.Μ. το οποίο αποτέλεσε τη βάση από όπου κινηματογράφησαν ολόκληρη την τότε τουρκοκρατούμενη Μακεδονία, κληροδοτώντας μας μοναδικές ιστορικές μαρτυρίες.
Το 1921 άνοιξαν στο Μοναστήρι κινηματογράφο, ο οποίος κάηκε το 1939. Ο Γιαννάκης από το 1941 μέχρι τον θάνατό του έζησε στη Θεσσαλονίκη, ενώ ο Μιλτιάδης πρόλαβε να δει την αναγνώριση του έργου του από το σύνολο σχεδόν των Βαλκανικών χωρών.
Γιαννάκης και Μίλτος Μανιάκης
Για 66 χρόνια ανέπτυξαν τη φωτογραφική και την κινηματογραφική τέχνη στα Βαλκάνια, συγχρόνως όμως αναδείχθηκαν ως οι μεγαλύτεροι ιστοριογράφοι και εθνογράφοι των Βαλκανίων.
Τα θέματά τους περιελάμβαναν κυρίως καθημερινές ασχολίες, αλλά και πρόσωπα και γεγονότα από την Ελληνο-Βουλγαρο-Οθωμανική διαπάλη στη Μακεδονία έως τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κινηματογράφησαν επίσης γεγονότα όπως η επανάσταση των Νεότουρκων (1908), και η επίσκεψη του Σουλτάνου Μεχμέτ Ε΄ στο Μοναστήρι.
Το έργο τους περιλαμβάνει 12.500 φωτογραφίες και 70 ντοκιμαντέρ μεγάλου ή μεσαίου μήκους. Οι αδελφοί Μανάκη άφησαν υλικό ανεκτίμητης λαογραφικής, εθνογραφικής, ιστορικής και κινηματογραφικής αξίας, όχι μόνο για την Ελλάδα ή τα Βαλκάνια, αλλά και για όλο τον κόσμο.
«Το βλέμμα του Οδυσσέα», (1995)
Ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του κόσμου ο Θόδωρος Αγγελόπουλους «εντάσσει» τους αδελφούς Μανιάκη στην υπόθεση της ταινίας του «Το βλέμμα του Οδυσσέα». Ένας σκηνοθέτης του κινηματογράφου γυρίζει από την εξορία και ως άλλος Οδυσσέας αρχίζει ένα ταξίδι στα Βαλκάνια, αναζητώντας τρεις χαμένες μπομπίνες φιλμ των αδελφών Μανάκη και ταυτόχρονα την κοινή ιστορία των Βαλκανικών χωρών και τα προβλήματα που τις συνδέουν σαν πληγές που δεν κλείνουν. Μια αναζήτηση σε παλιά ελληνικά αστικά τοπία που έχουν καταρρεύσει, ρημάξει και ξεθωριάσει. Φλώρινα, Κορυτσά, Μοναστήρι, Φιλιππούπολη, Μαύρη Θάλασσα, Κονστάντσα, Βουκουρέστι, Δούναβης, Βελιγράδι, Μόσταρ και το τραγικό Σαράγιεβο.
Στο δρόμο της αναζήτησης, ο σκηνοθέτης (τον υποδύεται ο εξαίρετος Αμερικανός ηθοποιός Χάρβει Καϊτέλ) περνάει από τη Φλώρινα, την αγαπημένη πόλη του Αγγελόπουλου, όπου πραγματοποιούνται διαδηλώσεις και αντι-διαδηλώσεις με αιτία την προβολή μιας ταινίας του. Μετά τη Φλώρινα, ο σκηνοθέτης μπαίνει σε ένα ταξί. Όταν το χιόνι αρχίζει να πέφτει βαρύ, ο ταξιτζής (ένας συγκλονιστικός Θανάσης Βέγγος) σταματάει και του λέει:
Στο ταξίδι αυτό του σκηνοθέτη έχουμε κάποιες μνημειώδεις σεκάνς, με εκείνη του αγάλματος του Λένιν επάνω στη φορτηγίδα να είναι επικυρίαρχη. Οι τρεις μπομπίνες είναι τελικά στο Σαράγιεβο, στα χέρια του επιμελητή της ταινιοθήκης, ανεμφάνιστες και ανεπεξέργαστες από τις αρχές του 20ου αιώνα, αφού όσες φορές προσπάθησε να τις εμφανίσει δεν κατάφερε να ολοκληρώσει το έργο του. Όπως δυσεπίλυτα παραμένουν πολλά προβλήματα στην πολύπαθη αυτή γωνιά της Ευρώπης που ονομάζεται Βαλκανική χερσόνησος…
