Τελευταία Κυριακή της Αποκριάς και ο βασιλιάς Καρνάβαλος έχει την …τιμητική του. Θα τον κάψουμε!!! Κάθε τόπος και το καρναβάλι του, μα κάποια είναι ονομαστά. Ας τα γνωρίσουμε:
ΠΑΤΡΑ
Το Καρναβάλι της Πάτρας ανιχνεύεται σε μορφή υποτυπώδη στα μέσα του 19ου αιώνα. Το 1829 διοργανώνεται ο πρώτος αποκριάτικος χορός στην Πάτρα – στο σπίτι του Πατρινού εμπόρου σταφίδας Μωρέτη – που θα σημάνει και τη μετέπειτα έναρξη των καρναβαλικών εκδηλώσεων και τελικά την καθιέρωση του Πατρινού Καρναβαλιού . Ενα καρναβάλι που άρχισε να αποκτά συγκεκριμένη μορφή ήδη απ’ το 1860, οπότε και γίνεται εμφανές το “πάντρεμα” κι η ενσωμάτωση των δυτικών επιδράσεων στο χαρακτήρα του Πατρινού Καρναβαλιού . Η πρώτη ύλη με την οποία ζυμώθηκαν τα χαρακτηριστικά του Καρναβαλιού ήταν οι ευρωπαϊκοί χοροί και οι πρόχειρες αυτοσχέδιες μεταμφιέσεις – οι λεγόμενες “μπούλες” – που διαδόθηκαν πολύ γρήγορα στην Πάτρα. Μάλιστα, στη δεκαετία του 1880 για πρώτη φορά εμφανίστηκαν οι “μπούλες” ανήμερα του Αγίου Αντωνίου, στις 17 Γενάρη. Παρά τις πολλαπλές και ξενόφερτες επιρροές που δέχτηκε, το Πατρινό Καρναβάλι δεν αρνήθηκε την ελληνική του ταυτότητα και κυρίως το επτανησιακό στοιχείο. Ο συγγραφέας Ν. Πολίτης σημειώνει: “Το Καρναβάλι άρχισε να διαμορφώνεται από το 1860, δεχόμενο διάφορες επιδράσεις κυρίως από το Επτανησιακό στοιχείο που εισέβαλε στην Πάτρα μετά την ένωση των Ιονίων Νήσων με την Ελλάδα”.
Στο μεταίχμιο του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα το Πατρινό Καρναβάλι αναπτύσσεται σημαντικά, αλλά η εξέλιξή του ανακόπτεται τα χρόνια από το 1941 έως το 1951. Ενώ, το 1966 καθιερώνεται το παιχνίδι που αποτελεί τον κορμό της γιορτής. Πρόκειται για το “Κυνήγι του Κρυμμένου Θησαυρού”, που διαρκεί ολόκληρες βδομάδες.
ΡΕΘΥΜΝΟ
Στο Ρέθυμνο, από τις αρχές του 20ου αιώνα αναφέρονται δημόσιες εκδηλώσεις με σατιρικό χαρακτήρα, αλλά είναι βέβαιο ότι οι ρίζες τους χάνονται στο χρόνο. Χρονιά – ορόσημο για το καρναβάλι του Ρεθύμνου ήταν το 1960, όταν στους δρόμους της πόλης εμφανίστηκαν άρματα καρναβαλικά στο πρώτο οργανωμένο Ρεθεμνιώτικο Καρναβάλι. Για πρώτη φορά παρουσιάστηκαν χειροποίητα άρματα, στολές, κεφάλες και ροκάνες. Το Κυνήγι Θησαυρού ξεκίνησε το 1990.
ΞΑΝΘΗ
Τις Απόκριες του 1966 γεννήθηκε στην Ξάνθη ένας θεσμός, που από τότε διαμορφώθηκε, καταξιώθηκε και με δυναμισμό πορεύεται στο μέλλον. Ήταν οι πρώτες «Αποκριάτικες Θρακικές Γιορτές», με σκοπό την αναβίωση των ηθών και εθίμων της Θράκης και την προβολή του πλούσιου λαογραφικού υλικού της περιοχής. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970 γίνονται αναπαραστάσεις εθίμων στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης ή σε κλειστή αίθουσα. Αλλά από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 η αναπαράσταση των εθίμων υποχώρησε και έδωσε τη θέση της στη σύγχρονη εκδοχή των καρναβαλικών εκδηλώσεων.
NAOYΣΑ
Γενίτσαροι και Μπούλες. Πρόκειται για το δρώμενο που δίνει έντονο χρώμα στο Καρναβάλι της Νάουσας και χρονολογείται από το 18ο αιώνα, αν και οι ρίζες του χάνονται στις διονυσιακές γιορτές. Στην πραγματικότητα είναι ένα χορευτικό δρώμενο με στοιχεία που τηρούνται αναλλοίωτα και ακολουθούν την αυστηρή προφορική παράδοση. Τα στοιχεία αυτά είναι: το μπουλούκι των χορευτών, στο οποίο μπαίνουν υπό προϋποθέσεις μόνον όσοι έχουν την αποδοχή της ομάδας και πάντως μόνο νέοι άνδρες, την νύφη-μπούλα υποδύεται πάντα κάποιος άνδρας, η ένδυση υπακούει σε αυστηρούς πατροπαράδοτους κανόνες, το τελετουργικό παραμένει το ίδιο στο πέρασμα των χρόνων.
ΕΥΒΟΙΑ
Στο καρναβάλι της Αγίας Άννας στη βόρεια Εύβοια η αθυροστομία των καρναβαλιστών παραπέμπει στην ελευθεριότητα της διονυσιακής λατρείας. Η αναβίωσή του στηρίζεται στην ευρηματικότητα των νέων που φτιάχνουν στιχάκια με έντονα σκωπτικό περιεχόμενο, τα οποία απευθύνουν σε όσους συγκεντρώνονται στους δρόμους της όμορφης κωμόπολης. Οι στίχοι πολλές φορές σοκάρουν, όσο και τα «ξωτικά» που μπορεί να εμφανιστούν από το … πουθενά και να αρχίσουν να πειράζουν όποιον βρουν μπροστά τους. Οι καρναβαλιστές, πολλοί από τους οποίους μουτζουρώνουν το πρόσωπό τους, στήνουν χορό στα σοκάκια και δεν διστάζουν να περιπαίξουν οποιονδήποτε βρεθεί στο διάβα τους, χωρίς διακρίσεις.
ΤΥΡΝΑΒΟΣ
Το καρναβάλι στον Τύρναβο είναι το μεγαλύτερο στην κεντρική Ελλάδα. Υπάρχει καταγραφή του εθίμου από τον Γάλλο περιηγητή Λέον Εζέ, γύρω στα 1858, όταν οι καρναβαλιστές «εκλέγουν» τον βασιλιά τους, με κριτήριο ποιος είναι ο πιο μεθυσμένος. Στη σύγχρονη ιστορία του το καρναβάλι του Τυρνάβου ενόχλησε πολλές κυβερνήσεις, που θεωρούσαν ότι έβλαπτε τα χρηστά ήθη και έθιμα, αφού είναι έντονη η κυριαρχία του φαλλού στους δρόμους της κωμόπολης. Στην πραγματικότητα πρόκειται για γιορτές που συνδέονται με τη γονιμότητα, την άνοιξη, την αναβλάστηση. Οι καρναβαλικές εκδηλώσεις κλείνουν την Καθαρή Δευτέρα με το μπουρανί. Οι καρναβαλιστές κατευθύνονται εν πομπή στο εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, όπου η κάθε παρέα φέρνει μαζί της μεζέδες κι όλοι προμηθεύονται τσίπουρο ή κρασί από μεγάλες φιάλες που έχουν το σχήμα του φαλλού. Παράλληλα ανάβει και η φωτιά για να φτιάξουν την παραδοσιακή χορτόσουπα- το μπουρανί- στην οποία κυριαρχούν το σπανάκι, το λάχανο και το ξύδι. Γύρω από αυτή τη φωτιά αρχίζει ο χορός, τα «άσεμνα» τραγούδια και τα πειράγματα προς κάθε κατεύθυνση.
