1821
Η Επανάσταση και οι απαρχές
του ελληνικού αστικού κράτους
Επιμέλεια:
ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΕ
Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2020, σχ. 0,24Χ0,17 εκατ., σελ. 400
Παρουσιάζει ο Θανάσης Ν. Καραγιάννης //
Το παρόν θαυμάσιο βιβλίο κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, με την ευκαιρία της επετείου των 200χρονων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, που θα γιορταστεί μέσα στο 2021 με πολυποίκιλες εκδηλώσεις από το αστικό κράτος (εκκλησία, στρατό, εκπαίδευση, πολιτεία), αλλά και από τις οργανώσεις του λαϊκού ταξικού κινήματος, το οποίο έχοντας μελετήσει και αναγνώσει διαφορετικά, από άλλη οπτική γωνία και με διαφορετικό επιστημονικό και ταξικό πρίσμα τα ιστορικά γεγονότα εκείνης της περιόδου της Ελληνικής Επανάστασης, αλλά και της μετεπαναστατικής περιόδου, όπου συγκροτήθηκε για πρώτη φορά στην Ιστορία ένα ενιαίο αστικό κράτος με την επωνυμία ΕΛΛΑΣ.
Φυσικά, η μελέτη της Ιστορίας έχει ταξικό πρόσημο. Οι αστοί καθηγητάδες της Ιστορίας, βέβαια, διαθέτουν παραμορφωτικούς, θολούς και παραπλανητικούς φακούς, αποσιωπούν και παραχαράσσουν ιστορικά στοιχεία, όταν συγγράφουν και διδάσκουν, με σκοπό τη διαιώνιση της αστικής τάξης στην εξουσία.
Από την άλλη, όταν αναζητείται η αντικειμενική ιστορική αλήθεια, οπωσδήποτε τότε η επιστημονική μελέτη διαθέτει όλα τα τεκμήρια (χωρίς αποκρύψεις και παραχαράξεις), διαλεκτικούς, φιλολαϊκούς και φιλεργατικούς ταξικούς πεντακάθαρους φακούς, με τους οποίους επέρχεται η αντικειμενική ιστορική γνώση μέσα από τη διαλεκτική σκέψη, σε μια επιστημονική και συνάμα αγωνιστική πορεία για την κατάληψη και εδραίωση της εργατικής σοσιαλιστικής/κομμουνιστικής εξουσίας. Άλλωστε, η αντικειμενική γνώση της ιστορικής αλήθειας βοηθά ουσιαστικά την εργατική τάξη και τους ταξικούς συμμάχους της, να κατανοήσει το παρελθόν και να χαράξει το παρόν και το μέλλον της, προς όφελός της. Το ζητούμενο είναι το διάβασμα και ιδιαίτερα η μελέτη τέτοιου είδους βιβλίων, αν και τα προβλήματα και ο ελάχιστος χρόνος που διαθέτουμε μας δυσκολεύει, ώστε να βρούμε την ηρεμία, το χώρο και το χρόνο για να μελετήσουμε. Ό,τι, όμως, επιθυμούμε πολύ και το βάζουμε ως στόχο, τελικά το πετυχαίνουμε.
Πολύ σωστά το Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, σημειώνει σχετικά, στον πρόλογο του παρόντος τόμου ότι: «αποτελεί πρωταρχική ανάγκη και αναπόσπαστη πλευρά της σημερινής ιδεολογικής-πολιτικής και ταξικής πάλης και της αναζήτησης της ιστορικής αλήθειας τόσο η αποδέσμευση της εργατικής τάξης και γενικά των λαϊκών στρωμάτων από το σύνολο των εκδοχών της αστικής ιστοριογραφίας όσο και η εξαγωγή χρήσιμων –από τη σκοπιά τους– ιστορικών συμπερασμάτων από την Επανάσταση του 1821.»
Οι στόχοι που έθεσαν με την έκδοση του θαυμάσιου και εκδοτικά παρόντος τόμου η ΚΕ του ΚΚΕ και η Σύγχρονη Εποχή είναι ν’ αναφερθούν κάποιες ιστορικές πτυχές της Επανάστασης και έτσι: «α) να αναδείξουν την ουσία των ιστορικών γεγονότων, β) να συμβάλλουν στη διαμόρφωση ταξικών κριτηρίων για τη μελέτη της ιστορίας, γ) να συνεισφέρουν στην πιο ουσιαστική αντιπαράθεση με την αστική ιδεολογία και πολιτική και δ) μέσα από τα προηγούμενα να βοηθήσουν στην ενίσχυση της ταξικής πάλης.»
Το ζητούμενο είναι το βιβλίο να διαβαστεί, καλύτερα να μελετηθεί, να συζητηθεί και να διαδοθεί, όπως και τόσα άλλα που εκδίδονται υπεύθυνα από τη Σύγχρονη Εποχή κάτω από την καθοδήγηση του ΚΚΕ, ώστε οι εργαζόμενοι να φωτίζονται θεωρητικά και επιστημονικά και για ιστορικά ζητήματα, που αναμφίβολα βοηθούν τον τρόπο της σκέψης τους, την ενδυνάμωση της ιδεολογικής και πρακτικής δουλειάς τους μέσα από τα ταξικά συνδικάτα, που εργάζονται και παλεύουν για να προχωρήσει το κοινωνικό και πολιτικό ταξικό όραμα για μια άλλη κοινωνία.
Στον «Πρόλογο» επιχειρούνται, επίσης, αρκετές αναφορές με εύστοχες παρατηρήσεις για τη μη επιστημονική ιστορική μεθοδολογία που ακολουθεί η αστική ιστοριογραφία και οι αστοί ιστορικοί, εφαρμοσμένη στην Εκπαίδευση, αλλά και σε κάθε κοινωνική οργάνωση (στο στρατό, στην εκκλησία, σε κοινωνικούς φορείς και οργανισμούς), με ταξικό πρόσημο φυσικά από τη μεριά της αστικής εξουσίας, ώστε κάθε φορά να τροποποιείται είτε παραχαράζοντας την ιστορική αλήθεια είτε θέτοντας άλλες εθνικιστικές ή κοσμοπολίτικες παραμέτρους, με μοναδικό στόχο τη συσκότιση της εργατικής τάξης και των λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων από τα μηνύματα, τις ιδέες και τα οράματα των λαϊκών αγωνιστών της Επανάστασης του 1821, αλλά και για τη συνέχιση της αστικής εξουσίας σε βάρος των συμφερόντων της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού.
Μας προϊδεάζει και μας υποψιάζει για το γιορτασμό που θα οργανώσει το αστικό μας κράτος, η κυβέρνησή μας, η οποία θα έχει τη συμπαράσταση και συμπαράταξη των υπόλοιπων αστικών κομμάτων εντός και εκτός βουλής (δεξιών, σοσιαλιστικών, αριστερών και νεοναζιστικών), τα οποία ως αντιπολίτευση θα ψελλίσουν φυσικά κάποιες κριτικές παρατηρήσεις, ανούσιες και ανώδυνες για την αστική εξουσία, η οποία χωρίς μεγάλες αντιστάσεις (οι οποίες ουσιαστικά θα προέρχονται μόνο από το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ) θα επιδοθούν σε φιέστες και φανφάρες για τη δήθεν δικαίωση της Ελληνικής Επανάστασης, που είναι η πορεία της χώρας μας στους ιμπεριαλιστικούς μηχανισμούς της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, της δύναμής μας στην ανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια (άλλωστε, όπως σημειώνεται στο βιβλίο, η Πρόεδρος της αστικής Δημοκρατίας μας πέρυσι, στα 199 χρόνια από την Επανάσταση, τόνισε τα εξής: «Ο αγώνας του ’21 και οι θυσίες των προγόνων μας άνοιξαν το δρόμο για ένα σύγχρονο κράτος που σήμερα βρίσκεται στον πυρήνα της ενωμένης Ευρώπης και είναι εγγυητής σταθερότητας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια»), στις επιδόσεις της αστικής τάξης στους επιχειρηματικούς τομείς, στις εισαγωγές-εξαγωγές, στα επιτεύγματα της καπιταλιστικής οικονομίας (σε βάρος φυσικά των εργαζομένων) κ.ο.κ.
Άλλωστε και το δήθεν αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, πέρυσι, με την ευκαιρία των 199 χρόνων από την Επανάσταση, όπως αναφέρεται στον Πρόλογο, φυσικά δεν έθεσε ζήτημα ταξικής επαναστατικού απελευθερωτικού κινήματος από τις λαϊκές δυνάμεις, που συγκροτούσαν τα επαναστατικά και μαχητικά λαϊκά κοινωνικά στρώματα, αλλά προσπάθησε ν’ αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη και την εργατική τάξη, λέγοντας τα εξής: «Η Επανάσταση του 1821 υπήρξε η ιδρυτική στιγμή της δημιουργίας του ελληνικού κράτους, αλλά και ένα κομβικό ιστορικό γεγονός του 19ου αιώνα. Ήταν μια λαϊκή, δημοκρατική επανάσταση, βασισμένη στις αξίες και τα ιδανικά του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης…» Δηλαδή, ότι ήταν κι αυτή μια αστική επανάσταση με μοναδικά οράματα «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη», και τίποτα περισσότερο, για να μη θιχτούν οι αξίες και τα ιδανικά των μη αριστερών ομοϊδεατών και συμμάχων του: ΗΠΑ, ΕΕ, Ισραήλ, ΝΑΤΟ;
Πρόκειται για πολύ σημαντικές επιστημονικές, αρκετά εκλαϊκευμένες μελέτες, τις οποίες προτείνουμε ανεπιφύλακτα να μελετηθούν.
Προτείνουμε, σε περίπτωση επανέκδοσης του βιβλίου, να υπάρχουν περισσότερες υποσημειώσεις, στις οποίες να διευκρινίζονται κάποιοι όροι και να δίνονται επεξηγηματικού χαρακτήρα πληροφορίες, διότι ασφαλώς υπάρχουν και αναγνώστες που δεν είναι μυημένοι επαρκώς στα σχετικά θέματα. Γ.π. όπου ο αναγνώστης διαβάζει ΚΔ να γνωρίζει ότι πρόκειται για την Κομμουνιστική Διεθνή και ΔΚΚ ότι σημαίνει Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα κ.ο.κ. Η τυπική βιβλιογραφική δεοντολογία, που αρμόζει στην ακαδημαϊκή επιστημονική κοινότητα, θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να εμπλουτίζεται με εκλαϊκευτικά στοιχεία και επεξηγηματικές πληροφορίες, ώστε να διαφωτίζεται ένας απλός εργάτης περισσότερο και να νιώθει πιο άνετα με το κείμενο και την κατανόησή του. Η γλώσσα δε που χρησιμοποιείται να είναι όσο το δυνατό πιο απλή, στη δημοτική, χωρίς επιστημονική ορολογία και ξένες ορολογίες (αν υπάρχουν, τουλάχιστο να γράφονται σε παρένθεση στα ελληνικά και να ερμηνεύονται υποσελίδια). Υπάρχει δυσχέρεια, κατά τη γνώμη μου, στην κατανόηση φράσεων, αναφέρω εντελώς ενδεικτικά: «η lingua franca του εμπορίου»… ή «de facto εξελίξεις». Πολύ σωστά, σε άλλο κείμενο αναφέρεται: «με τη μέθοδο της σερμαγιάς (sermaye), δηλαδή του εταιρικού κεφαλαίου που συγκεντρωνόταν για ν’ αγοραστεί το φορτίο του καραβιού.» (οι θετικές περιπτώσεις είναι συντριπτικά περισσότερες, βέβαια) κ.ά. Πάντοτε υπάρχουν συνώνυμες λέξεις στη δημοτική και προτάσεις που είναι δυνατό να τροποποιηθούν, ώστε να γίνουν πιο κατανοητές. Άρα, οι νέοι επιστήμονες δε θα πρέπει να μεταφέρουν τμήματα της πτυχιακής, μεταπτυχιακής ή διδακτορικής εργασίας τους, αυτούσια στα κομματικά έντυπα, βιβλία ή περιοδικά, αλλά πάντοτε τροποποιημένα και επεξεργασμένα γλωσσικά και εκφραστικά, με πρόσθετες πληροφορίες και γλωσσάρια.
Παραθέτουμε τις 10 μελέτες, που περιέχονται στον παρόντα τόμο, για να γνωρίζει επακριβώς ο αναγνώστης ποια θέματα διαπραγματεύονται οι συντάκτες τους:
- Μάκης Μαΐλης, «Η κομματική ιστοριογραφία για το χαρακτήρα και τις κινητήριες δυνάμεις της Επανάστασης του 1821 και η στρατηγική του ΚΚΕ», σ. 17-42
- Διονύσης Αρβανιτάκης, «Η ιδιοκτησία γης στο μετέπειτα ελλαδικό χώρο κατά την οθωμανική περίοδο», σ. 43-60
- Χρήστος Κούκος, «Οι αλλαγές στο οθωμανικό εποικοδόμημα στις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης», σ. 61-88
- Στρατής Δουνιάς – Χρήστος Κούκος, «Η λειτουργία του ορθόδοξου Οικουμενικού Πατριαρχείου μέσα στο πλαίσιο της οθωμανικής φεουδαρχικής εξουσίας», σ. 89-106
- Μηνάς Αντύπας, «Η οικονομική ανάπτυξη τα χρόνια πριν την Επανάσταση (18ος-αρχές 19 αιώνα). Η διαμόρφωση της ελληνικής αστικής τάξης», σ. 107-154
- Αναστάσης Γκίκας, «Ο ρόλος και η στάση των κοινωνικών δυνάμεων της εποχής στην Επανάσταση του 1821 – Ο χαρακτήρας της Επανάστασης», σ. 155-214
- Τηλέμαχος Λουγγής, «Σχετικά με το ρόλο των ξένων δυνάμεων», σ. 215-232
- Μαρίνα Λαβράνου, «Τα Συντάγματα της Αστικής Επανάστασης του 1821», σ. 233-258
- Κώστας Σκολαρίκος, «“Εμφύλιες” συγκρούσεις και “εμφύλιοι” πόλεμοι στην Επανάσταση του 1821», σ. 259-302
- Αλέκα Παπαρήγα, «Η περίοδος διακυβέρνησης του Ιωάννη Καποδίστρια», σ. 303-340
Έχουν, πράγματι επιλεγεί ενδιαφέροντα θέματα, τα οποία καλύπτουν ενπολλοίς σφαιρικά το θέμα της Επανάστασης του 1821. Δε μένει παρά:
α) Να μελετηθεί το βιβλίο από όσους περισσότερους αναγνώστες είναι δυνατό,
β) Να διαδοθεί σε πανεπιστημιακούς δασκάλους, σε ιστορικούς και φοιτητές φιλολογικών, ιστορικών και παιδαγωγικών κ.ά. πανεπιστημιακών τμημάτων, ώστε να προχωρήσει εποικοδομητικά ο διεπιστημονικός διάλογος (Ιστορίας, Κοινωνιολογίας, Πολιτικής Οικονομίας κ.ο.κ.) και μέσα στην Εκπάιδευση,
γ) Ν’ αξιολογηθεί δεόντως από εκπαιδευτικούς και γονείς, με την ευχή να κατανοήσουν τις αντιθέσεις που υφίστανται μεταξύ της αστικής και μαρξιστικής βιβλιογραφίας για την Επανάσταση του 1821 και τις απαρχές του αστικού κράτους, για τις ελλείψεις, αποκρύψεις ή παραχαράξεις που υπάρχουν στα σχολικά βιβλία όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων και για την απουσία συγκριτικής και διαλεκτικής μελέτης της Ιστορίας, με ταξικό πρόσημο για τη διαμόρφωση επιστημονικής σκέψης των παιδιών της εργατικής τάξης και των λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων, τακτική που δεν περιμένει κανένας από το αστικό σχολείο, αλλά περιμένει από φωτισμένους, διαβασμένους, αντικειμενικούς και ηθικούς από επιστημονική άποψη εκπαιδευτικούς, κυρίως, αλλά και από εργαζόμενους γονείς.
δ) Ελπίζω ότι η ΚΝΕ, όπως επιχειρεί πάντοτε, θα διαδώσει και αυτό το βιβλίο στους φιλολόγους καθηγητές, που διδάσκουν Ιστορία στα Γυμνάσια και Λύκεια και θα προτείνει παρουσίαση του βιβλίου σε συλλόγους διδασκόντων και σε συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, σε Πνευματικά Κέντρα Δήμων και σε άλλους Πολιτιστικούς Συλλόγους, Εργατικά Κέντρα και εργατικά συνδικάτα –και όχι μόνο ταξικά– και σε Λαϊκά Πανεπιστήμια, ιδιαίτερα στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο «Δημήτρης Γληνός», που δραστηριοποιείται στον Άγ. Δημήτριο και στα νότια προάστια της Αθήνας.
Ενδιαφέρον και χρήσιμο είναι και το «Χρονολόγιο», σ. 341-378, για την περίοδο 1814-1833, που συνέταξε το Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ.
Ακολουθούν «Πηγές-Βιβλιογραφία», σ. 379-390 και το «Ευρετήριο Ονομάτων», σ. 391-398.
Πιστεύω, και χαίρομαι γι’ αυτό, ότι το Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, με επικεφαλής το παλαίμαχο ιστορικό του στέλεχος, Μάκη Μαΐλη, που έχει προσφέρει τόσα πολλά και για την ιστορική επιστημονική μαρξιστική έρευνα και μελέτη, απαρτίζεται από ομάδα αξιόλογων μαρξιστών ιστορικών, που ήδη έχουν δώσει λαμπρά δείγματα γραφής με την εργογραφία τους και για τους οποίους προοιωνίζεται ένα μέλλον ευοίωνο για τη θωράκιση και το συνεχή εμπλουτισμό της επαναστατικής θεωρίας της εργατικής τάξης, χρήσιμης, όπως είναι γνωστό, για την επαναστατική της πράξη και επιτυχία.
Συγχαρητήρια αξίζουν και στη Σύγχρονη Εποχή (και στους συνεργάτες της) για τη θεματική επιλογή της, για την επιλογή των επιστημόνων που συμμετείχαν με κείμενά τους στην έκδοση, καθώς και για την άρτια σε όλα σελιδοποίηση, εκτύπωση, βιβλιοδεσία και την ενγένει εκδοτική παρουσίαση αυτού του πανόδετου τόμου.
Επίσης, σημειώνω ότι η Μαριάννα Τσαγκάρη έκανε πολύ καλή δουλειά στη μακέτα του εξωφύλλου, όπως και ο Γρηγόρης Δελημάρης στις τυπογραφικές διορθώσεις.
1821. Η επανάσταση και οι απαρχές του ελληνικού αστικού κράτους
