Συνέντευξη από τον Θανάση Ν. Καραγιάννη //
Πριν να ξεκινήσει η συζήτηση με τον εκλεκτό φίλο μου και συνάδελφο, θα παραθέσω ένα σύντομο εργοβιογραφικό του σημείωμα, ώστε ο αναγνώστης μας να γνωρίσει τον άνθρωπο, δημιουργό και συγγραφέα, Μιχάλη Αργυρίδη, έναν πνευματικό άνθρωπο, που ζει στη Λάρισα και εκεί συνεχίζει να δημιουργεί μέχρι σήμερα, αν και έχει αφυπηρετήσει από την Εκπαίδευση. Έναν απλό, μετριόφρονα και εργατικό δημιουργό, ο οποίος εργάζεται για τόσες δεκαετίες με συνέπεια, με αγάπη για τα γράμματα και τις τέχνες, με πάθος για την εκπαίδευση και τα παιδιά, με φαντασία και επινοητικότητα, με κοινωνική συνείδηση για μια καλύτερη κοινωνία. Φιλομαθής εκπαιδευτικός και Δάσκαλος, γενικότερα, κοινωνικής προσφοράς, συνεχίζει το έργο του και ευχόμαστε να το κάνει για πολλά χρόνια ακόμη.
O Mιχάλης Ι. Αργυρίδης κατάγεται από τα Φάρσαλα. Γεννήθηκε, το 1952, από φτωχή εργατική οικογένεια. Στη διάρκεια των γυμνασιακών του χρόνων υπήρξε συνεργάτης του θρυλικού, πλέον, περιοδικού «Η Διάπλασις των παίδων». Υπηρέτησε ως δάσκαλος στη δημόσια εκπαίδευση από το 1976 ως το 2010. Σήμερα ζει στη Λάρισα.
Ασχολείται με την έρευνα, τη μελέτη και την κριτική στον χώρο της σύγχρονης λογοτεχνίας για παιδιά. Έχει δημοσιεύσει εκατοντάδες άρθρα, μελέτες και κριτικά σημειώματα για το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο σε εφημερίδες και περιοδικά σε όλη, σχεδόν, την Ελλάδα και στην Κύπρο. Κείμενά του για βιβλία της Άλκης Ζέη συνόδευσαν, το 2004, τον φάκελο υποψηφιότητας της καταξιωμένης συγγραφέα για το Διεθνές Βραβείο Άντερσεν. Έχει εκδώσει δώδεκα βιβλία για τη σύγχρονη παιδική λογοτεχνία. Πήρε μέρος ως ομιλητής σε συνέδρια, ημερίδες, εκδηλώσεις και ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές για την παιδική λογοτεχνία. Υπήρξε παραγωγός και παρουσιαστής εβδομαδιαίας ραδιοφωνικής εκπομπής, αφιερωμένης στο παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο, σε ραδιόφωνο της Λάρισας.
Διοργάνωσε τιμητικές εκδηλώσεις για πολλούς συγγραφείς της παιδικής λογοτεχνίας είτε στον χώρο των σχολείων που εργάστηκε είτε στην επαρχία Φαρσάλων είτε στην πόλη της Λάρισας. Ίδρυσε την Πρότυπη Δανειστική Βιβλιοθήκη «Άλκη Ζέη – Ζωρζ Σαρή» (στο 23ο Δημοτικό Σχολείο Λάρισας). Δημιούργησε το Μουσείο Σύγχρονης Παιδικής Λογοτεχνίας «Βίτω Αγγελοπούλου», με εκθέματα προσωπικά αντικείμενα συγγραφέων από την παιδική τους ηλικία, καθώς και τη Βιβλιοθήκη Κυπριακής Παιδικής Λογοτεχνίας «Κώστας Κατσώνης – Κίκα Πουλχερίου – Μαρία Πυλιώτου –Κύπρος Τόκας» (και τα δύο βρίσκονται στο 23ο Δημοτικό Σχολείο Λάρισας).
Δίδαξε, με θέμα τη δημιουργική σύνδεση παιδικής λογοτεχνίας και σχολείου, σε Περιφερειακά Επιμορφωτικά Κέντρα (ΠΕΚ) για δασκάλους.
Διετέλεσε τακτικό μέλος της Εφορείας Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Λάρισας, της Ένωσης Συγγραφέων – Εικονογράφων Παιδικού Βιβλίου, του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου,της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Λογοτεχνίας, της UNICEF, και σύμβουλος έκδοσης του περιοδικού «Σπουδές» (Σχολείο και Πολιτισμός).
Συνεργάζεται με το Διεθνές Ινστιτούτο Παιδικής Λογοτεχνίας της Οσάκα (Ιαπωνία).
Βιβλία του βρίσκονται στη Διεθνή Νεανική Βιβλιοθήκη του Μονάχου (Γερμανία), στην Εθνική και Διεθνή Βιβλιοθήκη Γαλλίας, στο Διεθνές Ινστιτούτο Παιδικής Λογοτεχνίας της Οσάκα (Ιαπωνία), στο Ινστιτούτο Γλώσσας του Πανεπιστημίου της Μαριούπολης (Ουκρανία), στο Ίδρυμα «Μελίνα Μερκούρη» (Αθήνα), στις βιβλιοθήκες των παιδαγωγικών τμημάτων των πανεπιστημίων στην Αλεξανδρούπολη, τα Ιωάννινα, τη Ρόδο, την Πάτρα.
Βραβεύτηκε για την πολύχρονη προσφορά του στην ανάδειξη της παιδικής λογοτεχνίας καθώς και στη δημιουργική σύνδεσή της με το σχολείο, από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (1994 και 2007), το Υπουργείο Παιδείας (2005 και 2010), το Διεθνές Βιογραφικό Κέντρο του Κέμπριτζ (1996, 2005, 2012).
Η παρακάτω συνέντευξή μου θα καλύψει ένα μέρος από τα τόσα ενδιαφέροντα και δεξιότητες του Μιχάλη Αργυρίδη, μια άγνωστη για το ευρύ κοινό πτυχή των ποικίλων δραστηριοτήτων του, τη ζωγραφική και ιδιαίτερα τις προσωπογραφίες του, οι οποίες αν και είναι ελάχιστες, εντούτοις είναι αξιοπρόσεχτες.
[Η συνέντευξη έγινε με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο].
ΕΡΩΤΗΣΗ:
Αγαπητέ κ. Αργυρίδη, όταν ήσουν παιδί, ζωγράφιζες στο σχολείο ή στο οικογενειακό σου περιβάλλον, και ποια θέματα σου άρεσε περισσότερο να ζωγραφίζεις;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Όταν ήμουν παιδί ζωγράφιζα μόνο στο σπίτι μου, στο οικογενειακό μου περιβάλλον, καθότι το μάθημα της ζωγραφικής στο σχολείο δεν υφίστατο. Χρησιμοποιούσα διάφορα χαρτιά λευκού χρώματος και στυλό μπλε χρώματος. Μου άρεσε περισσότερο να ζωγραφίζω πρόσωπα και σκηνές από παιδικά περιοδικά της εποχής: «Ο μικρός ΗΡΩΣ», «Ο ΜΙΚΡΟΣ ΖΟΡΡΟ», «Ο ΜΙΚΡΟΣ ΣΕΡΙΦΗΣ», «Ο ΜΙΚΡΟΣ ΚΑΟΥ – ΜΠΟΫ», «Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ», «ΓΚΑΟΥΡ – ΤΑΡΖΑΝ», «ΚΛΑΣΣΙΚΑ εικονογραφημένα», «Η ΔΙΑΠΛΑΣΙΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΩΝ». Επίσης, ζωγράφιζα και από μνήμης (ζώα, αντικείμενα, ανθρώπινες μορφές, λουλούδια, δέντρα, κ.ά.).
ΕΡΩΤΗΣΗ:
Αργότερα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Στα γυμνασιακά μου χρόνια (στις τρεις πρώτες τάξεις) άρχισα να ζωγραφίζω με πενάκι και μελάνι μαύρου χρώματος. Τα έργα μου, σε χαρτί διαστάσεων 10×15 εκ., τα έστελνα στο περιοδικό «Η ΔΙΑΠΛΑΣΙΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΩΝ», για τη σελίδα «Η Γωνιά μας για όσους ζωγραφίζουν». Το πρώτο μου έργο, «Ο πατέρας» (προσωπογραφία), αν και δεν δημοσιεύθηκε, απέσπασε κολακευτικά σχόλια («δείχνει ότι, αν προσέξεις περισσότερο, θα φτιάξεις πολύ ωραία έργα»). Το δεύτερο, με τίτλο «Η βαρκούλα», δημοσιεύθηκε μετά πολλών επαίνων («Έχεις ταλέντο στη ζωγραφική. Γι’ αυτό ζωγράφιζε συχνά, για να πάρει το χέρι σου το σωστό δρόμο»). Το τρίτο, «Στο λιμάνι», δημοσιεύθηκε, με την επισήμανση: «Τα έργα σου έχουν στρωτές γραμμές, σωστή φωτοσκίαση, προοπτική, χάρη, φαντασία, ζωγραφικότητα». Το έργο μου «Νεκρή φύση» διακρίθηκε σε πανελλήνιο διαγωνισμό ζωγραφικής του περιοδικού «Η ΔΙΑΠΛΑΣΙΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΩΝ».
ΕΡΩΤΗΣΗ:
Από πότε ζωγραφίζεις προσωπογραφίες;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Προσωπογραφίες άρχισα να ζωγραφίζω μετά το 1974, όταν τελείωσα τη στρατιωτική μου θητεία. Συνέχισα ως το 1983, οπότε και σταμάτησα. Με κέρδισε η λογοτεχνία για παιδιά. Πρόσφατα, πέρασε από τη σκέψη μου η ιδέα να αρχίσω και πάλι την ερασιτεχνική ενασχόλησή μου με την ασπρόμαυρη προσωπογραφία.
ΕΡΩΤΗΣΗ:
Με βάση ποιο μοντέλο ζωγραφίζεις; Αντιγράφεις, τρόπο τινά, προσωπογραφίες κάποιων καλλιτεχνών ή από φωτογραφίες;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Αντιγράφω προσωπογραφίες κάποιων καλλιτεχνών, είτε από εξώφυλλα βιβλίων και περιοδικών είτε από πίνακες ζωγραφικής, όπως και από ασπρόμαυρες φωτογραφίες.
ΕΡΩΤΗΣΗ:
Ποια υλικά χρησιμοποιείς;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Χρησιμοποιώ μόνο μολύβια (μαλακά, μέτρια, σκληρά).
ΕΡΩΤΗΣΗ:
Πόσες προσωπογραφίες έχεις; Δώσε μου έναν κατάλογο προσωπογραφιών με λεζάντες (τίτλος, διαστάσεις, υλικό, χρονολογία κ.λπ.)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Έχω μόνον τέσσερις, διαστάσεων 25×35 εκ. Οι τίτλοι: «Νορβηγός ψαράς» (1976), «Καζαντζάκης» (1980), «Βενιζέλος» (1975), «Πομάκος Ξάνθης» (1982).
Έχω χαρίσει («Η Τέχνη για τον λαό»), σε συγγενείς, φίλους, γνωστούς τις εξής προσωπογραφίες: «Βάβω» (1974), «Γερο – ξωμάχος» (1974), «Αντάρτης» (1975), «Τραγιάσκας» (1977), «Καρβουνιάρης» (1977), «Παλαμάς» (1980).
ΕΡΩΤΗΣΗ:
Έχει δημοσιευθεί κάποιο κείμενο, σχετικό μ’ αυτή σου τη δραστηριότητα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Δεν έχει δημοσιευθεί κάτι για αυτή μου τη δραστηριότητα.
ΕΡΩΤΗΣΗ:
Χαίρομαι που έχω την τιμή να είμαι ο πρώτος που πήρε την πρωτοβουλία να γραφτούν έστω αυτά τα λίγα για το ταλέντο και τα έργα σου σ’ αυτόν τον καλλιτεχνικό τομέα της προσωπογραφίας και εύχομαι στη συνέχεια κάποιος τεχνοκριτικός να γράψει ένα σχετικό με αυτά τα έργα σου εκτενές και εμβριθές κείμενο, αλλά και γενικά για όλες τις δραστηριότητές σου στον τομέα της ζωγραφικής.
Έχεις σπουδάσει ζωγραφική;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Δεν έχω σπουδάσει. Είμαι αυτοδίδακτος.
ΕΡΩΤΗΣΗ:
Έχεις κάποια πρότυπα προσωπογράφων;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Έχω επηρεαστεί ως προς το ασπρόμαυρο από τα έργα των κορυφαίων χαρακτών μας, Α. Τάσσου και Βάσως Κατράκη, και από τις φωτογραφίες του Σπύρου Μελετζή και του Κώστα Μπαλάφα.
ΕΡΩΤΗΣΗ:
Ποιοι συγγενείς σου ζωγραφίζουν ή ζωγράφιζαν; Οι γονείς και οι παππούδες σου, ίσως;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Κανένας συγγενής μου δε ζωγράφιζε. Ούτε οι γονείς μου ούτε οι παππούδες μου.
Η κόρη μου, Ξανθή, ασχολήθηκε, για ένα διάστημα πολλών ετών, με τη ζωγραφική (με διάφορα υλικά), με την κεραμική, την κατασκευή εικαστικής κούκλας. Κούκλες της «φιλοξενήθηκαν» σε δύο αμερικάνικα περιοδικά, τα οποία αναφέρθηκαν στο έργο της. Είναι κάτοχος 4 διπλωμάτων από το «Εργαστήρι Ζωγραφικής» του Δήμου Λάρισας.
ΘΑΝ. Ν. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ:
Χαίρομαι που «το μήλο έπεσε κάτω από τη μηλιά», από «υγιές καρποφόρο δέντρο», το οποίο με την «παρέμβαση καλών γεωπόνων»/δασκάλων ευδοκίμησε με επιτυχίες σε διάφορους τομείς της τέχνης, στην τοπική κοινωνία και στον διεθνή τύπο. Εύχομαι στη φίλη Ξανθή Αργυρίδη, να συνεχίσει την καλλιτεχνική της δημιουργία και ενασχόληση, συνεχίζοντας την πατρική καλλιτεχνική παρακαταθήκη.
Ευχαριστώ τον αγαπημένο φίλο, εκλεκτό συνάδελφο και σημαντικό συγγραφέα/μελετητή της παιδικής λογοτεχνίας (ελληνικής, κυπριακής και διεθνούς), Μιχάλη Αργυρίδη, γι’ αυτή τη σύντομη, αλλά ουσιαστική συνέντευξη που μου παραχώρησε.
Η προσωπική μου άποψη για τις προσωπογραφίες του, αν και δεν είμαι ειδικός, είναι θετική. Ζωγραφίζει υπέροχα. Έχει ταλέντο, αναμφισβήτητα. Νομίζω ότι η άποψή μου για τις προσωπογραφίες του δεν είναι υποκειμενική και δεν είναι επηρεασμένη από συναισθηματικούς λόγους. Υποθέτω ότι πολλοί θα συμφωνήσουν μαζί μου. Απεικονίζει με ζεστό και γλαφυρό τρόπο τα πρόσωπα που επέλεξε, αναδημιουργώντας με το δικό του ύφος και την προσωπικότητά του, μορφές που έχουν να μας πουν πολλά και ενδιαφέροντα για τη ζωή τους, αφού είναι έτοιμες να μας μιλήσουν με αμεσότητα, κοιτάζοντάς μας με ειλικρίνεια κατάματα. Δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από επαγγελματίες προσωπογράφους. Εύχομαι να είναι καλά και να συνεχίσει, χαρίζοντάς μας και άλλες θαυμάσιες προσωπογραφίες. Πιστεύω –και αυτό με στενοχωρεί– ότι δεν έπρεπε να σταματήσει τις προσωπογραφίες του τόσο νωρίς. Εύχομαι να τις συνεχίσει με άλλες προσωπογραφίες, μια και τώρα έχει να προσφέρει ακόμη περισσότερα πράγματα στον καλλιτεχνικό –έστω ερασιτεχνικό– χώρο, λόγω της ωριμότητας των χρόνων, των εμπειριών και των γνώσεών του.
Αν και επιθυμούσαμε να έχουμε, για να τις απολαύσουμε, και τις υπόλοιπες έξι προσωπογραφίες του: «Βάβω» (1974), «Γερο – ξωμάχος» (1974), «Αντάρτης» (1975), «Τραγιάσκας» (1977), «Καρβουνιάρης» (1977), «Παλαμάς» (1980), ωστόσο αδυνατούμε, γιατί δεν υπάρχουν, πλέον, ούτε καν αντίγραφα στο προσωπικό του Αρχείο, αφού τις χάρισε πριν από πολλά χρόνια σε «τυχερούς» συγγενείς, φίλους και γνωστούς του. Ο Αργυρίδης είχε δώσει σ’ αυτές τις προσωπογραφίες του το γενικό τίτλο «Η Τέχνη για τον λαό», τίτλος ο οποίος φανερώνει την κοινωνική ευαισθησία του δημιουργού και τη φιλολαϊκή ιδεολογία του.
