Με τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και τον σφοδρό ανταγωνισμό μεταξύ του Ευρωατλαντικου μπλοκ (ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ) και του αναδυόμενου Ευρωασιατικού (Ρωσία-Κίνα) να αιωρείται ως πέλεκυς πάνω απ’ τους λαούς, η συζήτηση για το «τι είναι ιμπεριαλισμός» αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Ακολουθεί ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον απόσπασμα της ομιλίας (ολόκληρη η ομιλία στο link που βρίσκεται στο τέλος) του Γιώργου Μαρίνου, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και βουλευτή, στην 22η Διεθνή Συνάντηση Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, στο οποίο γίνεται αναφορά στο ζήτημα του ιμπεριαλισμού:
Στο κομμουνιστικό κίνημα γίνεται μεγάλη συζήτηση, διαπάλη για το “τι είναι ιμπεριαλισμός” και κατά τη γνώμη μας επιβάλλεται να συνεχιστεί πολύμορφα, συντροφικά, με ανταλλαγή επιχειρημάτων γιατί πρόκειται για θεμελιώδη ζήτημα.
Η Λενινιστική θεωρία για τον ιμπεριαλισμό παραμένει επίκαιρη και εξοπλίζει τους κομμουνιστές οι οποίοι έχουν καθήκον να την αναπτύσσουν πάρα πέρα παίρνοντας υπόψη την αλματώδη επέκταση και κυριαρχία των μονοπωλίων στις μέρες μας, το ρόλο των αστικών κρατών ως βάση της δράσης τους, την όξυνση των ανταγωνισμών και της βασικής αντίθεσης του συστήματος ανάμεσα στο κεφάλαιο και την μισθωτή εργασία, σε ανώτερο επίπεδο.
Ο ιμπεριαλισμός είναι ο μονοπωλιακός καπιταλισμός, στηρίζεται στις μεγάλες μετοχικές επιχειρήσεις, στα μονοπώλια, την αύξηση της σημασίας της εξαγωγής κεφαλαίου σε σχέση με την εξαγωγή εμπορευμάτων, τη δημιουργία του χρηματιστικού κεφαλαίου (ως σύμφυση του Βιομηχανικού με το τραπεζικό κεφάλαιο), το μοίρασμα και το ξαναμοίρασμα των αγορών και των εδαφών.
Τα χαρακτηριστικά αυτά δεν αφορούν μόνο τα κράτη που βρίσκονται στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, αλλά είναι ενιαία, αφορούν όλα τα κράτη, ισχυρότερα ή ασθενέστερα γιατί η μονοπωλιακή, αντιδραστική εποχή του καπιταλισμού είναι ενιαία.
Το κάθε καπιταλιστικό κράτος εντάσσεται στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και ασκεί ιμπεριαλιστική πολιτική, ανάλογα με την οικονομική, πολιτική και στρατιωτική του δύναμη, μέσα σε ένα πλέγμα ανισότιμων αλληλεξαρτήσεων και εξαρτήσεων, με αλλαγές και αναδιατάξεις που προκαλεί ο νόμος της ανισόμετρης ανάπτυξης. Στην εποχή του ιμπεριαλισμού όλα τα αστικά κράτη εμπλέκονται στους ανταγωνισμούς για τα συμφέροντα των μονοπωλίων τους.
Συνεπώς, ο περιορισμός της έννοιας του ιμπεριαλισμού στις ΗΠΑ και την επιθετική εξωτερική τους πολιτική ή ισχυρών κρατών της ΕΕ, ξεπερνά αβάσιμα το κοινωνικό – οικονομικό περιεχόμενο του ιμπεριαλισμού, την αντιδραστική φύση του συστήματος.
Η ανάλυση που περιορίζει τον ιμπεριαλισμό στις ΗΠΑ, οδηγεί σε λαθεμένα πολιτικά συμπεράσματα, σε θέσεις που προωθούν τη συμμαχία της εργατικής τάξης με τμήματα των εκμεταλλευτών της, με τμήματα της αστικής τάξης, στο όνομα της αντιμετώπισης π.χ του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και της εξασφάλισης της «εθνικής ανεξαρτησίας».
Η επιλογή αυτή εγκλωβίζει εργατικές–λαϊκές δυνάμεις και αφήνει την αστική τάξη στο απυρόβλητο, την ώρα που αυτή προωθεί τα συμφέροντα της στο εσωτερικό της κάθε χώρας και στο διεθνή ανταγωνισμό, συμμετέχει στο σχεδιασμό των ιμπεριαλιστικών συμμαχιών.
Ο νόμος της ανισόμετρης ανάπτυξης ως χαρακτηριστικό στοιχείο του καπιταλισμού, διαμορφώνει αντικειμενικά ανισότιμες σχέσεις, κάποια κράτη ξεχωρίζουν και βρίσκονται στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας λόγω της οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής δύναμης που διαθέτουν, αλλά αυτό δεν αθωώνει τις αστικές τάξεις και τα αστικά κράτη που κατέχουν χαμηλότερη θέση στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, τα οποία επιζητούν την αναβάθμιση τους.
Ο συσχετισμός ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη μεταβάλλεται. Ισχυρά κράτη-πιστωτές του 20ού αιώνα έχουν μετατραπεί σήμερα σε κράτη-οφειλέτες (π.χ. το μεγάλο σημερινό κρατικό χρέος των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Ιταλίας), ενώ η Κίνα είναι σήμερα κράτος-πιστωτής. Η μεταβολή της ισχύος της Βρετανίας συγκριτικά με την Ινδία από τον 20ό στον 21ο αιώνα αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Τα μονοπώλια με έδρα την Ελλάδα ελέγχουν την οικονομία, εξάγουν κεφάλαια σε πολλές χώρες. Το εφοπλιστικό κεφάλαιο βρίσκεται στην κορυφή της παγκόσμιας ναυτιλίας. Η αστική τάξη διεκδικεί τη στρατηγική της αναβάθμιση, οι αστικές κυβερνήσεις έχουν μπλέξει τη χώρα στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, συμμετέχουν σε μεγάλο αριθμό ιμπεριαλιστικών αποστολών στο εξωτερικό, στο μοίρασμα της λείας.
22η Διεθνής Συνάντηση Κομμουνιστικών & Εργατικών Κομμάτων: Παρέμβαση ΚΚΕ | Γιώργος Μαρίνος
