Γράφει η Τασσώ Γαΐλα
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια
Η ανακοίνωση του Νομπέλ λογοτεχνίας 2022 στην Γαλλίδα Ανί Ενρό έχει προκαλέσει πολλά σχόλια από αναγνώστες και κριτικούς αυτό όμως δεν συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία του βραβείου.
Πρώτη φορά που η απονομή βραβείου Νομπέλ λογοτεχνίας προκάλεσε «τρικυμία» στους χώρους των γραμμάτων ήταν κι …η πρώτη χρονιά απονομής του τον Δεκέμβριο του 1901 τότε που απενεμήθη στον παντελώς έως σήμερα άγνωστο Γάλλο ποιητή Rene Francois Armand Sully-Prudhomme κι όχι σε αυτόν πού όλοι περίμεναν ότι θα το κερδίσει κι ήταν ποιος άλλος; Ο Λέων (Λεφ) Τολστόι …
Ο Λέων Τολστόι (ρωσ. Лев Никола́евич Толсто́й, Λεφ Νικολάιεβιτς Τολστόι), 9 Σεπτεμβρίου 1828 – 20 Νοεμβρίου 1910, είναι ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς όλων των εποχών.
Ο ιδυοφιής συγγραφέας το 1906 κι έχοντας ήδη συγγράψει το «Πόλεμος και Ειρήνη» και το «Ανάσταση» αρνήθηκε να λάβει το βραβείο Νόμπελλ. Ας θυμηθούμε την ιστορία αυτή γυρνώντας τον χρόνο πολύ πίσω και με τόπο την αυτοκρατορική τότε Ρωσία.
1905 και η Ρωσική Αυτοκρατορική Ακαδημία εξέφρασε την επιθυμία να προταθεί ο Λέων Τολστόι για το βραβείο Νόμπελ στέλνοντας στην Σουηδική Ακαδημία τον αντίστοιχο φάκελο του συγγραφέα.
Μόλις το έμαθε ο Τολστόι απέστειλε επειγόντως επιστολή στον καλό του φίλο Φινλανδό συγγραφέα και μεταφραστή Arvid Ernefeld ζητώντας του να βεβαιωθεί ότι δεν θα του δώσουν το βραβείο γράφοντας του μεταξύ άλλων:
«Αν συνέβαινε αυτό , θα ήταν πολύ δύσκολο για εμένα να αρνηθώ, κι επομένως σας παρακαλώ, εάν έχετε –όπως νομίζω- συνδέσεις στη Σουηδία, προσπαθήστε να μην μου δώσετε αυτό το βραβείο. Ίσως γνωρίζετε κάποιο από τα μέλη, ίσως μπορείτε να γράψετε στον πρόεδρο, ζητώντας του να μην το αποκαλύψει, για να μην το αποκαλύψει. Παρακαλώ κάντε ότι μπορείτε, έτσι δεν θα με φέρουν στην δυσάρεστη θέση να το αρνηθώ».
O Arvid Ernefeld πραγματοποίησε αυτή τη «λεπτή» αποστολή και το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας 1906 δόθηκε στον Ιταλό ποιητή Josue Carducci , που ίσως σήμερα το όνομα του να είναι γνωστό αποκλειστικά και μόνο στους Ιταλούς λογοτέχνες.
Ο Λέων Τολστόι χάρηκε που δεν του απονεμήθηκε το βραβείο.
«Με έσωσε από τη μεγάλη δυσκολία διάθεσης αυτών των χρημάτων – εννοεί το χρηματικό ποσό του βραβείου- , τα οποία , όπως κάθε άλλο χρήμα, πιστεύω, μόνο κακό μπορούν να φέρουν και δεύτερον, μου έδωσε την τιμή και τη μεγάλη ευχαρίστηση να λάβω άνοδο της συμπάθειας από τόσους πολλούς ανθρώπους που αν και δεν τους γνωρίζω τους σέβομαι βαθιά».
«Το χρήμα είναι κακό» άποψη μιας ιδιοφυΐας , του Λ.Τολστόι. Καθόλου περίεργη η στάση του έναντι του Νόμπελ εφόσον όλοι γνωρίζουμε την αρνητική στάση του αριστοκράτη συγγραφέα απέναντι σε διάφορες χρηματικές ανταμοιβές. Αλλά μόνο το χρήμα υπήρξε η αιτία άρνησης του συγγραφέα να δεχτεί το Νόμπελ;
Σήμερα όλοι μας γνωρίζουμε ότι το Νόμπελ λογοτεχνίας αποτελεί έναν «εκλεπτεισμένο» τρόπο επιρροής των λογοτεχνικών και πολιτικών προτιμήσεων της κοινωνίας και γενικά την διαμόρφωση των γούστων και της κοσμοθεωρίας θα λέγαμε του κόσμου. Μήπως ο ιδιοφυής λογοτέχνης Λέων Τολστόι το γνώριζε από τότε;
Μερικά ακόμη ονόματα αθάνατων συγγραφέων που δεν ‘έτυχαν’ της τιμής βράβευσης με το Νομπέλ Λογοτεχνίας. Μάρκ Τουέιν, Μαξίμ Γκόργκι, Αντόν Τσέχωφ, Εμίλ Ζολά, Ίψεν, Όσκαρ Ουάιλντ κλπ, κλπ…
Στη φωτογραφία τρείς κορυφαίοι –άνευ Nobel-,της παγκόσμιας λογοτεχνίας: Λέων Τολστόι, Αντόν Τσέχωφ, Μαξίμ Γκόργκι.
Βασική πηγή: λογοτεχνική σελίδα Rosia, Russia. Φωτογραφία : διαδίκτυο.
