Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, από τους κορυφαίους δημιουργούς του παγκόσμιου Σινεμά

Στις 26 Νοεμβρίου 2018, σε ηλικία 77 ετών, πέθανε ο μεγάλος Ιταλός σκηνοθέτης Μπερνάρντο Μπερτολούτσι. Ο Μπερτολούτσι γεννήθηκε στις 16 Μάρτη 1941 στην Πάρμα της Ιταλίας, σε μια οικογένεια μέσα στα Γράμματα και τις Τέχνες. Πατέρας του ήταν ο γνωστός Ιταλός ποιητής Ατίλιο Μπερτολούτσι . Ο ίδιος ο Μπερνάρντο θέλει να ακολουθήσει τα βήματά του και γράφει από την ηλικία των 15 ετών, κερδίζοντας μάλιστα και διακρίσεις. Γείτονάς του και οικογενειακός φίλος του υπήρξε ο Πιερ Πάολο Παζολίνι, ο οποίος το 1961, που γύριζε την ταινία «Accatone», πήρε τον Μπερτολούτσι για βοηθό του. Ο Παζολίνι ήταν εκείνος που τον παρότρυνε να γίνει σκηνοθέτης. Του έγραψε, μάλιστα, και το σενάριο της πρώτης του ταινίας («Βίαιος Θάνατος», 1962). Ήταν μια ταινία μυστήριου με θέμα την αυτοκτονία μιας πόρνης σε σενάριο του Παζολίνι. Ο Μπερτολούτσι συνεχίζει τη δεκαετία του ’60 να σκηνοθετεί, ενώ υπήρξε και μέλος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Ο Μπερτολούτσι , στην πρώτη φάση της δημιουργικής του σταδιοδρομίας, υπήρξε άξιος συνεχιστής των λαμπρών παραδόσεων του ιταλικού πολιτικού κινηματογράφου και του ρεύματος του νεορεαλισμού. Στη συνέχεια όμως έδειξε να απορροφάται από τα χολιγουντιανά πρότυπα, τα οποία χαρακτηρίζουν τις τελευταίες του ταινίες.

Σταθμό στα έργα του αποτέλεσε το 1970 η ταινία «Ο Κομφορμίστας», που θεωρείται από τα σημαντικότερα έργα του μεταπολεμικού ευρωπαϊκού σινεμά, με εξαιρετική ερμηνεία του Ζαν Λουί Τρεντινιάν, μια ξεκάθαρα πολιτική, αντιφασιστική ταινία, που επηρέασε και τη νέα γενιά Αμερικανών σκηνοθετών των αρχών της δεκαετίας του ’70 (Κόπολα, Σκορσέζε, Ντε Πάλμα κ.ά.). Ακολουθούν «Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι» (1972), με πρωταγωνιστές τον Μάρλον Μπράντο και τη Μαρία Σνάιντερ προκάλεσε μεγάλη συζήτηση ειδικά για τη σκηνή του βιασμού της Σνάιντερ από τον Μπράντο. Για την επίμαχη σκηνή ο Μπερτολούτσι είχε δηλώσει αρχικά το 2013 ότι η πρωταγωνίστρια δεν γνώριζε για το βιασμό για να ανασκευάσει μερικά χρόνια αργότερα, το 2016, λέγοντας ότι η Σνάιντερ γνώριζε για την σκηνή αλλά δεν γνώριζε ότι θα χρησιμοποιηθεί βούτυρο σε αυτήν. Ο Μπερτολούτσι είχε, μάλιστα, μπλεξίματα και με τη δικαιοσύνη για τη σκηνή αυτή με δικαστήριο να του ανακαλεί για πέντε χρόνια τα πολιτικά του δικαιώματα και να του επιβάλει ποινή φυλάκισης τεσσάρων μηνών με αναστολή.

Το επικό «1900» (1976) και το 1987 «Ο Τελευταίος Αυτοκράτορας» φέρνει στον Μπερτολούτσι δυο βραβεία Οσκαρ, σκηνοθεσίας και καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου (η ταινία συνολικά κέρδισε εννιά Οσκαρ). Ο Τελευταίος Αυτοκράτορας» μια ταινία βασισμένη στην πραγματική ιστορία του τελευταίου αυτοκράτορα της Κίνας, Που-Γι, ο οποίος ανέβηκε στον θρόνο σε ηλικία μόλις 3 ετών για να κυβερνήσει τον κινέζικο λαό. Στη συγκεκριμένη ταινία, που αποτέλεσε την πρώτη στην οποία δόθηκε άδεια για γυρίσματα στην Απαγορευμένη Πόλη, ο Μπερτολούτσι συνυπέγραψε και το σενάριο.  

Αλλες γνωστές ταινίες του είναι «Τσάι στη Σαχάρα» (1990), «Ο μικρός Βούδας» (1993), «Κλεμμένη ομορφιά» (1996), «Οι ονειροπόλοι» (2003) και το κύκνειο άσμα του ήταν η ταινία «Εγώ κι εσύ» (2012), που τη γύρισε σε ένα υπόγειο, καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι.

Το 2007 στο Φεστιβάλ Βενετίας του είχε απονεμηθεί ο Χρυσός Λέοντας για το έργο του ενώ το 2011 στην έναρξη του Φεστιβάλ των Καννών του είχε απονεμηθεί ο τιμητικός Χρυσός Φοίνικας.

1900 tainia