Μετά από 15 και πάνω χρόνια καθυστερήσεων, αναβολών, πισωγυρισμάτων το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb της NASA είναι –απ ότι φαίνεται, έτοιμο να ταξιδέψει στο άπειρο.

Τον περασμένο Μάιο το scientificamerican.com, δημοσίευε λεπτομέρειες για «το πολυαναμενόμενο εμβληματικό παρατηρητήριο της διαστημικής υπηρεσίας», που παρά τις προηγούμενες καθυστερήσεις, «μέσα Νοεμβρίου ή λίγο αργότερα» θα είναι έτοιμο να «πετάξει» έχοντας ολοκληρώσει τον γιγάντιο, χρυσό καθρέφτη του και ταξιδεύοντας  τον Αύγουστο στο Kourou της Γαλλικής Γουιάνας, απ όπου θα εκτοξευτεί στο διάστημα πάνω σε έναν πύραυλο Arianespace Ariane 5 από το εκεί Διαστημικό Κέντρο (σσ. όπου έχουν μεταφερθεί και οι Soyuz)

Ωστόσο, ενώ η απογείωση είχε προγραμματιστεί για τις 31 Οκτωβρίου (και νωρίτερα Οκτώβρη 2018, Άνοιξη 2019, Μάιος 2020, Μάρτιος 2021), φαίνεται ότι κάτι προέκυψε που οδήγησε σε «μικροκαθυστέρηση ~10 εβδομάδων» με τελική ημερομηνία «χριστουγεννιάτικη» 22|24–Δεκ–2021.

Ο Thomas Zurbuchen, αναπληρωτής επιστημονικός διαχειριστής της NASA, επιβεβαίωσε το χρονοδιάγραμμα, αλλά και πάλι δεν ανέφερε ρητά την ημερομηνία εκτόξευσης. «Δεν μοιάζουμε με συνηθισμένη πλανητική αποστολή», πρόσθεσε –κάνουμε συνεχώς ψηφιακές δοκιμές (launch windows –virtually) σχεδόν κάθε μέρα.

Λόγω του απίστευτου μεγέθους του παρατηρητηρίου των –τελικά 9,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων (σσ. το αρχικό «μαλλί» ήταν μόνο 500 εκατομ.$ με εκτόξευση το 2007…), η μεταφορά Καλιφόρνια- Kourou έγινε με πλοίο μέσα από τη Διώρυγα του Παναμά (σσ. πάνω από 10.000km -6.500 μίλια).

Το σκάφος, βάρους περίπου 7 τόνων, θα φέρει ασπίδα προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία μεγέθους γηπέδου τένις και γι’ αυτό οι μηχανικοί χρειάστηκε να βρουν τρόπο διπλώματος της όλης κατασκευής ανάλογο με εκείνο των ιαπωνικών οριγκάμι (σσ. τα προηγμένα και ευαίσθητα όργανα θα είναι προστατευμένα ώστε να λειτουργεί απρόσκοπτα, είτε πέφτει πάνω του το ηλιακό φως δημιουργώντας θερμοκρασίες 110^οC είτε όταν στο σκοτάδι που η θερμοκρασία θα αγγίζει τους –200^οC).

Επειδή το «Τζέιμς» θα τεθεί σε τροχιά που θα βρίσκεται σε απόσταση 1,6 εκατομμυρίων χλμ από τη Γη, δεν θα υπάρχει δυνατότητα επισκευής του, όπως υπήρχε και αξιοποιήθηκε για τη διόρθωση των οπτικών του «Χαμπλ», που βρισκόταν σε χαμηλή γήινη τροχιά. Ακριβώς γι’ αυτό χρειάζεται να υπάρχει «απόλυτη» βεβαιότητα ότι το νέο τηλεσκόπιο θα λειτουργήσει καλά από την πρώτη στιγμή και για όλο το χρόνο της ωφέλιμης ζωής του.

Από το Hubble στο JWST | NGST

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Τζέιμς Γουέμπ (JWST -James Webb Space Telescope, γνωστό ως NGST -Next Generation Space Διαστημικό Τηλεσκόπιο Νέας Γενιάς), ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1996 και σχεδιάστηκε για να αποτελέσει τον διάδοχο του πρώτου διαστημικού τηλεσκοπίου, του Hubble, που βρισκόταν ήδη έξι χρόνια σε λειτουργία, φέρνοντας επανάσταση στην αστρονομία και την εξερεύνηση του Σύμπαντος. Η διαχείριση γίνεται από την αμερικάνική NASA σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό (μέλος του και η Ελλάδα) και τον Καναδικό Οργανισμό Διαστήματος.

Ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του J. Webb, ο οποίος διετέλεσε διευθυντής της και είχε κεντρικό ρόλο στο πρόγραμμα Απόλλων (σσ. σπάνια αναφέρεται ότι ο Τζέιμς Ε. Γουέμπ ως υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ <|1949–1952|> ανέφερε στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας – ανώτατο διοικητικό συμβουλευτικό όργανο του εκάστοτε προέδρου των ΗΠΑ επί θεμάτων εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής, ότι «η αμερικανική πολιτική στην Ελλάδα υπήρξε επιτυχής, πέρα από κάθε προσδοκία (…) ήταν σημαντικά τα πολιτικά αποτελέσματα που πέτυχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στον ψυχροπολεμικό αγώνα τους εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης» («Η Ελλάδα στη δεκαετία 1940-1950», σελ. 518-519, εκδόσεις «ΘΕΜΕΛΙΟ»).

Η NASA ήθελε το νέο της τηλεσκόπιο να είναι όχι μία, αλλά πολλές φορές πιο ισχυρό και προηγμένο από το Hubble, που μπορούσε απλά να εντοπίζει πλανήτες μέσα στον Γαλαξία μας: Το James Webb σχεδιάστηκε για να μπορεί να τους μελετά και να διαπιστώνει τις συνθήκες που επικρατούν σε αυτούς αν είναι ή όχι κατοικήσιμοι ή γενικότερα φιλικοί στη ζωή.

Όπως επιβεβαιώνει η Washington Post, το τηλεσκόπιο, μετά την εκτόξευσή του στο Διάστημα, θα ταξιδέψει για να εγκατασταθεί σε απόσταση 1,6 εκατ. χλμ. από τον πλανήτη μας, ενώ το Hubble, που εξακολουθεί –αν και με προβλήματα, να λειτουργεί, βρίσκεται σε απόσταση μόλις 547 χλμ. από την επιφάνεια της Γης.

Όπως είναι ευνόητο, το σημείο όπου θα βρίσκεται το James Webb αλλά και η πολλαπλάσια ισχύς και δυνατότητές του σε σύγκριση με το Hubble και τα άλλα διαστημικά τηλεσκόπια που βρίσκονται σε λειτουργία, δημιουργούν βάσιμες ελπίδες ότι θα υπάρξει ένα μπαράζ μεγάλων ανακαλύψεων και θα φωτιστούν πολλά μυστήρια για την ύπαρξη κοσμικών αντικειμένων, δομών και φαινομένων στο Σύμπαν.

Βέβαια υπάρχει και η «σκοτεινή» πλευρά χρήσης αυτών των συστημάτων: θυμίζουμε την –σαν σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας, δοκιμή «πλανητικής άμυνας» για «προστασία της Γης από πιθανή πρόσκρουση αστεροειδούς», αρκετά μεγάλου ώστε να προκαλέσει ανθρώπινα θύματα και εκτεταμένες ζημιές, απώτερος στόχος της αποστολής «DART» της NASA, που εκτοξεύτηκε το Νοέμβρη.

Πάντως ήδη κατατέθηκαν ~2.000 αιτήματα από ερευνητικές ομάδες για να χρησιμοποιήσουν το James Webb τους πρώτους δώδεκα μήνες της λειτουργίας του (αποφασίστηκε να εγκριθούν περίπου 400).

Οι δυνατότητες του James Webb

✔️  Θα μπορεί να

Καταγράψει εικόνες και δεδομένα από τα πιο μακρινά και ταυτόχρονα αρχαιότερα άστρα και γαλαξίες του Σύμπαντος.
Εντοπίσει γαλαξίες που σχηματίστηκαν μόλις 100 εκατ. έτη μετά τη γέννηση του Σύμπαντος.
Να κάνει παρατηρήσεις για τις διεργασίες σχηματισμού του Σύμπαντος (δημιουργία μοριακού υδρογόνου) όταν αυτό ήταν ακόμη ένας κενός αμορφοποίητος κόσμος.

• Θα διεισδύει σε νεφελώματα όπου η πυκνή κοσμική σκόνη που τα περιβάλλει δεν επιτρέπει με τα υπάρχοντα τεχνικά μέσα τη μελέτη τους.
• Θα αναλύει τη σύνθεση εξωπλανητών σε άλλα αστρικά συστήματα και θα μπορεί να διαπιστώνει αν έχουν συνθήκες φιλικές στη ζωή.
• Θα φωτίσει τους μηχανισμούς γέννησης των άστρων.
• Θα συγκεντρώνει στοιχεία για τις πιο μυστηριώδεις αλλά και βίαιες συγκρούσεις στο Σύμπαν, όπως αυτές ανάμεσα σε μαύρες τρύπες ή ανάμεσα σε σε άστρα νετρονίου.

✔️  Η κάμερα υπέρυθρης ακτινοβολίας του τηλεσκοπίου είναι –κατά τους κατασκευαστές, τόσο ισχυρή και ακριβής, που μπορεί να εντοπίσει μια μέλισσα σε απόσταση περίπου 400.000 χλμ. από αυτό.