20 ΧΡΟΝΙΑ από το σεισμό των 5,9R στην Πάρνηθα

7 Σεπτέμβρη 1999, ώρα 14:56:50. Για 15 δευτερόλεπτα ο εγκέλαδος χτυπά ισχυρά το Λεκανοπέδιο με 5,9 Ρίχτερ, σκορπώντας τρόμο, 143 νεκρούς και τεράστιες υλικές ζημιές…

Είκοσι χρόνια συμπληρώνονται το Σάββατο 7 Σεπτέμβρη 2019 από τη μεγάλη καταστροφή. Από εκείνη τη μέρα, που αποκαλύφθηκε με τραγικό τρόπο πως μπροστά στο κέρδος οι καπιταλιστές δεν διστάζουν να θυσιάσουν και ανθρώπινες ζωές, σε εργοστάσια και πολυκατοικίες με τραγικές κατασκευαστικές ελλείψεις. Μέσα από τα συντρίμμια ξεπηδούν οι τεράστιες ευθύνες των κυβερνήσεων που κάνουν τα στραβά μάτια, νομιμοποιούν και στηρίζουν αυτό το προδιαγεγραμένο έγκλημα…

Σεισμός Αττική

(Α’ ΜΕΡΟΣ)

Ο σεισμός χαρακτηρίστηκε επιφανειακός, με εστιακό βάθος από 9 έως 14 χιλιόμετρα και το επίκεντρό του ήταν μόλις 18 χιλιόμετρα βορειοδυτικά από το κέντρο της Αθήνας, στους πρόποδες της Πάρνηθας.
Οι περιοχές που κυρίως χτυπήθηκαν ανήκουν στο λεγόμενο ημικύκλιο της Πάρνηθας, δηλαδή ήταν η Μεταμόρφωση, το Μενίδι, η Ν. Φιλαδέλφεια, η Ν. Ιωνία, οι Θρακομακεδόνες, τα Ανω Λιόσια, η Ν. Ερυθραία, η Κ. Κηφισιά, το Μαρούσι, το Τατόι και λιγότερο η Πετρούπολη και ο Ασπρόπυργος.
Στο εργοστάσιο της «Ρικομέξ» η απόλυτη φρίκη: Κατέρρευσε καταπλακώνοντας δεκάδες εργαζόμενους.
Σαν χάρτινος πύργος έπεσε το κτίριο της εταιρείας «Φουρλής», που στέγαζε διοικητικές υπηρεσίες και αποθήκη ανταλλακτικών, καταπλακώνοντας δεκάδες εργαζόμενους.
Στη φαρμακοβιομηχανία «Φαράν ΑΒΕΕ» στη Ν. Κηφισιά, κατέρρευσε το τμήμα του εργοστασίου όπου στεγάζονταν το ζυμωτήριο και τα τμήματα συσκευασίας αλοιφών.
Ενα «ίσιωμα» έγινε μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα το κτίριο παραγωγής, από το υπόγειο, το ισόγειο και τον πρώτο όροφο του εργοστασίου του «Παπουτσάνη».

🔻🔻

Δύο πολυώροφες πολυκατοικίες στη Μεταμόρφωση μετατράπηκαν μέσα σε δευτερόλεπτα σε μπάζα. Στη μια πολυκατοικία, στην οδό Τατοΐου 131, από τους τρεις ορόφους δεν απέμεινε παρά ένας σωρός από μπάζα. Στην οδό Χρυσολωρά, λίγες στιγμές ήταν αρκετές για να θαφτούν κάτω από τόνους μπάζα τα όνειρα και οι κόποι μιας ολόκληρης ζωής, για τις 16 οικογένειες που ζούσαν στην τετραώροφη πολυκατοικία που κατέρρευσε.
Πίνδου και Γ. Παπανδρέου, στη Ν. Φιλαδέλφεια, μια τετραώροφη επίσης πολυκατοικία σωριάζεται σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, καλύπτοντας και το μαγαζί που βρισκόταν ακριβώς από κάτω.
Στο Μενίδι και τα Ανω Λιόσια ολόκληρες περιοχές μοιάζουν με βομβαρδισμένο τοπίο. Παντού ερείπια.

🔻🔻

Ο απολογισμός των νεκρών το πρώτο βράδυ φτάνει τους 27, αλλά μέρα με τη μέρα σκαρφαλώνει κατά δεκάδες, καθώς ήταν πολλοί οι εγκλωβισμένοι στα ερείπια, ειδικά στους εργασιακούς χώρους, όπου οι δυνάμεις της ΕΜΑΚ έδωσαν μεγάλη μάχη, καταφέρνοντας να απεγκλωβίσουν αρκετούς, ανασύροντας όμως και πολλές δεκάδες νεκρούς. Από την πρώτη μέρα βρέθηκαν επίσης στην Ελλάδα διασωστικά συνεργεία από την Τουρκία, τη Γαλλία, την Ελβετία και τη Γερμανία.
Χιλιάδες ακόμα ήταν οι άστεγοι. Μόνο στο Μενίδι οι άστεγοι ήταν 5.000! Από τις πρώτες μέρες ξεκίνησε η διανομή σκηνών και αργότερα δημιουργήθηκαν καταυλισμοί σεισμοπλήκτων που διατηρήθηκαν για αρκετά χρόνια, αφού τα επιδόματα – ψίχουλα που μοίρασε η κυβέρνηση δεν έφταναν για να αποκατασταθούν οι κόποι ολόκληρης ζωής που έχασαν πολλές χιλιάδες άνθρωποι από τον σεισμό.
Πολλές εκατοντάδες ήταν και οι εργαζόμενοι που έχασαν τη δουλειά τους από τον σεισμό, ενώ σοβαρές ζημιές σημειώθηκαν σε πολλά σχολεία και άλλα δημόσια κτίρια.

Ο «Ριζοσπάστης» ξεκινά με το Α’ μέρος του μεγάλου αφιερώματος στα 20 χρόνια από αυτή την καταστροφή. Με ρεπορτάζ και αρθρογραφία για όλα όσα συνέβησαν τότε και που για πολλούς που το έζησαν λένε ακόμα και σήμερα πως …δεν πέρασε ούτε μια μέρα…

«ΡΙΚΟΜΕΞ» – «ΦΑΡΑΝ»
Κτίρια – φέρετρα για δεκάδες εργαζόμενους

🔻🔻

Με βαρύ φόρο αίματος πλήρωσαν οι εργαζόμενοι τα Ρίχτερ του σεισμού, τα «χάρτινα» κτίρια που στέγαζαν μια σειρά επιχειρήσεις, την απουσία πολιτικής για την αντισεισμική θωράκιση και προστασία από όλες διαχρονικά τις κυβερνήσεις.

Τάφος για 39 ανθρώπους έγινε το εξαώροφο κτίριο της «Ρικομέξ», στη λεωφόρο Τατοΐου στο Μενίδι. Τα χρόνια που ακολούθησαν, στο εδώλιο δεν κάθισε κανένας από τους ιδιοκτήτες της επιχείρησης, ενώ και όσοι αντιμετώπισαν κατηγορίες είτε απαλλάχθηκαν είτε αθωώθηκαν.

Το πόρισμα των πραγματογνωμόνων, που εκδόθηκε στα τέλη του 2000, για τα αίτια της κατάρρευσης εντόπισε σωρεία σοβαρότατων και εξόφθαλμων παραβάσεων: Το εμβαδόν του οικοπέδου που είχε καταλάβει το κτίριο της επιχείρησης, ήταν τριπλάσιο από αυτό που είχαν αγοράσει οι ιδιοκτήτες του. Από την πρόσοψη φαινόταν ότι το κτίριο είναι τετραώροφο, αλλά από την πίσω πλευρά είχαν υψωθεί άλλοι δύο όροφοι, γεγονός που μείωνε τη στατικότητά του. Δύο υπόγεια είχαν χτιστεί χωρίς τοιχία και είχαν μετατραπεί σε ορόφους. Επίσης, είχε προστεθεί αυθαίρετα ημιώροφος στο ισόγειο σαν πατάρι. Κατασκευάστηκαν αυθαίρετα αποθήκες και υπόστεγα στους ακάλυπτους χώρους.

Τα σχέδια των οικοδομικών αδειών ήταν διαφορετικά από τα σχέδια της οικοδομής. Ενώ η άδεια προέβλεπε 32 υποστυλώματα, οι πραγματογνώμονες εντόπισαν μόνο 24. Οι πλάκες των ορόφων κατασκευάστηκαν χωρίς δοκάρια, με αποτέλεσμα να στηρίζονται σε υποστυλώματα. Στον 2ο όροφο το ωφέλιμο φορτίο που προβλεπόταν από την άδεια ήταν 350 χιλιογραμμάρια ανά τετραγωνικό μέτρο, όμως τα μηχανήματα που είχαν τοποθετηθεί το ξεπερνούσαν κατά πολύ, καθώς αντιστοιχούσαν σε 500 χιλιογρ. ανά τετρ. μέτρο.

Με απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθήνας, το 2005 η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής κλήθηκε να καταβάλει αποζημίωση σε συγγενείς θυμάτων. Το ποσό επιδικάστηκε σαν χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης από τις πράξεις και παραλείψεις της αρμόδιας Πολεοδομικής Υπηρεσίας, οι οποίες οδήγησαν στην κατάρρευση του κτιρίου του εργοστασίου.

Η ίδια η επιχείρηση κατέθεσε αίτηση πτώχευσης και δεν κατέβαλε καμία αποζημίωση, ενώ οι ιδιοκτήτες της προχώρησαν σε μια σειρά επιχειρηματικές κινήσεις, όπως πώληση της εταιρείας σε πολυεθνική, ίδρυση και λειτουργία άλλων εταιρειών σε Ελλάδα και Τουρκία.

Προαναγγελθέν έγκλημα στη «ΦΑΡΑΝ»

Στη φαρμακοβιομηχανία «ΦΑΡΑΝ», στην περιοχή της Κάτω Κηφισιάς, 8 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους και πάνω από δέκα τραυματίστηκαν σοβαρά, καθώς μεγάλο τμήμα του κτιρίου που στέγαζε την παραγωγική δραστηριότητα κατέρρευσε.

Και στην περίπτωση αυτής της επιχείρησης αποτυπώθηκε με τραγικό τρόπο το γεγονός ότι η ασφάλεια και η ζωή των εργαζομένων δεν έχουν καμία αξία μπροστά στα κέρδη, τονίζει η τότε πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργαζομένων στο Φάρμακο, Ζωή Σώκου. Η Ομοσπονδία ήταν διαρκώς παρούσα στο χώρο από την Τρίτη, τη μέρα που έγινε ο σεισμός, μέχρι το Σάββατο, τη μέρα που ανασύρθηκε ο τελευταίος νεκρός εργαζόμενος. Η ίδια θυμάται ανθρώπους από τις δυνάμεις της Πυροσβεστικής που πάσχιζαν να απεγκλωβίσουν εργαζόμενους, να σχολιάζουν πως τα σίδερα στον οπλισμό του κτιρίου ήταν κατάλληλα «για σουβλάκια».

Τόσο η τότε πρόεδρος της Ομοσπονδίας όσο και ο Βασίλης Οψιμος, εργαζόμενος την εποχή εκείνη στο εργοστάσιο, υπενθυμίζουν πως στην πτέρυγα που κατέρρευσε δεν υπήρχε έξοδος κινδύνου, ενώ η εξωτερική σκάλα που διέθετε το κτίριο ήταν από τα πρώτα κομμάτια του εργοστασίου που διέλυσε ο σεισμός. Οι εργαζόμενοι που γλίτωσαν από το σεισμό βρέθηκαν πολύ σύντομα μετά από αυτόν στην ανεργία, καθώς η εταιρεία απέλυσε σχεδόν όλο το προσωπικό της παραγωγικής μονάδας.

◾ Η δίκη που ακολούθησε ολοκληρώθηκε το 2004, με το δικαστήριο να μετατρέπει τις κατηγορίες, για όσους τελικά διώχθηκαν, από ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο, σε ανθρωποκτονία από αμέλεια και επιβάλλοντας ποινές …τροχαίου ◾

ℹ️ Ενα στοιχείο που ξεχωρίζει στην περίπτωση της «ΦΑΡΑΝ» είναι το γεγονός ότι η επικινδυνότητα του κτιρίου είχε επισημανθεί σε μελέτη αρκετά χρόνια νωρίτερα. Το 1986, η μηχανικός Ελένη Μηλιαρονικολάκη και μέλος σήμερα της ΚΕ του ΚΚΕ είχε συντάξει έκθεση για λογαριασμό της τότε «Εθνικής Φαρμακοβιομηχανίας ΑΕ», θυγατρικής του ΕΟΦ, που ενδιαφερόταν να αγοράσει τις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις.

Σε αυτήν επισήμανε ότι το κτίριο «δεν ενδείκνυται για τις προβλεπόμενες ανάγκες» καθώς είχε «ζημιές στα υποστυλώματα» από τον σεισμό του 1981 και σημείωνε πως στο μέλλον «δεν θα ήταν ικανό να ανταπεξέλθει κυρίως σε περίπτωση σεισμού»! Για τα συμπεράσματά της οι τότε εργοδότες της στην «Εθνική Φαρμακοβιομηχανία» όχι μόνο την αμφισβήτησαν στέλνοντας την έκθεση για έλεγχο σε γνωστό μελετητικό γραφείο, χωρίς να καταφέρουν να την ανατρέψουν, αλλά τις χρέωσαν και …πολιτικές προθέσεις.

Παρόμοιες αισχρότητες επαναλήφθηκαν, με χυδαίο τρόπο, και στη δίκη. Οι συνήγοροι υπεράσπισης ορισμένων κατηγορούμενων επιχείρησαν να παρουσιάσουν τους Ζωή Σώκου, Βασίλη Οψιμο και Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μάρτυρες και οι τρεις στην υπόθεση, ως «ομάδα» που «με κατεύθυνση του ΚΚΕ» προσπάθησαν «ενορχηστρωμένα» να κατηγορήσουν τους ιδιοκτήτες και τον μηχανικό της επιχείρησης για την κατάρρευση του εργοστασίου και τους θανάτους που προκάλεσε!

Κι όλα αυτά, όταν ο σεισμός έγινε η αφορμή για να αποκαλυφθούν οι εγκληματικές τους ευθύνες για το ακατάλληλο κτίριο: Ηδη το 1964, όταν κατασκευάστηκαν το υπόγειο, το ισόγειο και ο πρώτος όροφος, δεν εφαρμόστηκαν τα προβλεπόμενα από την άδεια, αλλά μειώθηκαν σημαντικά οι διατομές των υποστυλωμάτων και οι οπλισμοί τους. Πάνω σε αυτά τα μισά σε διατομή υποστυλώματα προστέθηκαν το 1970 ακόμα δύο όροφοι, ενώ όταν το 1986 διαπιστώθηκε και επισημάνθηκε η ανεπάρκεια των υποστυλωμάτων, το πρόβλημα δεν αντιμετωπίστηκε.

Σε άλλους χώρους δουλειάς

Εξι νεκροί εργαζόμενοι ανασύρθηκαν από τα συντρίμμια του κτιρίου της εταιρείας «Φουρλής», που στέγαζε διοικητικές υπηρεσίες και αποθήκη ανταλλακτικών. Οσο για τους δεκάδες εγκλωβισμένους στα χαλάσματα, είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός τους παρέμενε για πολλές ώρες αδιευκρίνιστος. Εξι εργαζόμενοι σκοτώθηκαν στην επιχείρηση «ΒΙΟΚΥΤ» και τρεις στη «Φιλοπλάστ ΕΠΕ».

Ενας νεκρός εργαζόμενος ήταν ο απολογισμός του σεισμού στο εργοστάσιο της επιχείρησης «Παπουτσάνης». Το κλαδικό Συνδικάτο Ελαιουργοσαπωνοποιών και Χημικής Βιομηχανίας έχει καθιερώσει στη μνήμη του αδικοχαμένου συναδέλφου να οργανώνει κάθε χρόνο στις 7 Σεπτέμβρη εκδήλωση στο χώρο του εργοστασίου, που λειτουργεί πλέον σε άλλες εγκαταστάσεις, με θέμα την προστασία της Υγείας και της Ασφάλειας των εργαζομένων στους χώρους δουλειάς. ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΚΕ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΝΕ
Παρεμβάσεις, πρωτοβουλίες και οργάνωση της αλληλεγγύης από την πρώτη ώρα 🔻🔻

Κορυφαία στιγμή το 25ο Φεστιβάλ ΚΝΕ – «Οδηγητή» που μετατράπηκε σε μια μεγάλη εκδήλωση αλληλεγγύης και συγκέντρωσης οικονομικής βοήθειας για τους σεισμόπληκτους

Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ από την πρώτη στιγμή βρέθηκαν στο πλευρό των ανθρώπων που έχασαν συγγενείς, σπίτια, που καταστράφηκαν ολοσχερώς. Στα σημεία που κατέρρευσαν πολυκατοικίες και εργοστάσια έσπευσαν στελέχη και βουλευτές του Κόμματος. «Ρικομέξ», «Φαράν», «Φουρλής», αλλά και Μενίδι, Νέα Φιλαδέλφεια, Μεταμόρφωση, Ανω Λιόσια. Η ΚΟΑ του ΚΚΕ, μπροστά σ’ αυτήν τη σκληρή δοκιμασία του λαού της Αθήνας, καλεί τα στελέχη και τα μέλη του Κόμματος και της ΚΝΕ, με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα, να συμβάλουν οργανωμένα με κάθε δυνατό τρόπο στην αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού.

Κόντρα στη λογική του φυσικού φαινομένου και της φυσικής καταστροφής που καλλιεργούσαν τα αστικά κόμματα και ο αστικός Τύπος, το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ εκδίδει λίγες μέρες μετά ανακοίνωση, με την οποία δείχνει τον ένοχο και καλεί το λαό να διεκδικήσει και να οργανώσει την πάλη του για καλύτερους όρους διαβίωσης ακόμα και μέσα στους καταυλισμούς που έχουν αρχίσει να στήνονται.

«Ο καταστροφικός σεισμός έδειξε, με τη δική του μακάβρια μορφή, το σημερινό δρόμο ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας, όπου το κέρδος πρωτεύει και ο άνθρωπος περισσεύει. Ανέδειξε τη ζωτική ανάγκη ο λαός μας να διεκδικήσει το φιλολαϊκό δρόμο, που θα αντιμετωπίζει και ανάλογα προβλήματα (…) Το ΚΚΕ καλεί τους πληγέντες να δραστηριοποιηθούν και να οργανώσουν την πάλη τους, να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, για την καλύτερη διαβίωσή τους και με τη δημιουργία Επιτροπών κατά Καταυλισμό, κατά Συνοικία, κατά Δήμο και Περιοχή». Και καταθέτει πλαίσιο αιτημάτων για την ανακούφιση των πληγέντων.

Αμέσως μετά, το Κόμμα καταθέτει υπόμνημα στον τότε πρωθυπουργό με τις προτάσεις του ΚΚΕ για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί το ζήτημα που προκύπτει με τους ανέργους, εργαζόμενους, όσο και με τους βιοτέχνες και εμπόρους που έχασαν τη δουλειά τους εξαιτίας της καταστροφής. Και υπογραμμίζει την υποχρέωση της κυβέρνησης να εξασφαλίσει γρήγορα φθηνή και γερή λαϊκή στέγη για όσους έπαθαν ζημιές. Η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ καταθέτει στο Ευρωκοινοβούλιο κατεπείγον ψήφισμα, με το οποίο ζήτησε τη διάθεση όλων των απαραίτητων χρηματοδοτικών μέσων από την ΕΕ.

Το 25ο Φεστιβάλ ΚΝΕ – «Οδηγητή»

Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ πρωτοστατούν σε ένα πρωτόγνωρο κύμα αλληλεγγύης. Το Φεστιβάλ της ΚΝΕ (16 – 19 Σεπτέμβρη) μετατρέπεται σε μια μεγάλη εκδήλωση αλληλεγγύης και συγκέντρωσης οικονομικής βοήθειας για τους σεισμόπληκτους.

Η ΚΝΕ αποφασίζει και αποδίδει τα έσοδα του Φεστιβάλ στον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων για την αποκατάσταση των σχολείων που είχαν πληγεί από το σεισμό. Με παρέμβασή της επισημαίνει πως σ’ αυτές τις δύσκολες ώρες πρώτη επιδίωξη της ΚΝΕ και του ΚΚΕ είναι αυτή η μεγάλη διοργάνωση, το Φεστιβάλ της ΚΝΕ, που για 25 χρόνια αγκαλιάζεται από τη νεολαία όλης της Ελλάδας, να δώσει ώθηση στο ηθικό του λαού και της νεολαίας της Αθήνας.

Με ψηλά το κεφάλι να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, να διεκδικήσουν αυτά που ανήκουν στους εργαζόμενους και τη νεολαία, να παλέψουν και για άμεσα μέτρα. Σ’ αυτήν την κατεύθυνση, η προσπάθεια που έκανε το ΚΚΕ, και με την ανακοίνωση του Πολιτικού Γραφείου, βοηθάει στην οργάνωση της πάλης για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες.

Και τονίζει: «Καλούμε τους χιλιάδες επισκέπτες του Φεστιβάλ, αλλά και τους δεκάδες καλλιτέχνες που θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο τετραήμερο των εκδηλώσεών μας, να συνεισφέρουν αποφασιστικά. Μαζί και με το οικονομικό αποτέλεσμα του Φεστιβάλ μας, ως συμβολική κίνηση, να στηρίξουμε την προσπάθεια που κάνει ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων για την αποκατάσταση βλαβών που υπάρχουν σε σχολικά συγκροτήματα των πληγεισών περιοχών».

Στις αρχές Οκτώβρη, η ΚΝΕ διοργανώνει ένα δεκαήμερο αλληλεγγύης και πολιτιστικής παρέμβασης στους καταυλισμούς των σεισμοπλήκτων. Είναι μια κίνηση ενίσχυσης της ανάγκης να αντιμετωπιστεί η κατάσταση με το κεφάλι ψηλά και να διεκδικήσουν οι πληγέντες αυτά που τους ανήκουν.

Ο «Ριζοσπάστης» και ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός «902» παίρνουν την πρωτοβουλία να συγκεντρώσουν χρήματα για τις οικογένειες των θυμάτων του πρόσφατου καταστροφικού σεισμού στην Αττική, ανοίγοντας στην Εθνική Τράπεζα λογαριασμό. Οι αναγνώστες του «Ριζοσπάστη» και οι ακροατές και τηλεθεατές του «902» ανταποκρίνονται άμεσα, εκδηλώνοντας έτσι έμπρακτα τη συμπαράσταση και την αλληλεγγύη τους.

ΠΑΜΕ – ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΩΜΑΤΕΙΑ – ΦΟΡΕΙΣ
Η πάλη οργανώνεται στα χαλάσματα και στους τόπους δουλειάς

Αλληλεγγύη – οργάνωση – διεκδίκηση: Με οδηγό αυτό το τρίπτυχο οργανώθηκαν από την πρώτη στιγμή οι αγωνιστικές πρωτοβουλίες από σωματεία, φορείς και Επιτροπές Αγώνα των σεισμόπληκτων που στήθηκαν στις γειτονιές και τους καταυλισμούς. Ενας αγώνας που ξεκίνησε από τα χαλάσματα, έφτασε μέχρι τη Βουλή, τα υπουργεία, ακόμα και τις Βρυξέλλες, αναδεικνύοντας από τη μία τα εργοδοτικά εγκλήματα στα εργοστάσια – φέρετρα και από την άλλη την αθλιότητα και τον εμπαιγμό, που βίωσαν οι χιλιάδες άστεγοι σεισμόπληκτοι.
Το ΠΑΜΕ από την πρώτη ώρα του σεισμού σημαίνει συναγερμό: Αντιπροσωπείες του σπεύδουν στα συντρίμμια των εργοστασίων, με τη Γραμματεία του να «καλεί τα συνδικάτα, τις ταξικές συνδικαλιστικές δυνάμεις να πρωτοστατήσουν στη χορήγηση βοήθειας προς τους πληγέντες». Με παρέμβασή του, την ίδια μέρα, το ΔΣ του Συνδικάτου Οικοδόμων Αθήνας απαιτεί από την κυβέρνηση να πάρει μέτρα και καλεί όλα τα μέλη του να συγκεντρωθούν στα Παραρτήματα και να είναι σε ετοιμότητα για να προσφέρουν τη βοήθειά τους όπου υπάρχει ανάγκη. Ταυτόχρονα, εργατικά σωματεία συμβάλλουν στην ανάδειξη των αιτιών του κακού που βρήκε τις φτωχογειτονιές της Αττικής. Σε επόμενή του παρέμβαση, το ΠΑΜΕ σημειώνει: «Με το αίμα της και πάλι η εργατική τάξη της χώρας μας πληρώνει την αδηφαγία του κεφαλαίου». Τις ίδιες μέρες, κλαδικά συνδικάτα, όπως των Κλωστοϋφαντουργών, περιοδεύουν σε χώρους δουλειάς, αναδεικνύοντας σοβαρά προβλήματα των εργατών, όπως και εργοδοτικές πιέσεις να συνεχίζεται η δουλειά σε ακατάλληλα κτίρια.
Στο μεταξύ, η αγανάκτηση φουντώνει στις ρημαγμένες λαϊκές συνοικίες. Οι Επιτροπές Αγώνα που στήνονται αρχίζουν τις κινητοποιήσεις. Καθημερινά γίνονται κλεισίματα δρόμων, παρεμβάσεις σε δήμους και Νομαρχίες, παραστάσεις διαμαρτυρίας σε υπουργεία, συναντήσεις με εκπροσώπους κομμάτων. Π.χ. σε μαζική αγωνιστική συγκέντρωση των πληγέντων του Μενιδίου, στις 26 Σεπτέμβρη, όταν πλέον γίνεται καθαρό ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ τους κοροϊδεύει, οι κάτοικοι ξεσπούν και ζητούν άμεσα κονδύλια για την πλήρη αποκατάσταση. Οι ομιλητές καταγγέλλουν ότι το αρμόδιο υπουργείο (ΥΠΕΧΩΔΕ) «σκόπιμα βγάζει σπίτια κατοικήσιμα για να μην μας αποζημιώσει… Οι κυβερνώντες δεν είναι διατεθειμένοι να εφαρμόσουν κανένα πρόγραμμα άμεσα για την επίλυση των προβλημάτων μας». Απαιτούν να δοθεί δωρεάν λαϊκή κατοικία και όταν επιχειρεί να παρέμβει στέλεχος της κυβέρνησης, φωνάζουν: «Οι εξαγγελίες είναι μια απάτη, όχι άλλα βάρη στου λαού την πλάτη».
Τις ίδιες μέρες, το ΠΑΜΕ διοργανώνει πλατιά σύσκεψη συνδικάτων και συνδικαλιστών για την προετοιμασία συλλαλητηρίου, ενώ στελέχη του οργώνουν τους τόπους δουλειάς. Αποφασίζει να στήσει κιόσκια στις πληγείσες περιοχές, που λειτουργούν ως σημεία συνάντησης για τους εργαζόμενους, και απαιτεί την απαγόρευση απολύσεων σε εργοστάσια «κόκκινα» ή «κίτρινα», εξασφάλιση στέγης, ενοικιοστάσιο για κατοικίες και μικρομάγαζα, σεισμικούς ελέγχους, οικονομική στήριξη των πληγέντων. Καταγγέλλει επίσης εκβιασμούς, αυταρχισμό και απολύσεις στους τόπους δουλειάς. Το συλλαλητήριο που διοργανώνει στις 12 Οκτώβρη γίνεται βήμα καταδίκης της «μετασεισμικής κοροϊδίας» και στέλνει το μήνυμα της αγωνιστικής διεκδίκησης για τις ανάγκες των σεισμοπλήκτων.

Μόνος δρόμος η οργάνωση από τα κάτω

Ο Χάρης Κωστόπουλος τον Σεπτέμβρη του 1999 δραστηριοποιούνταν σε συλλόγους γονέων και κηδεμόνων. Το σπίτι του είχε χαρακτηριστεί «κίτρινο» και θυμάται τις πρώτες πρωτοβουλίες οργάνωσης. Οπως εξηγεί, «οι επιτροπές, που ήταν ανά γειτονιά, αγκαλιάστηκαν από την πλειοψηφία των σεισμόπληκτων. Στην πορεία εξελίχτηκαν σε αγωνιστικό διεκδικητικό κίνημα με κεντρικό αίτημα την “πλήρη αποκατάσταση των σεισμόπληκτων από το κράτος”. Ταυτόχρονα διεκδικούσαμε αντισεισμικό έλεγχο, ιδιαίτερα για τα σχολεία αλλά και για το σύνολο του δήμου, πράγμα που μέχρι και σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί».
Το κράτος στάθηκε απέναντι στους πληγέντες. Ο Χ. Κωστόπουλος θυμάται τον εμπαιγμό με τις αποζημιώσεις: Η κυβέρνηση έστειλε τους άστεγους στα νύχια των κατασκευαστικών ομίλων και στον τραπεζικό δανεισμό. Η επιδότηση του δανείου δεν έφτανε για να φτιαχτεί ξανά το γκρεμισμένο σπίτι, με αποτέλεσμα ακόμα και σήμερα να υπάρχουν χρεωμένα νοικοκυριά. «Τους καταγγείλαμε και τότε και τώρα, από την πρώτη στιγμή αποκαλύψαμε ότι το κράτος επιδοτούσε τους μεγαλοεργολάβους και όχι τους πληγέντες. Σαν να μην έφτανε δηλαδή ο καημός χιλιάδων λαϊκών οικογενειών για τους χαμένους κόπους μιας ζωής…».
«Ανάμεσα στις κινητοποιήσεις μας ήταν και μια παράσταση διαμαρτυρίας στο Ευρωκοινοβούλιο, στις Βρυξέλλες», θυμάται ο Χ. Κωστόπουλος. «Εκεί κατέρρευσαν οι κυβερνητικές υποσχέσεις για τη “συνδρομή της ΕΕ”. Η αρμόδια Επιτροπή δήλωσε ότι …συμπάσχει, αλλά ότι δεν υπάρχουν κονδύλια, δηλαδή δεν πήραμε δεκάρα τσακιστή!».
Ο Παναγιώτης Γεώργος ήταν τότε μέλος της διοίκησης του Συνδέσμου ΕΒΕ Αχαρνών και είχε καταστραφεί το σπίτι του ολοσχερώς, όπως και το μικρομάγαζό του. Σημειώνει ότι οι κάτοικοι μόνοι τους έστησαν τους καταυλισμούς, όπως στην Αγία Τριάδα με 621 άτομα. Πολλοί έκαναν μέχρι και Χριστούγεννα στα αντίσκηνα. «Γρήγορα καταλάβαμε ότι θα τραβήξει πολλούς μήνες και χρόνια αυτή η κατάσταση, οπότε η οργάνωση ήταν ο μόνος δρόμος για την ανακούφισή μας. Φτιάξαμε επιτροπή, βάλαμε μέχρι και υπεύθυνο σίτισης για να μοιράζονται τα τρόφιμα που συλλέγαμε από τους διάφορους φορείς σύμφωνα με τις ανάγκες των πληγέντων. Αντίστοιχα μοιράζαμε και τα είδη πρώτης ανάγκης, υγιεινής κ.λπ. Τα προβλήματα που προέκυπταν ήταν πολύ σοβαρά και απαιτούσαν επείγοντα μέτρα, όπως οι κίνδυνοι μολύνσεων από τα χαλάσματα, ακόμα και η αποκομιδή των μπαζών έγινε αντικείμενο διεκδίκησης. Τα κοντέινερ ήρθαν μετά από πιέσεις των αγώνων μας». Ο Π. Γεώργος εξηγεί ότι κάθε βράδυ γινόταν Συνέλευση στον καταυλισμό, συζητιόνταν τα νέα προβλήματα, οι πρωτοβουλίες που θα πάρουν, ο συντονισμός με άλλες γειτονιές, οι προτεραιότητες.
Ο Θάνος Τραβασάρος το 1999 ήταν δημοτικός σύμβουλος Αχαρνών. Οπως λέει, 1.100 σπίτια κατεδαφίστηκαν, γύρω στα 7.000 κτίρια είχαν χαρακτηριστεί «κίτρινα» και η πόλη θρήνησε 27 νεκρούς. Στις σκηνές έμεναν χιλιάδες, σε 7 καταυλισμούς, με τον μεγαλύτερο του πρώην στρατοπέδου Καποτά να υπάρχει ακόμα και σήμερα με μερικούς σεισμόπληκτους. Σημειώνει ότι «επειδή οι αποζημιώσεις ήταν ελάχιστες, πολλοί επισκεύασαν τα σπίτια τους πρόχειρα, κι έτσι είναι εκτεθειμένοι ξανά στον Εγκέλαδο». «Από την πρώτη στιγμή που έγινε ο σεισμός, αναπτύχθηκε η διεκδίκηση για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Εγιναν μεγάλες κινητοποιήσεις, κι έτσι καλυτέρεψαν σε έναν βαθμό τα πράγματα, όπως στην περίπτωση των οικοσκευών: Μετά από δύο χρόνια συνεχών κινητοποιήσεων καταφέραμε να μην αποκλειστούν τα μισά νοικοκυριά από την αποζημίωση που δικαιούνταν, όπως σχεδίαζε η κυβέρνηση».
Ο Θ. Τραβασάρος σημειώνει ότι οι δήμαρχοι είχαν σηκώσει τα χέρια ψηλά και έπαιζαν το παιχνίδι της κυβέρνησης, καλλιεργώντας τον εφησυχασμό ότι «θα λυθούν τα προβλήματα». Ωραιοποιούσαν την κατάσταση, για να χάσει χρόνο ο λαός από την οργάνωσή του, να μη διεκδικήσει επιθετικά την επούλωση των πληγών του.

Χωρίς προσεισμικό έλεγχο το 50% των σχολείων της χώρας!

Ενα από τα σημαντικότερα θέματα που αφορούν την προστασία από έναν σεισμό, φαινόμενο συνηθισμένο σε μια χώρα που είναι 6η πιο σεισμογόνα στον κόσμο, είναι αυτό των προσεισμικών ελέγχων. Ενας τομέας που αποτελεί τμήμα αυτού που λέμε αντισεισμική προστασία.
Τη βδομάδα που πέρασε ο «Ριζοσπάστης» έφερε στη δημοσιότητα στοιχεία σχετικά με τον κίνδυνο που υπάρχει σε αρκετά σχολεία περιοχών της Αττικής, μετά το σεισμό της 19ης Ιούλη, λίγο πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Σε περιοχές όπως το Χαϊδάρι, το Μενίδι, το Νέο Ηράκλειο, το πρόβλημα είναι οξυμένο, ωστόσο, τα συνολικά στοιχεία, σχετικά με το πού βρίσκεται γενικά το θέμα του προσεισμικού ελέγχου, προκαλεί εύλογα πολύ μεγάλη ανησυχία.
Παράδειγμα, λοιπόν, της κατάστασης που επικρατεί στο θέμα του προσεισμικού ελέγχου δημόσιων κτιρίων είναι τα σχολικά συγκροτήματα. Το σχετικό πρόγραμμα που είχε ξεκινήσει το 2004, διακόπηκε το 2011 λόγω της κατάργησης του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων και των απολύσεων των συμβασιούχων, που αποτελούσαν μνημονιακές δεσμεύσεις.
Την ίδια χρονιά, κόπηκε το 60% του Προγράμματος Δημόσιων Επενδύσεων του ΟΣΚ και δεν εκταμιεύτηκαν 2,5 εκατ. ευρώ για τη δεύτερη φάση των ελέγχων. Ο πρωτοβάθμιος αντισεισμικός έλεγχος που έγινε σε σχολεία, ξεκίνησε, όπως αναφέραμε, το 2004 και είχε χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των εργασιών μέχρι τον Απρίλη του 2006.
Στη συνέχεια, είχε προγραμματιστεί ο έλεγχος στα κτίσματα μεταξύ 1959 – 1985. Η πρώτη φάση (2004 – 2006) ολοκληρώθηκε το 2009. Η δεύτερη, δηλαδή για τα υπόλοιπα σχολικά κτίρια που λόγω παλαιότητας ενδέχεται να αντιμετωπίζουν σοβαρότερα προβλήματα και που αποτελούν το 55% του συνολικού αριθμού των σχολείων της χώρας, δεν ξεκίνησε ποτέ! Ετσι, από το 2011 έως τις αρχές του 2017 δεν πραγματοποιήθηκαν καθόλου προσεισμικοί έλεγχοι σχολείων στην 6η σε σεισμικότητα χώρα της Γης.
Ομως, ακόμα και σε περιπτώσεις που έγιναν έλεγχοι και εντοπίστηκαν προβλήματα, παρά τις επισημάνσεις, δεν έγιναν όσα έπρεπε. Πιο συγκεκριμένα, οι έλεγχοι που έγιναν πριν από το 2011 ήταν σε 6.583 στατικά ανεξάρτητα κτίρια, στα οποία στεγάζονται 5.114 σχολικές μονάδες. Εντοπίστηκαν 539 μονάδες οι οποίες κρίθηκε πως χρειάζονται άμεσες παρεμβάσεις.
Τότε, ο ΟΣΚ είχε ενημερώσει σχετικά δήμους και νομαρχίες. Ανάμεσα στα σχολεία ήταν και αυτό του χωριού Βρίσα στη Λέσβο, που κατέρρευσε στο σεισμό των 6,3 Ρίχτερ τον Ιούνη του 2017! Οι αρμόδιες αρχές δεν έκαναν τίποτα. Στο ολοήμερο τμήμα του Δημοτικού Σχολείου της Βρίσας, λοιπόν, στις 3.28 μετά το μεσημέρι, ώρα που σημειώθηκε ο καταστροφικός σεισμός, είχαν μείνει δυο παιδιά, αφού τα υπόλοιπα είχαν αποχωρήσει. Τα δίδυμα αγόρια σώθηκαν χάρη στην ψυχραιμία της δασκάλας τους, αλλά και τη γνώση που τα ίδια τα παιδιά είχαν, αφού μόλις πριν από μια βδομάδα είχαν παρακολουθήσει πρόγραμμα προσομοίωσης σεισμών στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, στο Σίγρι.
Για να κατανοήσει κάποιος το μέγεθος του προβλήματος αρκεί η αποκάλυψη του «Ριζοσπάστη» τη βδομάδα που πέρασε και αφορά οδηγία που στάλθηκε από τη δημοτική αρχή Νίκαιας – Ρέντη στα Γυμνάσια και Λύκεια του δήμου. Σε αυτήν αναφέρει: «Λόγω έλλειψης προσωπικού της Τεχνικής Υπηρεσίας του δήμου, παρακαλούμε τους εφημερεύοντες καθηγητές όπως κάνουν ενδελεχή αυτοψία στο σχολικό κτίριο και να ενημερώσουν τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση εάν υπάρχουν πιθανές ζημιές».
Δηλαδή, ένα μήνα μετά το σεισμό της 19ης Ιούλη, οι καθηγητές καλούνται να λειτουργήσουν σαν …μηχανικοί και μάλιστα να κάνουν «αυτοψία» στα πιο ευαίσθητα δημόσια κτίρια, που στεγάζουν εκατοντάδες μαθητές.

Πάνω από τα μισά σχολεία «στον αέρα»

Χαρακτηριστικό της σοβαρότητας του προσεισμικού ελέγχου των σχολείων είναι πως από τα 24.000 σχολικά κτίρια πανελλαδικά που στεγάζονται σε 14.000 σχολικές μονάδες (Σ.Μ.), τα 6.000 (4.500 Σ.Μ.), δηλαδή το 25%, είναι κτισμένα πριν από το 1959, 7.000 (4.000 Σ.Μ.), δηλαδή το 29,1%, είναι πριν από το 1985 και 11.000 (5.500 Σ.Μ.), δηλαδή το 45,9%, είναι μετά το 1985.
Με δυο λόγια, περισσότερα από τα μισά σχολικά κτίρια της χώρας είναι 25ετίας και πάνω και χρειάζονται σημαντικές ενισχύσεις και σταδιακά μεταστέγαση σε νέα σχολικά κτίρια. Παρ’ όλα αυτά, οι κυβερνήσεις και τα συναρμόδια υπουργεία όχι μόνο δεν προχώρησαν σε ολοκλήρωση των ελέγχων και στις απαραίτητες παρεμβάσεις, όχι μόνο δεν επιτάχυναν το πρόγραμμα κατασκευής νέων σχολείων, αλλά, επιπλέον, με την ψήφιση του «Καλλικράτη» και τη μεταφορά της αρμοδιότητας στους δήμους, αλλά και τη δραστική περικοπή των κονδυλίων από τον προϋπολογισμό, οδήγησαν και οδηγούν σε οριστική απαξίωση τη δημόσια σχολική στέγη.
Εξάλλου, το θέμα της αντισεισμικής προστασίας και όσον αφορά τα σχολικά κτίρια απαιτεί πολιτικές που θα βάζουν στο επίκεντρο την ασφάλεια και τις σύγχρονες ανάγκες της λαϊκής οικογένειας και όχι τα μεγάλα συμφέροντα.
Ακόμα και τα σχολικά κτίρια που χτίζονται σήμερα, ιδιαίτερα στο Λεκανοπέδιο, δεν τηρούν ορισμένες βασικές προδιαγραφές και κανόνες που αφορούν και την αντισεισμική προστασία. Τα περισσότερα από αυτά έχουν μικρούς έως ανύπαρκτους αύλειους χώρους, ενώ σε πολλά από αυτά πριν καλά καλά λειτουργήσουν, γίνονται παρεμβάσεις που επιδεινώνουν παραπέρα την κατάσταση (προσθήκες αιθουσών στον αύλειο χώρο, χωρισμοί αιθουσών με γυψοσανίδες, κάγκελα παντού κ.λπ.).

Ερώτηση του ΚΚΕ στη Βουλή

Τη βδομάδα που πέρασε και με αφορμή τις αποκαλύψεις του «Ριζοσπάστη», το ΚΚΕ κατέθεσε Ερώτηση στη Βουλή. Συγκεκριμένα, το ΚΚΕ ζητά «να αποκατασταθούν άμεσα και έγκαιρα, οπωσδήποτε πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς, όλες οι φθορές που προκλήθηκαν σε σχολικά κτίρια της Αττικής από το σεισμό της 19ης Ιούλη. Να ελεγχθούν άμεσα όλα τα σχολικά κτίρια της Αττικής. Να εξασφαλισθούν χρηματοδότηση και επιστημονικό εξειδικευμένο προσωπικό ώστε να ενισχυθεί αποφασιστικά ο προσεισμικός έλεγχος στα σχολεία της Αττικής σε μόνιμη και σταθερή βάση».

Πρέπει να αναφέρουμε ότι αυτή η απαράδεκτη κατάσταση έχει επιδεινωθεί και από τις γενικευμένες συγχωνεύσεις σχολείων, που στοχεύουν στην παραπέρα υποβάθμιση και εμπορευματοποίηση της Παιδείας γενικότερα και οδηγούν στο στοίβαγμα διπλάσιου πολλές φορές αριθμού μαθητών σε σχολικά κτίρια που δεν πληρούν στοιχειώδεις προδιαγραφές, τόσο σε σχολικές αίθουσες όσο και σε κοινόχρηστους χώρους (αυλή, διάδρομοι κ.λπ.).

Ολα τα παραπάνω συνιστούν ένα πρόβλημα διαχρονικό που αναδεικνύει με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο την πολιτική που θυσιάζει την ανθρώπινη ζωή και τις λαϊκές ανάγκες στη λογική του «κόστους – οφέλους» για το κεφάλαιο…

Είναι ακριβώς αυτό που καταδικάζει χιλιάδες λαϊκές οικογένειες να φοβούνται μήπως συμβεί το μοιραίο και τύχει να είναι στο σχολείο που πηγαίνει το δικό τους παιδί, επειδή η «δημοσιονομική κανονικότητα» έχει αποψιλώσει υπηρεσίες, έχει στείλει στην ανεργία εξειδικευμένο προσωπικό που θα μπορούσε να κάνει προσεισμικούς ελέγχους, έχει περικόψει κονδύλια από την αντισεισμική θωράκιση, την ίδια στιγμή που χαρίζει δισ. στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους.