Γράφει ο Νίκος Μόττας //
Η 22η Διεθνής Συνάντηση των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων (ΔΣΚΕΚ) που έλαβε χώρα στην Αβάνα στις 27-29 Οκτώβρη αποτύπωσε την ύπαρξη μιας διαρκούς και εντεινόμενης ιδεολογικοπολιτικής διαπάλης εντός του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Από τις παρεμβάσεις των κομμάτων που συμμετείχαν στην Συνάντηση, καθώς και από κοινές ανακοινώσεις, γίνονται σαφείς οι διαφορετικές προσεγγίσεις σε μια σειρά ζητήματα, με κυρίαρχο – λόγω επικαιρότητας – το ζήτημα της στάσης των κομμουνιστών απέναντι στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο που διεξάγεται στην Ουκρανία.
Σχεδόν εννιά μήνες μετά την έναρξη της ρωσικής στρατιωτικής επιχείρησης, εντός του ΔΚΚ κυριαρχούν δύο γραμμές:
1) Από τη μια είναι η συνεπής λενινιστική γραμμή που αναδεικνύει ο πόλεμος ανάμεσα σε ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ και την καπιταλιστική Ρωσία είναι ιμπεριαλιστικός και απ’ τις δυο πλευρές, διεξάγεται και διευθύνεται από τις αστικές τάξεις των χωρών αυτών, υπογραμμίζοντας ότι η βάση της διαμάχης των δυο μπλοκ είναι ο ανταγωνισμός για το μοίρασμα των αγορών, τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών και στρατηγικής σημασίας περιοχών στο πλαίσιο ενός ευρύτερου ανταγωνισμού για την πρωτοκαθεδρία στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα. Στο πλαίσιο αυτό, τα προσχήματα που χρησιμοποιούνται και απ’ τις δυο πλευρές είναι παραπλανητικά και αποσκοπούν στην χειραγώγηση των λαϊκών μαζών. Η άποψη αυτή εκφράστηκε, μεταξύ άλλων, στην Κοινή Ανακοίνωση 43 Κομμουνιστικών Κομμάτων και 30 Κομμουνιστικών Νεολαιών (26/2/2022), η οποία εκδόθηκε με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, του ΚΚ Τουρκίας, του ΚΚ Μεξικού και του ΚΚ των Εργαζόμενων της Ισπανίας.
2) Από την άλλη, με ευθύνη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ) και του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος Ρωσίας (ΚΕΚΡ), γίνεται προσπάθεια να δημιουργηθεί εντός του ΔΚΚ ένας πόλος ο οποίος επί της ουσίας στηρίζει τις επιδιώξεις της καπιταλιστικής Ρωσίας στον πόλεμο, καλλιεργώντας αυταπάτες και συγχύσεις για την στάση των κομμουνιστών σε ένα τόσο ζωτικής σημασίας ζήτημα. Σε παλαιότερο άρθρο μας είχαμε αναφερθεί στην διολίσθηση του ΚΚΡΟ και του ΚΕΚΡ σε πλήρως αντιλενινιστικές, σοσιαλσωβινιστικές θέσεις, που τα καθιστά αριστερά «εξαπτέρυγα» της αστικής κυβέρνησης Πούτιν. Κι’ αν για το ΚΚΡΟ η πορεία ήταν προδιαγεγραμμένη εδώ και πολλά χρόνια, η στάση του ΚΕΚΡ (συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης αντισυντροφικής επίθεσής του στο ΚΚΕ) μόνο λύπη και ερωτηματικά προκαλεί.
Η οπορτουνιστική γραμμή που καλεί τους λαούς να διαλέξουν στρατόπεδο ιμπεριαλιστών και να ταχθούν κάτω από τις σημαίες του ρωσικού κεφαλαίου υπό το πρόσχημα του «αντιφασιστικού πολέμου» εκφράστηκε πρόσφατα σε κοινό ανακοινωθέν που συνυπέγραψαν 19 κόμματα. Η εν λόγω ανακοίνωση θα μπορούσε κάλλιστα να είχε γραφτεί από το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας η ακόμη και τον ίδιο τον Πούτιν, καθώς σε αυτήν δε γίνεται η παραμικρή αναφορά στις επιδιώξεις και ευθύνες της ρωσικής αστικής τάξης! Αντίθετα, η καπιταλιστική Ρωσία παρουσιάζεται περίπου ως ενα είδος… νέας Σοβιετικής Ένωσης που υπερασπίζεται τα ιερά και όσια των λαών απέναντι στους δυτικούς ιμπεριαλιστές. Πουθενά δεν υπάρχει αναφορά για το γεγονός ότι η ρωσική κρατική ηγεσία είναι αποτέλεσμα της αντεπανάστασης και ένοχη για την αρπαγή της περιουσίας του σοβιετικού λαού. Σε κανένα σημείο δεν υπάρχει μισή λέξη για το γεγονός ότι η κυβέρνηση Πούτιν, που κατά τα λοιπά διεξάγει… «αντιφασιστικό αγώνα», έχει χρησιμοποιήσει κατά καιρούς τα ίδια εμετικά αντικομμουνιστικά επιχειρήματα των ουκρανών νεοναζί ενάντια στο Λένιν, τη Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση και την σοσιαλιστική οικοδόμηση στην ΕΣΣΔ.
Η ανακοίνωση των «19» καταλήγει με την διαπίστωση ότι «η θέση των κομμουνιστών είναι αμετάβλητη: ο μόνος τρόπος για να μπει τέλος για πάντα στον φασισμό και στην απειλή ενός πυρηνικού πολέμου είναι η εξάλειψη του καπιταλισμού». Σωστό! Αλλά τι σόι αντικαπιταλισμός είναι αυτός που καλεί τους εργαζόμενους να διαλέξουν στρατόπεδο ληστών (διότι ληστές του λαϊκού πλούτου είναι και οι ΗΠΑ-ΕΕ και η καπιταλιστική Ρωσία); Πως συνδέεται ο στόχος της «εξάλειψης του καπιταλισμού» με την απροκάλυπτη στήριξη των επιδιώξεων της μιας αστικής τάξης (ρωσικής) έναντι των ανταγωνιστών της (ΗΠΑ-ΕΕ);
Η αντίληψη για το «τι είναι ιμπεριαλισμός»
Η βάση πάνω στην οποία αναπτύσσεται η ιδεολογικοπολιτική διαπάλη για την στάση των κομμουνιστών στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο της Ουκρανίας είναι η αντίληψη για το «τι είναι ιμπεριαλισμός». Απέναντι στην συνεπή λενινιστική γραμμή του ΚΚΕ και των 73 Κομμουνιστικών Κόμματων και Νεολαιών που συνυπέγραψαν την Κοινή Ανακοίνωση της 26ης Φλεβάρη, ορθώνεται μια αντίληψη που δεν αντιμετωπίζει τον ιμπεριαλισμό ως τον καπιταλισμό στο μονοπωλιακό του στάδιο, αλλά ως έκφραση επιθετικής εξωτερικής πολιτικής. Παραβλέπεται ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των μονοπωλίων αποτελεί το υπόβαθρο της όξυνσης των διεθνών αντιθέσεων και αντιπαραθέσεων. Έτσι, ο ιμπεριαλισμός περιορίζεται στην επιθετική πολιτική των ΗΠΑ και των ισχυρών κρατών της ΕΕ, προσπερνώντας το οικονομικό και κοινωνικό περιεχόμενο του ιμπεριαλισμού.
Οι βασικές λανθασμένες αντιλήψεις που καλλιεργούνται σε ενα τμήμα του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος για το ζήτημα του ιμπεριαλισμού είναι κωδικοποιημένα οι εξής:
α ) Ερμηνεύουν τον ιμπεριαλισμό διαχωρίζοντας την οικονομία από την πολιτική. Έτσι επικεντρώνουν σε πολιτικά γνωρίσματα χωρών (στρατιωτικές επεμβάσεις, επιθετική εξωτερική πολιτική, ανισοτιμία στην διαμόρφωση και λήψη αποφάσεων), βάζοντας σε δεύτερη μοίρα το κυρίαρχο στοιχείο του ιμπεριαλισμού, την οικονομική του ουσία, την διαμόρφωση και κυριαρχία του μονοπωλίου.
β ) Αρνούνται το γεγονός ότι η μονοπωλιακή, αντιδραστική εποχή του καπιταλισμού είναι ενιαία και, ως εκ τούτου, περιορίζουν τα χαρακτηριστικά του ιμπεριαλισμού αποκλειστικά και μόνο στα κράτη που βρίσκονται στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας. Αδυνατούν, ή ακόμη χειρότερα δεν θέλουν, να αντιληφθούν ότι κάθε καπιταλιστικό κράτος είναι ενταγμένο στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και ασκεί ιμπεριαλιστική πολιτική ανάλογα με την δεδομένη οικονομική, πολιτική και στρατιωτική του ισχύ, μέσα σε ένα πλαίσιο διαρκών αναδιατάξεων που προκαλούνται από το νόμο της ανισόμετρης ανάπτυξης.
γ ) Αδυνατούν, ή χειρότερα αποφεύγουν, να αντιληφθούν ότι τα ενιαία χαρακτηριστικά όλων των καπιταλιστικών χωρών, ασχέτως των ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών που συνυπάρχουν διαλεκτικά, προκύπτουν στη βάση της οικονομικής ουσίας του ιμπεριαλισμού, δηλαδή του μονοπωλίου.
δ ) Θέτουν ως προτεραιότητα την δημιουργία «αντιιμπεριαλιστικών-αντιφασιστικών μετώπων» αποσυνδέοντας επί της ουσίας την πάλη του εργατικού-λαϊκού κινήματος από τον στόχο της ανατροπής της εξουσίας του κεφαλαίου. Έτσι, η κύρια αντίθεση (κεφάλαιο-εργασία) περνά σε δεύτερη μοίρα και την θέση της παίρνουν άλλα σχήματα (π.χ. Ιμπεριαλισμός-αντιιμπεριαλισμός, φασισμός-αντιφασισμός) που με την σειρά τους οδηγούν νομοτελειακά σε συμμαχίες με μερίδες της αστικής τάξης.
Κάτω από ξένες σημαίες;
Ποια, λοιπόν, πρέπει να είναι η στάση των κομμουνιστών απέναντι στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο; Αυτό είναι το κρίσιμο ζήτημα. Για να απαντηθεί όμως το εν λόγω ερώτημα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι στην εποχή του μονοπωλιακού καπιταλισμού οι πόλεμοι που διεξάγουν οι αστικές τάξεις είναι εξ’ ορισμού πόλεμοι ιμπεριαλιστικοί και άδικοι. Οι όποιες συγκρίσεις της σημερινής κατάστασης με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι άστοχες, δεδομένου ότι σήμερα δεν υπάρχει η Σοβιετική Ένωση, η μοναδική χώρα που διεξήγαγε δίκαιο πόλεμο και η οποία δεν είχε κανένα συμφέρον από το ξαναμοίρασμα του κόσμου που επιχειρούσαν τόσο οι καπιταλιστικές «δημοκρατικές» χώρες (Αγγλία, Γαλλία, ΗΠΑ, κλπ), όσο και τα καπιταλιστικά φασιστικά κράτη (Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία).
Ο πόλεμος που διεξάγεται σήμερα στην Ουκρανία εκδηλώνεται στο έδαφος των σφοδρών ενδοιμπεριαλιστικών αντιθέσεων ανάμεσα στις ΗΠΑ, τις χώρες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ από τη μια και την καπιταλιστική Ρωσία από την άλλη. Οι μεν αξιοποιούν τις φασιστικές δυνάμεις στην Ουκρανία ως «πολιορκητικό κριό» για την προώθηση των οικονομικών και γεωστρατηγικών συμφερόντων τους, ενώ η ρωσική αστική τάξη χρησιμοποιεί τους λαούς του Ντονμπάς ως πρόσχημα για την προώθηση των δικών της μονοπωλίων. Ο πόλεμος τους, δηλαδή, είναι άδικος και ιμπεριαλιστικός και από τις δυο πλευρές, ασχέτως του ποιος επιτέθηκε πρώτος.
Οι κομμουνιστές, η εργατική τάξη δεν έχουν κανένα απολύτως συμφέρον να συνταχθούν κάτω από τις σημαίες κανενός ιμπεριαλιστή. Στην εποχή του μονοπωλιακού καπιταλισμού δεν υπάρχει φιλειρηνική αστική τάξη. Και αυτό διότι κάθε αστική τάξη είναι επιθετική πρώτα και κύρια σε βάρος των ίδιων των εργαζόμενων της χώρας της, τους οποίους εκματελλεύεται και καταπιέζει. Παραδεχόμενοι την αλήθεια αυτή δεν σημαίνει ότι εξισώνουμε τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Οι ΗΠΑ παραμένουν σήμερα η ισχυρότερη καπιταλιστική δύναμη που ευθύνεται για τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά των λαών μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ιστορία της δολοφονικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ, όπως και της ΕΕ, έχει γραφτεί με το αίμα δεκάδεων λαών, από τη Γιουγκοσλαβία και το Ιράκ μέχρι τη Λιβύη και την Συρία. Η πραγματικότητα αυτή, όμως, δεν αναιρεί καθόλου το γεγονός ότι η καπιταλιστική Ρωσία είναι σήμερα η 2η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη στον κόσμο, μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ με δικαίωμα βέτο, μια χώρα με ισχυρότατα μονοπώλια και ενεργειακή ισχύ, 6η σε μερίδιο στο παγκόσμιο ΑΕΠ και 11η στο ονομαστικό μερίδιο του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Τα κριτήρια με τα οποία οι κομμουνιστές, συνολικά το εργατικό-λαϊκό κίνημα οφείλουν να δουν τον πόλεμο στην Ουκρανία και να διαμορφώσουν την στάση τους πρέπει να είναι ταξικά. «Οι κομμουνιστές» – σημειώνει ο Γ. Μαρίνος στην τοποθέτησή του από το βήμα της 22ης ΔΣΚΕΚ – «αντιτίθενται στη φρίκη του πολέμου αλλά δεν καλλιεργούν αυταπάτες. Προσδιορίζουν το κοινωνικό – ταξικό περιεχόμενο και τους όρους που μπορούν να διασφαλίσουν την πραγματική ειρήνη, την ανάπτυξη της φιλίας ανάμεσα στους λαούς, ξεκαθαρίζοντας ότι στο πλαίσιο της «ιμπεριαλιστικής ειρήνης» οξύνονται οι ανταγωνισμοί και διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους».
Ασχέτως, λοιπόν, των όποιων προσχημάτων αξιοποιούν οι αστικές τάξεις, οι εργαζόμενοι, η νεολαία, δεν έχουν κανένα συμφέρον να συνταχθούν με τους σχεδιασμούς των καπιταλιστών που με των λαών το αίμα τη γη ξαναμοιράζουν, χαράζοντας νέα σύνορα. Απέναντι σε οπορτουνιστικές αυταπάτες και αντιλενινιστικές αμπελοφιλοσοφίες «επαναστατών» του γλυκού νερού, η στάση των κομμουνιστών έχει οριστεί με κρυστάλλινη σαφήνεια από τις παρεμβάσεις του ΚΚΕ, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και από την Κοινή Ανακοίνωση των 73 Κομμουνιστικών Κόμματων και Νεολαιών η οποία καταλήγει ως εξής: «Το συμφέρον της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων επιβάλλει να ενισχυθεί το ταξικό κριτήριο στην ανάλυση των εξελίξεων, να χαράξουμε τον δικό μας αυτοτελή δρόμο ενάντια στα μονοπώλια, στις αστικές τάξεις, για την ανατροπή του καπιταλισμού, την ενίσχυση της ταξικής πάλης ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, για τον σοσιαλισμό, που παραμένει επίκαιρος και αναγκαίος όσο ποτέ».
ΚΚΕ: Απάντηση στην ανακοίνωση του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος Ρωσίας (ΚΕΚΡ)
