Γράφει η Ελένη Μακαντάση //
Κοινωνική Λειτουργός MSc
Ο Β. Ι. Λένιν είχε πει, ότι το έγκλημα είναι αποτέλεσμα της κοινωνικής ακρότητας, αυτή η φράση θα περιέγραφε συνοπτικά την χολιγουντιανή ταινία «Τζόκερ» που προβλήθηκε την τελευταία περίοδο στους κινηματογράφους παγκοσμίως. Πρόκειται για ένα έργο που εκφράζει πολιτική άποψη, σε σχέση με τον κοινωνικό αποκλεισμό που βιώνουν τα άτομα που πάσχουν από ψυχική νόσο και ανήκουν στα κατώτερα κοινωνικό- οικονομικά στρώματα. Ο πρωταγωνιστής βιώνει έντονο κοινωνικό αποκλεισμό και περιθωριοποίηση από τις δημόσιες παροχές και υπηρεσίες ψυχικής υγείας, από την εργασία και απασχόληση, από την κοινωνικοποίηση και την ένταξη που συντελούν ακόμα και στην δυσκολία δημιουργίας διαπροσωπικών σχέσεων.
Ο Τζόκερ, δεν είναι μια ταινία επιστημονικής φαντασίας, κάθε άλλο καθρεφτίζει μια εικόνα της σημερινής κοινωνίας. Ο θεατής καλείται να δει μια διόλου ευχάριστη πραγματικότητα, με έντονη την χρήση της βίας. Το παράδοξο είναι, ότι αυτή η βία για τον θεατή, με έναν τρόπο ομαλοποιείται και μοιάζει να είναι σαν μια μορφή «εκδίκησης» απέναντι στην καταπίεση που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος από το καπιταλιστικό σύστημα που ζει και το οποίο καθιστά τους δυνατούς, δυνατότερους και τους πιο ευάλωτους, τρελούς, περιθωριοποιημένους, εξαρτημένους, πρόσφυγες κ.ο.κ, γενικότερα «θύματα» αυτής της κατάστασης.
Ο μοναχικός, ο ψυχικά ασθενής, ο περιστασιακά εργαζόμενος, ο φτωχός Τζόκερ με την χρήση της βίας προκάλεσε μιας μορφής επαναστατικό κίνημα κατά των «καταπιεστών» στην πολιτεία που λαμβάνει χώρα η ταινία. Με το άλλοθι όμως μιας μάσκας και μιας διάγνωσης.
Η βία γεννά βία, από ότι μπορούμε να αντιληφθούμε από το φαύλο κύκλο βίας στην ταινία αλλά και μια σκέψη μη βίαιη «τι θα γινόταν αν…» αν υπήρχαν δομές και προγράμματα στήριξης, προγράμματα πρόληψης «βίαιων» καταστάσεων, πολιτικές ένταξης και απασχόλησης των ψυχικά πασχόντων αλλά και όλων των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων…Ιδανικά τότε, θα παρακολουθούσαμε έναν Τζόκερ, που θα συμμετείχε λειτουργικά στην ζωή, χωρίς να έχει την ανάγκη χρήσης οποιασδήποτε μορφής βίας που θα μπορούσε να συμμετέχει γιατί όχι, μη βίαια και κινηματικά στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων.
Οι οπτικές και οι ταυτίσεις για την ταινία, θα μπορούσαν να είναι τόσες, όσοι και οι θεατές της ανά τον κόσμο και τις συνθήκες εκάστοτε. Στην χώρα μας πάντως, εκτός των άλλων, αυτό που ενισχύθηκε από τον Τζόκερ, ήταν η πλευρά της κρατικής καταστολής. Η σύλληψη εφήβων παιδιών που πήγαν να την παρακολουθήσουν σε κινηματογράφο της Αθήνας, το αποδεικνύει αυτό.
Το αν είναι επιτρεπτό ένας έφηβος να παρακολουθήσει μια τέτοιου είδους ταινία, είναι πολύ υποκειμενικό, συμπεριλαμβάνοντας τα ερεθίσματα των σημερινών εφήβων από τα κοινωνικά δίκτυα, ΜΜΕ, αλλά και των καταστάσεων που οι έφηβοι καλούνται να γίνονται θεατές ή δέκτες. Το να συληθεί όμως ένας έφηβος από τα κρατικά όργανα καταστολής για οποιοδήποτε λόγο, πόσο μάλλον αν βλέπει μια ταινία στο σινεμά, δεν συγκαταλέγεται σίγουρα σε πολιτικές πρόληψης και σε πολιτικές ένταξης ενός νέου ανθρώπου στην κοινωνία. Όπως είδαμε και στην ταινία, αυτές οι πρακτικές γεννάνε Τζόκερ… Ας αναλογιστούμε λοιπόν, όσοι την είδαμε κι όσοι δεν την είδαμε ποιοι δημιουργούν, ποιους συμφέρουν και ποιους εξυπηρετούν οι Τζόκερ μέσα σε μια κοινωνία.
