Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

25 χρόνια απ’ την αντεπανάσταση στην ΕΣΣΔ — Ο Σοσιαλισμός αναγκαίος και επίκαιρος όσο ποτέ

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας* //

 

Ήταν πριν 25 χρό­νια, το βρά­δυ της 25ης Δεκέμ­βρη 1991, όταν η κόκ­κι­νη σημαία με το σφυ­ρο­δρέ­πα­νο υπο­στέλ­λο­νταν από το Κρεμ­λί­νο. «Η σοβιε­τι­κή κόκ­κι­νη σημαία δεν κυμα­τί­ζει πλέ­ον στους τρού­λους του Κρεμ­λί­νου. Η υπο­στο­λή της σφρά­γι­σε με δρα­μα­τι­κό και ταυ­τό­χρο­να συμ­βο­λι­κό τρό­πο το τέλος της 74χρονης πορεί­ας του πρώ­του στον κόσμο σοσια­λι­στι­κού κρά­τους. Για μια στιγ­μή οι δεί­χτες των ρολο­γιών έμει­ναν ακί­νη­τοι, σημα­δεύ­ο­ντας την κρί­σι­μη στιγ­μή. Οι καρ­διές πολ­λών εκα­τομ­μυ­ρί­ων εργα­τών σ’ όλο τον κόσμο στα­μά­τη­σαν να χτυ­πούν, ανα­με­τρώ­ντας το μέγε­θος των απω­λειών» έγρα­φε ο “Ριζο­σπά­στης” στις 28 Δεκέμ­βρη. Με την υπο­στο­λή της σοβιε­τι­κής κόκ­κι­νης σημαί­ας και την αντι­κα­τά­στα­ση της από την τρι­κο­λόρ σημαία της καπι­τα­λι­στι­κής Ρωσί­ας, η αντε­πα­νά­στα­ση σφρά­γι­ζε την επι­κρά­τη­ση της.

Η επι­κρά­τη­ση αυτή της αντε­πα­νά­στα­σης ήρθε ως επι­στέ­γα­σμα της κυριαρ­χί­ας δυνά­με­ων του οπορ­του­νι­σμού και της αντε­πα­νά­στα­σης στο ΚΚΣΕ τη δεκα­ε­τία του ’80 που, μέσω της δια­δι­κα­σί­ας που έγι­νε γνω­στή ως Περε­στρόι­κα, οδή­γη­σαν την περί­ο­δο 1985–1991 στην ανα­τρο­πή του σοσια­λι­σμού και την καπι­τα­λι­στι­κή παλι­νόρ­θω­ση. Ωστό­σο, η Περε­στρόι­κα υπήρ­ξε μονά­χα ο καρ­πός του δέντρου της αντε­πα­νά­στα­σης- οι ρίζες του βρί­σκο­νται σε μια σει­ρά οπορ­του­νι­στι­κών θέσε­ων που απο­φα­σί­στη­καν το 1956, στο 20ο Συνέ­δριο του ΚΚΣΕ, πάνω σε καί­ρια ζητή­μα­τα της οικο­νο­μί­ας, της σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης και της στρα­τη­γι­κής του κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος. Μια εξαι­ρε­τι­κή ανά­λυ­ση εκτι­μή­σε­ων και συμπε­ρα­σμά­των, για την πορεία της σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης τον 20ο αιώ­να με επί­κε­ντρο την ΕΣΣΔ, είναι αυτή που ανα­πτύ­χθη­κε στο 18ο Συνέ­δριο του ΚΚΕ το 2009.

Πριν 25 χρό­νια, οι κολοσ­σιαί­ες κοι­νω­νι­κές κατα­κτή­σεις του πρώ­του σοσια­λι­στι­κού κρά­τους στον κόσμο έδω­σαν τη θέση τους στις απα­τη­λές υπο­σχέ­σεις των πρω­τα­γω­νι­στών της αντε­πα­νά­στα­σης για δήθεν περισ­σό­τε­ρες δημο­κρα­τι­κές «ελευ­θε­ρί­ες», για πρό­σβα­ση του λαού σε νέες τεχνο­λο­γί­ες και εκσυγ­χρο­νι­σμό της χώρας στα πρό­τυ­πα της καπι­τα­λι­στι­κής Δύσης. Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, ασφα­λώς, απο­δεί­χθη­κε πολύ δια­φο­ρε­τι­κή. Η ρωσι­κή αστι­κή τάξη φρό­ντι­σε να δεί­ξει σύντο­μα πως αντι­λαμ­βά­νε­ται τον όρο «δημο­κρα­τία», όταν τον Οκτώ­βρη του 1993 ο τσά­ρος της «νέας Ρωσί­ας» Μπό­ρις Γιέλ­τσιν διέ­τα­ξε τον βομ­βαρ­δι­σμό του κοι­νο­βου­λί­ου από τανκς, απα­γο­ρεύ­ο­ντας πολι­τι­κά κόμ­μα­τα κι εφη­με­ρί­δες και κατα­στέλ­λο­ντας την ισχύ δεκά­δων άρθρων του Συντάγματος.

Από το βούρ­κο της αντε­πα­νά­στα­σης ανα­δεί­χθη­κε μια «δημο­κρα­τία» κομ­μέ­νη και ραμ­μέ­νη στα μέτρα της δια­χεί­ρη­σης του καπι­τα­λι­σμού. Τη δεκα­ε­τία του ’90, λοι­πόν, στο πλαί­σιο αυτής της ρωσι­κής αστι­κής δημο­κρα­τί­ας, μετα­ξύ άλλων: γιγα­ντώ­θη­καν οι κοι­νω­νι­κές ανι­σό­τη­τες, δια­λύ­θη­καν εργα­τι­κά κεκτη­μέ­να δεκα­ε­τιών, έλα­βε χώρα ένα άνευ προη­γου­μέ­νου πλιά­τσι­κο ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων εται­ρειών που επί ΕΣΣΔ απο­τε­λού­σαν κοι­νω­νι­κή ιδιο­κτη­σία, μειώ­θη­καν κατα­κό­ρυ­φα οι κρα­τι­κές δαπά­νες στους τομείς της Υγεί­ας και της Παι­δεί­ας, μειώ­θη­κε το προσ­δό­κι­μο ζωής, ενώ μια χού­φτα ολι­γαρ­χών ανα­δεί­χθη­καν σε ρυθ­μι­στές της πολι­τι­κής και οικο­νο­μι­κής ζωής της χώρας.

Σε αυτή τη ρότα, των καπι­τα­λι­στι­κών ανα­διαρ­θρώ­σε­ων, του τσα­κί­σμα­τος των εργα­τι­κών-λαϊ­κών δικαιω­μά­των και της ενί­σχυ­σης των ρωσι­κών μονο­πω­λί­ων στο πλαί­σιο των ιμπε­ρια­λι­στι­κών αντα­γω­νι­σμών συνε­χί­ζει εδώ και χρό­νια ο «εκλε­κτός» της ρωσι­κής αστι­κής τάξης Βλα­ντι­μίρ Πού­τιν. Ο ίδιος κ. Πού­τιν που το 2002, με δικό του προ­ε­δρι­κό διά­ταγ­μα, είχε απαλ­λά­ξει τον «μέντο­ρα» του Γιέλ­τσιν από κάθε κατη­γο­ρία για αξιό­ποι­νες πρά­ξεις κατά την προ­ε­δρία του δεύτερου…

photo-2

Νοσταλγία για την Σοβιετική Ένωση

Πίσω από την σκό­πι­μα ωραιο­ποι­η­μέ­νη βιτρί­να της καπι­τα­λι­στι­κής Ρωσί­ας του Βλ.Πούτιν, 25 χρό­νια μετά τις αντε­πα­να­στα­τι­κές ανα­τρο­πές, υπάρ­χει η σκλη­ρή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα των συνε­πειών που η καπι­τα­λι­στι­κή παλι­νόρ­θω­ση έχει επι­φέ­ρει στη ζωή του λαού. Την ίδια στιγ­μή που πλα­τιά λαϊ­κά στρώ­μα­τα βιώ­νουν τη βαρ­βα­ρό­τη­τα του καπι­τα­λι­σμού, η αστι­κή τάξη της Ρωσί­ας ενι­σχύ­ει την θέση της στους ενδοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κούς αντα­γω­νι­σμούς διεκ­δι­κώ­ντας όλο και υψη­λό­τε­ρη θέση. Ωστό­σο, το φάντα­σμα της μεγά­λης σοσια­λι­στι­κής πατρί­δας, έστω και υπό τη μορ­φή νοσταλ­γί­ας, συνε­χί­ζει να πλα­νά­ται πάνω απ’ τα κεφά­λια της ρωσι­κής άρχου­σας τάξης. Μια σει­ρά έρευ­νες αστι­κών ερευ­νη­τι­κών κέντρων απο­κα­λύ­πτουν ότι σημα­ντι­κό ποσο­στό των ρώσων ανα­πο­λούν τον Σοσιαλισμό.

Το Μάρ­τη του 2016, σχε­τι­κή έρευ­να του All-Russia Public Opinion Center, έδει­ξε ότι το 64% των ερω­τη­θέ­ντων θα ψήφι­ζαν υπέρ της δια­τή­ρη­σης της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης εάν λάμ­βα­νε χώρα σχε­τι­κό δημο­ψή­φι­σμα. Στις ηλι­κί­ες άνω των 60 ετών, το αντί­στοι­χο ποσο­στό ξεπερ­νά το 70%. Άλλη πανε­θνι­κή έρευ­να, επί­σης τον Μάρ­τη του 2016, από το Ινστι­τού­το Levada Center, έδει­ξε ότι το 56% των ρώσων είναι μετα­νιω­μέ­νοι για τη διά­λυ­ση της ΕΣΣΔ, ενώ το 58% θα επι­θυ­μού­σαν την ανα­βί­ω­ση της Σοβιε­τι­κής Ένωσης.

Το 2013, σε έρευ­να του Russian Public Opinion Foundation (FOM), το 60% των ερω­τη­θέ­ντων απά­ντη­σαν ότι η ζωή στην ΕΣΣΔ είχε περισ­σό­τε­ρα θετι­κά απ’ ότι αρνη­τι­κά στοι­χεία, ενώ το 43% όσων συμ­με­τεί­χαν στην έρευ­να θα επι­θυ­μού­σαν την επα­να­φο­ρά του σοσια­λι­στι­κού συστήματος.

Στα παρα­πά­νω στοι­χεία απο­κτούν μεγα­λύ­τε­ρη σημα­σία εάν ληφθεί υπ’ όψη η, επί περισ­σό­τε­ρο από δύο δεκα­ε­τί­ες, ασί­γα­στη αντι­κομ­μου­νι­στι­κή, αντι­σο­βιε­τι­κή προ­πα­γάν­δα από το αστι­κό καθε­στώς της Ρωσί­ας και των κυβερ­νή­σε­ων των πρώ­ην σοβιε­τι­κών δημοκρατικών.

Η Ιστορία δεν τελείωσε το ’91

Των αντε­πα­να­στα­τι­κών ανα­τρο­πών στην ΕΣΣΔ και τις σοσια­λι­στι­κές χώρες της Ανα­το­λι­κής Ευρώ­πης δια­δέ­χθη­κε ένα κύμα μεγα­λό­στο­μων, πολυ­δια­φη­μι­σμέ­νων δια­κη­ρύ­ξε­ων περί του «τέλους της Ιστο­ρί­ας» και της- δήθεν- ορι­στι­κής νίκης της φιλε­λεύ­θε­ρης αστι­κής δημο­κρα­τί­ας επί του Σοσια­λι­σμού. Ωστό­σο, ως φαί­νε­ται, 25 χρό­νια αργό­τε­ρα, έχει φρο­ντί­σει η ίδια η Ιστο­ρία να δια­ψεύ­σει τους επί­δο­ξους νεκρο­θά­φτες της. Ο καπι­τα­λι­σμός, σάπιος και ιστο­ρι­κά ξεπε­ρα­σμέ­νος, γεν­νά μονά­χα κρί­σεις, φτώ­χεια, ανι­σό­τη­τες, πολέ­μους και προσφυγιά.

Η αντε­πα­νά­στα­ση, με σύμ­μα­χο το διε­θνή ιμπε­ρια­λι­σμό, μπο­ρεί να κατά­φε­ρε να «βάλει φρέ­νο» στην 74χρονη σοσια­λι­στι­κή οικο­δό­μη­ση της μεγά­λης πατρί­δας της εργα­τι­κής τάξης. Κατά­φε­ρε να υπο­στεί­λει την σοβιε­τι­κή σημαία από τους τρού­λους του Κρεμ­λί­νου, πραγ­μα­το­ποιώ­ντας βαρύ χτύ­πη­μα στο παγκό­σμιο εργα­τι­κό-λαϊ­κό κίνη­μα. Δεν κατά­φε­ρε όμως, όσο κι’ αν προ­σπά­θη­σε, όσα μέσα κι’ αν χρη­σι­μο­ποί­η­σε, να υπο­στεί­λει την σημαία με το σφυ­ρο­δρέ­πα­νο απ’ το νου και τις καρ­διές των όπου γης κομ­μου­νι­στών, των όπου γης αγω­νι­στών για ένα καλύ­τε­ρο αύριο, χωρίς εκμε­τάλ­λευ­ση ανθρώ­που από άνθρωπο.

Αυτή η σημαία, του αγώ­να της εργα­τι­κής τάξης για τον σοσια­λι­σμό-κομ­μου­νι­σμό, θα υψω­θεί και πάλι ψηλά. Για­τί ο Σοσια­λι­σμός είναι σήμε­ρα πιο ανα­γκαί­ος και επί­και­ρος από ποτέ. Για­τί η Ιστο­ρία δεν τελεί­ω­σε το ’91.

 

* υπο­ψήφ. Διδά­κτωρ Πολι­τι­κών Επι­στη­μών και Ιστορίας

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο