Αφιέρωμα στα “λιμενεργατικά” της Καλαμάτας (1934)

Η εφη­με­ρί­δα eleftheriaonline.gr, σε σημεί­ω­μα με τίτλο “Επί Τάπη­τος: 90 χρό­νια από τα «λιμε­νερ­γα­τι­κά»”, που ανα­πα­ρή­χθη και σε ΜΚΔ (πχ.), προ­βά­λει μάλ­λον επι­δερ­μι­κά ένα σημα­ντι­κό θέμα της ταξι­κής πάλης, με ανα­φο­ρά σε «επέ­τειο που “ξεχνά­ει” η πόλη και αγνο­εί συστη­μα­τι­κά ο δήμος. Μία εργα­τι­κή εξέ­γερ­ση είναι πάντα “ενο­χλη­τι­κή” για την καθε­στω­τι­κή σκέ­ψη, καθώς μπο­ρεί να λει­τουρ­γή­σει “αφυ­πνι­στι­κά” σε επο­χές που τα κοι­νω­νι­κά προ­βλή­μα­τα συσ­σω­ρεύ­ο­νται εκρη­κτι­κά» _επι­ση­μαί­νο­ντας πάντως _σωστά ότι «από την άλλη πλευ­ρά, το συν­δι­κα­λι­στι­κό κίνη­μα περιο­ρί­ζε­ται σε τυπι­κή επα­νά­λη­ψη ανα­φο­ρών στα γεγο­νό­τα και σε μια “βόλ­τα” μέχρι του σημεί­ου που έχει στη­θεί το μνη­μείο των πεσό­ντων» συμπλη­ρώ­νο­ντας « Έτσι με την πάρο­δο του χρό­νου η μνή­μη αδυ­να­τί­ζει, οι άνθρω­ποι που “άκου­σαν” για το μακε­λειό από εκεί­νους που το έζη­σαν φεύ­γουν και η ανά­γκη της “υπεν­θύ­μι­σης” γίνε­ται όλο και περισ­σό­τε­ρο έντονη».

Γρά­φει ο \\ Αστέ­ρης Αλα­μπής _Μίδας

Επει­δή πρό­κει­ται για ένα θέμα εκτός κλει­νού άστε­ως και Θεσ­σα­λο­νί­κης, ελά­χι­στα γνω­στό (έως καθό­λου) _ειδικά στους νεώ­τε­ρους, παρα­θέ­του­με μια ανα­λυ­τι­κή παρου­σί­α­ση με βάση το Δοκί­μιο Ιστο­ρί­ας του ΚΚΕ 1918–1949, τόμ. A2, εκδ. «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», Αθή­να, 2018, σελ. 425 & επ.

Στις 9 Μάη 1934, με δια­τα­γή της τότε κυβέρ­νη­σης, ο στρα­τός χτύ­πη­σε τη δια­δή­λω­ση που έκα­ναν απερ­γοί λιμε­νερ­γά­τες και μυλερ­γά­τες στην Καλα­μά­τα. Ο απο­λο­γι­σμός της επί­θε­σης ήταν επτά εργά­τες νεκροί και πολ­λοί βαριά τραυ­μα­τι­σμέ­νοι.

Τα γεγο­νό­τα στην Καλα­μά­τα επέ­δρα­σαν κατα­λυ­τι­κά στο απερ­για­κό κίνη­μα που ήδη είχε ανα­πτυ­χθεί μέσα στο 1934, μετά και την ανά­λη­ψη της δια­κυ­βέρ­νη­σης από το Λαϊ­κό Κόμ­μα (Μάρ­της του 1933). Στις απερ­γί­ες που έγι­ναν το 1933, υπο­λο­γί­ζε­ται ότι συμ­με­τεί­χαν 100 χιλιά­δες εργά­τες και το 1934 οι απερ­γοί έφθα­σαν τους 182 χιλιά­δες. Πολ­λές από αυτές τις απερ­γί­ες, σημα­δεύ­τη­καν από τις συγκρού­σεις των εργα­τών με τις δυνά­μεις καταστολής.

Ο λόγος που ξεση­κώ­θη­καν οι εργά­τες ήταν για­τί οι αλευ­ρο­βιο­μή­χα­νοι εγκα­τέ­στη­σαν ένα σιλό στο λιμά­νι, που θα ξεφόρ­τω­νε απευ­θεί­ας στους αλευ­ρό­μυ­λους. Η χρη­σι­μο­ποί­η­σή του σήμαι­νε ότι οι μισοί περί­που λιμε­νερ­γά­τες θα έχα­ναν τη δου­λειά τους, ενώ από την πλευ­ρά του κρά­τους και της εργο­δο­σί­ας δεν υπήρ­χε καμιά μέρι­μνα για την προ­στα­σία όσων θα έμε­ναν χωρίς μεροκάματο.

Σε μια σύντο­μη ανα­φο­ρά στα γεγο­νό­τα ανα­φε­ρό­μα­στε στις αιτί­ες και στην εξέ­λι­ξη του απερ­για­κού αγώ­να. Αρνη­τι­κό ρόλο στην εξέ­λι­ξη αυτού του αγώ­να έπαι­ξαν οι τότε δυνά­μεις του κυβερ­νη­τι­κού και εργο­δο­τι­κού συν­δι­κα­λι­σμού, τμή­μα των οποί­ων ήταν και οι απο­κα­λού­με­νοι «σοσιαλ­φα­σί­στες», που υπε­ρα­σπί­ζο­νταν με σθέ­νος τη γραμ­μή της ταξι­κής συνεργασίας.

Οι μηχανές φέρνουν ανεργία στον καπιταλισμό

Από σύγ­χρο­νες ηλε­κτρο­νι­κές σελί­δες της περιο­χής, αλιεύ­ου­με τα εξής σημα­ντι­κά στοι­χεία για την περί­ο­δο πριν ξεσπά­σει η απερ­γία: «Την επο­χή εκεί­νη το ήμι­συ σχε­δόν του σιτα­ριού της εγχώ­ριας κατα­νά­λω­σης προ­ερ­χό­ταν από εισα­γω­γές (για το λόγο αυτό, άλλω­στε, και οι περισ­σό­τε­ροι αλευ­ρό­μυ­λοι βρί­σκο­νταν κοντά στα μεγά­λα λιμάνια).
(…) Επει­δή τα μέσα εκφόρ­τω­σης από τα πλοία σε εκεί­να τα χρό­νια ήταν ανύ­παρ­κτα, υπήρ­χαν αρκε­τοί λιμε­νερ­γά­τες που ασχο­λού­νταν με αυτή τη δραστηριότητα.
Στις αρχές του 1934, όμως, παρου­σιά­στη­κε στην Καλα­μά­τα το πρώ­το “σιλό”, ένας γιγα­ντιαί­ος απορ­ρο­φη­τή­ρας ο οποί­ος ξεφόρ­τω­νε το σιτά­ρι απευ­θεί­ας στους αλευ­ρό­μυ­λους. Η χρη­σι­μο­ποί­η­ση των “σιλό” θα επέ­φε­ρε δρα­μα­τι­κή ανερ­γία στις τάξεις των λιμε­νερ­γα­τών, οι οποί­οι αμέ­σως αντέ­δρα­σαν με έντο­νες δημό­σιες δια­μαρ­τυ­ρί­ες και διαδηλώσεις.
Υπεύ­θυ­νος για την αντι­με­τώ­πι­ση της κρί­σης ορί­στη­κε από την κυβέρ­νη­ση ο Στέ­φα­νος Στε­φα­νό­που­λος, υφυ­πουρ­γός Οικο­νο­μι­κών, ο οποί­ος αρχι­κά έδω­σε δια­τα­γή να μη λει­τουρ­γή­σει το “σιλό”, ενώ αμέ­σως μετά κάλε­σε τους αντι­προ­σώ­πους των εργο­δο­τών και των εργα­τών στην Αθή­να για να βρουν συμ­βι­βα­στι­κή λύση».

Ο εκσυγ­χρο­νι­σμός των μέσων παρα­γω­γής την επο­χή εκεί­νη, προ­κει­μέ­νου να αυξη­θεί η παρα­γω­γι­κό­τη­τα της εργα­σί­ας, οδή­γη­σε σε αύξη­ση της ανερ­γί­ας, όπως συμ­βαί­νει πάντα στον καπι­τα­λι­σμό. Απέ­να­ντι σ’ αυτήν την εξέ­λι­ξη, η κυβέρ­νη­ση προ­σπά­θη­σε να παρέμ­βει πυρο­σβε­στι­κά προς όφε­λος της εργο­δο­σί­ας.

Σύμ­φω­να με τον «Ριζο­σπά­στη», «η επι­τρο­πή ρυθ­μί­σε­ως των λιμε­νερ­γα­τι­κών εργα­σιών, με τη συγκα­τά­θε­ση του σοσιαλ­φα­σί­στα αντι­προ­σώ­που των εργα­τών πήρε από­φα­ση να ιδρυ­θεί Ταμείο Ασφα­λί­σε­ως, που θα μειώ­σει τον αριθ­μό των λιμε­νερ­γα­τών από 300 σε 150 και θα “απο­ζη­μιώ­σει” τους γέρους κι ανί­κα­νους δίνο­ντας το ανώ­τα­το 15.000 δρχ. εφ’ άπαξ ή 1.000 δραχ­μές μηνιά­τι­κη σύντα­ξη, χωρίς να ασφα­λί­ζε­ται η ανερ­γία και η ασθένεια.

Οι πόροι του Ταμεί­ου θα προ­έρ­χο­νται από κρά­τη­ση 2 δραχ­μών κατά τόνο στα εισα­γό­με­να και από την απο­ζη­μί­ω­ση της ρου­φή­χτρας. Το Ταμείο θα διοι­κεί­ται από την επι­τρο­πή ρυθ­μί­σε­ων κι ένα μονά­χα αντι­πρό­σω­πο των εργα­τών. Τις συνε­λεύ­σεις που γίνο­νται οι σοσιαλ­φα­σί­στες τις δια­λύ­ουν δικτα­το­ρι­κά χωρίς να παίρ­νε­ται καμιά από­φα­ση ενά­ντια στον αντερ­γα­τι­κό κανο­νι­σμό του Ταμεί­ου».

Σύμ­φω­να με τα δημο­σιεύ­μα­τα του «Ριζο­σπά­στη» κι άλλων εφη­με­ρί­δων, οι λιμε­νερ­γά­τες ζητού­σαν 8 δραχ­μές για κάθε τόνο που ξεφορ­τώ­νο­νταν από τον απορ­ρο­φη­τή­ρα, ανα­δρο­μι­κά από το 1928. Το αίτη­μά τους βασι­ζό­ταν σε συμ­φω­νία που είχαν κάνει από τότε με την εργο­δο­σία, χωρίς όμως η τελευ­ταία να την έχει τηρή­σει. Αντί­θε­τα, οι αλευ­ρο­βιο­μή­χα­νοι και η κυβέρ­νη­ση πρό­τει­ναν 6 δραχ­μές ανά τόνο και όχι αναδρομικά.

Όργιο κρατικής τρομοκρατίας

Οι λιμε­νερ­γά­τες και οι μυλερ­γά­τες δεν δέχθη­καν τη συμ­φω­νία. Στο φύλ­λο του «Ριζο­σπά­στη» στις 7 Μάη ανα­φέ­ρε­ται: «Οι λιμε­νερ­γά­τες είναι ανά­στα­τοι ύστε­ρα από την άρνη­ση του υπουρ­γεί­ου να λύσει το ζήτη­μα της ρου­φή­χτρας σύμ­φω­να με τις από­ψεις τους. Σε δύο συνε­λεύ­σεις που κάνα­νε μέχρι σήμε­ρα εξέ­λε­ξαν δύο 10μελείς απερ­για­κές επι­τρο­πές και απο­φά­σι­σαν να κατέ­βουν σε απερ­γία μόλις πλευ­ρί­σει βαπό­ρι στη ρουφήχτρα.
Η απερ­για­κή επι­τρο­πή κυκλο­φό­ρη­σε ανα­κοι­νω­θέν στους επαγ­γελ­μα­τί­ες που το υπέ­γρα­ψαν δηλώ­νο­ντας πως τάσ­σο­νται αλλη­λέγ­γυοι με τους λιμε­νερ­γά­τες. Επί­σης οι μυλερ­γά­τες οργα­νώ­νουν την απερ­για­κή τους πάλη διεκ­δι­κώ­ντας μερο­κά­μα­το ίσο με των μυλερ­γα­τών του Πει­ραιά».

Η από­φα­ση για απερ­για­κό αγώ­να δεν ήταν καθό­λου εύκο­λη δεδο­μέ­νων των συν­θη­κών κρα­τι­κής τρο­μο­κρα­τί­ας που ήδη επι­κρα­τού­σαν στην Καλα­μά­τα και σε όλη τη χώρα. Χαρα­κτη­ρι­στι­κά είναι τα εξής γεγονότα:

• Στην Πρω­το­μα­γιά­τι­κη συγκέ­ντρω­ση στην Καλα­μά­τα, όπου πήραν μέρος 1.000 εργά­τες, «ισχυ­ρή δύνα­μη πεζών και έφιπ­πων χωρο­φυ­λά­κων περιέ­ζω­σε το μέρος της συγκέ­ντρω­σης και απεί­λη­σε από αυτή τις εργά­τριες. Οταν επι­τρο­πή πήγε να επι­δώ­σει το ψήφι­σμα στη νομαρ­χία, η αστυ­νο­μία δεν επέ­τρε­ψε στους εργά­τες να παρου­σια­στούν ομα­δι­κά στη νομαρ­χία» («Ριζο­σπά­στης», 2 Μάη 1934).
• Στις 3 Μάη 70 εργά­τες του εργο­στα­σί­ου Οίνων και Οινο­πνευ­μά­των απήρ­γη­σαν, διεκ­δι­κώ­ντας αύξη­ση μερο­κά­μα­του κατά 75%. «Η αστυ­νο­μία κατέ­λα­βε το εργο­στά­σιο και το ιππι­κό έκα­νε επέ­λα­ση για να δια­λύ­σει τους απερ­γούς, που συγκε­ντρώ­θη­καν έξω από το εργο­στά­σιο. Συνε­λή­φθη­σαν δύο εργά­τες που αργό­τε­ρα αφέ­θη­καν ελεύ­θε­ροι. Οι απερ­γοί μένουν απτό­η­τοι» («Ριζο­σπά­στης», 4 Μάη 1934).
• «Η απερ­γία των εργα­τών της εται­ρί­ας Οίνων και Οινο­πνευ­μά­των συνε­χί­στη­κε και σήμε­ρα. Χτες τη νύχτα ενώ οι απερ­γοί περι­φρου­ρού­σαν το εργο­στά­σιο τους επι­τέ­θη­κε δύνα­μη εφίπ­πων και πεζών χωρο­φυ­λά­κων. Οι απερ­γοί αμυ­νό­με­νοι αντε­πι­τέ­θη­καν και προ­κλή­θη­κε συμπλο­κή, κατά την οποία τραυ­μα­τί­στη­κε θανά­σι­μα εργά­της (…) Επί­σης, συνε­λή­φθη­σαν 16 απερ­γοί και τρεις γυναί­κες που ακό­μα κρα­τού­νται» («Ριζο­σπά­στης», 5 Μάη 1934).

Και μετά την από­φα­ση για απερ­γία, η κυβέρ­νη­ση συνέ­χι­σε την παρελ­κυ­στι­κή τακτι­κή, ισχυ­ρι­ζό­με­νη ότι δεν θα πλευ­ρί­σει βαπό­ρι. Ο πρό­ε­δρος του σωμα­τεί­ου των λιμε­νερ­γα­τών — ο «σοσιαλ­φα­σί­στας Ζωά­κος», όπως τον απο­κα­λού­σε ο «Ριζο­σπά­στης» — ζήτη­σε από τους εργά­τες να τον εξου­σιο­δο­τή­σουν για να ανέ­βει στην Αθή­να να κανο­νί­σει τα ζητή­μα­τα. Όμως, οι εργά­τες δεν το δέχτηκαν.

Η απεργία ξεκινά

Στις 7 Μάη οι μυλερ­γά­τες κήρυ­ξαν απερ­γία, διεκ­δι­κώ­ντας μετα­ξύ άλλων αύξη­ση 40%. Στις 8 Μάη, περί­που στις 4.30 το από­γευ­μα, έφθα­σε στο λιμά­νι σιτο­φό­ρο βαπό­ρι. Με την άφι­ξή του δόθη­κε το σύν­θη­μα της γενι­κής απερ­γί­ας των λιμε­νερ­γα­τών, ενώ σε ένδει­ξη αλλη­λεγ­γύ­ης οι επαγ­γελ­μα­τί­ες της παρα­λί­ας κλεί­σα­νε τα μαγα­ζιά τους για δύο ώρες.

Για τα γεγο­νό­τα στις 8 Μάη ο «Ριζο­σπά­στης» ανα­φέ­ρει: «Όλη η παρα­λία έχει γεμί­σει από κόσμο (…) Δύο λόχοι πεζι­κού με πολυ­βό­λα και όλη η πεζή και έφιπ­πη χωρο­φυ­λα­κή έχουν απο­κλεί­σει τη ζώνη όπου βρί­σκε­ται το βαπό­ρι. Επί­σης το σύνταγ­μα του πεζι­κού βρί­σκε­ται σε επιφυλακή.
Οι λιμε­νερ­γά­τες κάνα­νε αλλε­πάλ­λη­λες επι­θέ­σεις για τη διά­σπα­ση της ζώνης. Ο πρό­ε­δρος των λιμε­νερ­γα­τών Ζωά­κος βρί­σκε­ται σε συχνή επα­φή με τις αρχές, τους ιδιο­κτή­τες των μύλων και το Εμπο­ρι­κό Επι­με­λη­τή­ριο για το σπά­σι­μο της απερ­γί­ας. Η απερ­για­κή επι­τρο­πή που κλή­θη­κε από το διοι­κη­τή της χωρο­φυ­λα­κής, δεν δέχτη­κε να πάει. Οι μυλερ­γά­τες συνε­χί­ζουν και αυτοί την απερ­γία τους».

Μέχρι αργά τη νύχτα, δυό­μι­σι χιλιά­δες άτο­μα μαζί με τους απερ­γούς βρέ­θη­καν στην παρα­λία. Στις 9 Μάη 1943 ο στρα­τός δολο­φο­νεί επτά εργά­τες και τραυ­μα­τί­ζει δεκά­δες. Στο φύλ­λο του «Ριζο­σπά­στη» στις 10 Μάη 1934 κατα­γρά­φε­ται η μαρ­τυ­ρία του αντα­πο­κρι­τή του για όσα έγι­ναν στις 9 Μάη:

«Στις 5 το πρωί οι λιμε­νερ­γά­τες άρχι­σαν να συγκε­ντρώ­νο­νται στο λιμά­νι με επι­κε­φα­λής την απερ­για­κή τους επι­τρο­πή για την περι­φρού­ρη­ση της απερ­γί­ας τους (…) Όλες οι αρχές βρί­σκο­νται στο πόδι μαζί τους και οι δήμιοι αλευ­ρο­βιο­μή­χα­νοι Τρα­βα­σά­ρος, Πάστρας κλπ.

Η απερ­για­κή επι­τρο­πή που ήρθε σε επι­κοι­νω­νία χτες τη νύχτα με το νομάρ­χη και τις άλλες αρχές πήρε την απά­ντη­ση: “ΘΑ ΣΑΣ ΧΤΥΠΗΣΟΥΜΕ ΣΤΟ ΨΑΧΝΟ, ΠΑΛΙΟΣΚΥΛΑ! ΟΥΤΕ ΕΝΑ ΑΙΤΗΜΑ ΣΑΣ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΔΕΧΤΟ. Η ΡΟΥΦΗΧΤΡΑ ΘΑ ΔΟΥΛΕΨΕΙ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΧΤΥΠΗΣΟΥΜΕ ΤΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΤΩΝ ΜΥΛΩΝ ΜΑΣ!”».

Χτύπημα στο ψαχνό…

Όταν στις 8 το πρωί η ρου­φή­χτρα έβα­λε μπρο­στά, μια ομά­δα 15 εργα­τών μπαί­νουν σε μια μαού­να για να πάνε στο σιτο­φό­ρο βαπό­ρι. Φθά­νο­ντας 15 μέτρα κοντά ρίχτη­κε ομο­βρο­ντία πυρο­βο­λι­σμών. Να πώς περι­γρά­φει ο «Ριζο­σπά­στης» τα γεγονότα:

• «Ένας λιμε­νερ­γά­της μέσα στη μαού­να είναι βαριά τραυ­μα­τι­σμέ­νος. (…) Ο εργά­της που τρά­βα­γε το κου­πί της βάρ­κας πέφτει νεκρός και άλλοι τραυ­μα­τι­σμέ­νοι μέσα στη μαού­να (…) Οι εργά­τες που βρί­σκο­νται στην ξηρά πυρο­βο­λού­με­νοι από το οπλο­πο­λυ­βό­λο δεν υπο­χω­ρούν. Με ρόπα­λα και πέτρες επι­τί­θε­νται φωνά­ζο­ντας: “Κάτω οι δολο­φό­νοι! Κάτω οι τύραν­νοι! Κάτω οι φασί­στες!”. Η θερι­στι­κή βολή και τα πυρά ομα­δόν συνε­χί­ζο­νται. Αλλοι δύο εργά­τες ξαπλώ­νο­νται νεκροί στο πλακόστρωτο.
• Ο υπο­λο­χα­γός Στε­φα­νά­κος φυτεύ­ει μια σφαί­ρα στο κορ­μί του ξαδέρ­φου του λιμε­νερ­γά­τη Στε­φα­νά­κου (…) Το πυρ συνε­χί­ζε­ται με μανία. Οι εργά­τες δια­σκορ­πί­ζο­νται, αλλά πάλι ξανα­συ­ντάσ­σο­νται. Άλλοι πέφτουν στη θάλασ­σα για να σώσουν τους δικούς τους, που για να γλυ­τώ­σουν από τους πυρο­βο­λι­σμούς είχαν πέσει από τη μαού­να στη θάλασσα.
• Τα πτώ­μα­τα των σκο­τω­μέ­νων οι εργά­τες τα βγά­ζουν από τη θάλασ­σα και συγκε­ντρώ­νο­νται φωνά­ζο­ντας: “Κάτω οι δολο­φό­νοι! Κάτω οι τύραν­νοι!” (…) Βάζουν τα πτώ­μα­τα πάνω σε μια σκά­λα ενώ ένα αυτο­κί­νη­το μετα­φέ­ρει εφτά θανά­σι­μα τραυ­μα­τι­σμέ­νους στην κλι­νι­κή του Μάν­τζα­ρη. Οι εργά­τες, με τα πτώ­μα­τα των σκο­τω­μέ­νων με κόκ­κι­νες και μαύ­ρες σημαί­ες από τα τσε­μπέ­ρια των γυναι­κών ξεκι­νούν για την πόλη φωνά­ζο­ντας: “Ατι­μοι δολο­φό­νοι. Θα μας το πληρώσετε”.
• Όλοι οι εργά­τες τρα­γου­δούν το πέν­θι­μο εμβα­τή­ριο: “Επέ­σα­τε θύμα­τα αδέρ­φια εσείς”… και η μάζα όλο και μεγα­λώ­νει ανε­βαί­νο­ντας από την οδό Αρι­στο­μέ­νους για την Καλα­μά­τα (…) Όταν το αυτο­κί­νη­το που μετέ­φε­ρε τους τραυ­μα­τί­ες έφτα­σε έξω από την κλι­νι­κή του Μάτζα­ρη, πέθα­ναν οι δύο από αυτούς»…

Υπεν­θυ­μί­ζε­ται ότι αρνη­τι­κό ρόλο στην εξέ­λι­ξη του αγώ­να έπαι­ξαν οι τότε δυνά­μεις του κυβερ­νη­τι­κού και εργο­δο­τι­κού συν­δι­κα­λι­σμού, τμή­μα των οποί­ων ήταν και οι απο­κα­λού­με­νοι «σοσιαλ­φα­σί­στες». Οι δολο­φο­νί­ες των εργα­τών από τις δυνά­μεις κατα­στο­λής προ­κά­λε­σαν κύμα οργής και αγα­νά­κτη­σης. Η απερ­γία των λιμε­νερ­γα­τών και μυλερ­γα­τών της Καλα­μά­τας μετα­τρά­πη­κε, ουσια­στι­κά, σε γενι­κή απερ­γία στην περιοχή.

Πρω­το­σέ­λι­δα του «Ριζο­σπά­στη» την περί­ο­δο της μεγά­λης απερ­γί­ας στην Καλαμάτα

Γενική απεργία στην Καλαμάτα

Καθώς τα γεγο­νό­τα φου­ντώ­νουν, ο αντα­πο­κρι­τής του «Ριζο­σπά­στη» μετα­δί­δει στην εφη­με­ρί­δα: «Στο μετα­ξύ έχουν απερ­γή­σει οι τσα­γκα­ρά­δες, οι αρτερ­γά­τες, οι ιδιω­τι­κοί υπάλ­λη­λοι και όλοι οι εργά­τες των εργο­στα­σί­ων και γενι­κά όλοι οι εργά­τες της Καλα­μά­τας. Οι εργά­τες αυτοί σχη­μα­τί­ζουν δια­δή­λω­ση και βάζουν πάνω σε μια σκά­λα τα δύο πτώ­μα­τα των εργα­τών που πέθα­ναν τη στιγ­μή που τους μετέ­φε­ραν στην κλι­νι­κή, δια­δη­λώ­νουν στους δρό­μους φωνά­ζο­ντας: “Κάτω οι δολο­φό­νοι, Κάτω οι κλέφτες.”

• (…) Ενώ η μάζα κατε­βαί­νει στην πόλη (…) οι σοσιαλ­φα­σί­στες βγαί­νουν στη μέση και φωνά­ζουν “Αυτά είναι άσκο­πα…”. Οι εργά­τες χίμη­ξαν να τους λιν­τσά­ρουν με φωνές: “Κάτω οι που­λη­μέ­νοι! Κάτω οι προ­δό­τες και τα τομά­ρια!”». Κατά τη διάρ­κεια της δολο­φο­νι­κής επί­θε­σης «δύο φαντά­ροι έτοι­μοι να πετά­ξουν τα του­φέ­κια, συλ­λαμ­βά­νο­νται». Σε άλλη στιγ­μή «ένας λοχί­ας πετά­ει το όπλο του και περ­νά­ει με το μέρος των διαδηλωτών.
• (…) Ο τόπος στρα­το­κρα­τεί­ται ως τη μία το μεση­μέ­ρι, οπό­τε και πάρ­θη­καν τα πτώ­μα­τα από τα πεζο­δρό­μια. Στο μετα­ξύ, όλη η δύνα­μη του συντάγ­μα­τος με έφιπ­πη και πεζή χωρο­φυ­λα­κή σε μικτά απο­σπά­σμα­τα έχουν κατα­λά­βει τα δημό­σια κτί­ρια. Ολος ο εργα­ζό­με­νος λαός έχει ξεχυ­θεί στους δρό­μους, πραγ­μα­το­ποιούν τις δια­δη­λώ­σεις, που δια­λύ­ο­νται βίαια και πάλι ανασυγκροτούνται.
• (…) Αλλες ομά­δες απερ­γών λιμε­νερ­γα­τών και μυλερ­γα­τών πολιορ­κούν το σπί­τι του Πάστρα και του Τρα­βα­σά­ρου (σ.σ. αλευ­ρο­βιο­μή­χα­νοι) και σπά­ζουν τις πόρ­τες. Στου Πάστρα είναι έτοι­μοι να ανέ­βουν απά­νω, όταν κατα­φθά­νει έφιπ­πη χωρο­φυ­λα­κή κι αρχί­ζει τους πυρο­βο­λι­σμούς. Ταυ­τό­χρο­να, άλλοι εργά­τες κατα­λαμ­βά­νουν τα καμπα­να­ριά των εκκλη­σιών. Ολες οι καμπά­νες της πόλης χτυ­πά­νε πέν­θι­μα. Η αγα­νά­κτη­ση έχει φτά­σει στο κατα­κό­ρυ­φο. Στις συνοι­κί­ες σχη­μα­τί­ζο­νται μικρο­δια­δη­λώ­σεις που τρα­βούν κάτω με το σύν­θη­μα: “Κάτω ο ματο­βαμ­μέ­νος ελλη­νι­κός φασισμός”!
• Στις 12 η ώρα ύστε­ρα από από­φα­ση του νομάρ­χη και των αρχών η Καλα­μά­τα κηρύσ­σε­ται σε κατά­στα­ση πολιορ­κί­ας (…) Οι αρχές για να κατα­στεί­λουν την εξέ­γερ­ση των απερ­γών και του εργα­ζό­με­νου λαού της Καλα­μά­τας τηλε­γρά­φη­σαν στο υπουρ­γείο Στρα­τιω­τι­κών που διέ­τα­ξε να πάει στρα­τός στην Καλα­μά­τα από το Ναύ­πλιο και την Τρί­πο­λη. Επί­σης κήρυ­ξαν το στρα­τιω­τι­κό νόμο και η πόλη βρί­σκε­ται σε κατά­στα­ση πολιορ­κί­ας».

Στις 10 Μάη
η γενική απεργία στην Καλαμάτα
συνεχίστηκε.

Χιονοστιβάδα αντιδράσεων

Η δολο­φο­νι­κή επί­θε­ση προ­κα­λεί πλή­θος αντι­δρά­σε­ων. Η Ενω­τι­κή ΓΣΕΕ (σσ. δεί­τε Ριζο­σπά­στης “Δυο γραμ­μές σε διαρ­κή δια­πά­λη” _“Βασι­κοί σταθ­μοί από τη δια­πά­λη για τον προ­σα­να­το­λι­σμό του εργα­τι­κού συν­δι­κα­λι­στι­κού κινή­μα­τος”) κατήγ­γει­λε την ομα­δι­κή σφα­γή και απαί­τη­σε από την κυβέρ­νη­ση την απο­δο­χή των αιτη­μά­των των εργα­τών, την απο­μά­κρυν­ση των ενό­πλων δυνά­με­ων, την τιμω­ρία των δολο­φό­νων, την απο­ζη­μί­ω­ση των οικο­γε­νειών των θυμά­των, την κατά­παυ­ση των φασι­στι­κών μέτρων.

Επί­σης, απευ­θύ­νε­ται με γράμ­μα της στους απεργούς:

«Ταξι­κά αδέρφια,
η κυβέρ­νη­ση των τρα­πε­ζών, των αλευ­ρο­βιο­μη­χά­νων και τσι­φλι­κά­δων, στην απαί­τη­σή σας να περι­φρου­ρή­σε­τε το ψωμί των παι­διών σας σας δολο­φό­νη­σε ομα­δι­κά όπως και τους εργά­τες του Αλι­βε­ρί­ου και τους αγρό­τες Σάμου τον περα­σμέ­νο χρόνο.

Αγωνιστείτε αλύγιστα. Στον αγώνα σας αυτόν
η Ενωτική και τα τμήματά της βρίσκονται στο πλευρό σας.

Απο­κη­ρύξ­τε την προ­δο­τι­κή Διοί­κη­ση της Γενι­κής Συνο­μο­σπον­δί­ας που ο Γεν. Γραμ­μα­τέ­ας της Καλο­μοί­ρης προ­χτές στο υπουρ­γείο Εθνι­κής Οικο­νο­μί­ας, ενώ σας τηλε­φω­νού­σε έδι­νε το χέρι του στον υφυ­πουρ­γό Στε­φα­νό­που­λο και τον δια­βε­βαί­ω­νε πως θα τα κατα­φέ­ρει να τορ­πι­λί­σει τον αγώ­να σας. Στιγ­μα­τί­στε τους προ­δό­τες! Περι­φρου­ρή­στε την απερ­γία σας! Κι η νίκη θα είναι δική σας!»

Ταυ­τό­χρο­να, απευ­θύ­νει κάλε­σμα στα συν­δι­κά­τα να εκφρά­σουν εμπρά­κτως την αλλη­λεγ­γύη και να προ­χω­ρή­σουν σε απερ­γία. Στην αντί­πε­ρα όχθη, η ΓΣΕΕ και τα Ανε­ξάρ­τη­τα Συν­δι­κά­τα ενώ δημα­γω­γούν για 24ωρη γενι­κή απερ­γία, δεν παίρ­νουν κανέ­να μέτρο για την προ­ε­τοι­μα­σία της, πνί­γουν κάθε προ­σπά­θεια κήρυ­ξης των απερ­γιών στους δια­φό­ρους κλάδους.

Στο πρω­το­σέ­λι­δο του «Ριζο­σπά­στη» στις 11 Μάη δεσπό­ζει ο τίτλος: «Κάθε στα­γό­να αίμα εργα­τι­κό πρέ­πει να πλη­ρω­θεί ακρι­βά από τους δολο­φό­νους! Εργά­τες! Εργα­ζό­με­νοι! δια­μαρ­τυ­ρη­θεί­τε για το σφα­για­σμό των αδερ­φών σας στην Καλα­μά­τα! Κατε­βεί­τε κεραυ­νο­βό­λα σε απερ­γί­ες και δια­δη­λώ­σεις δια­μαρ­τυ­ρί­ας!»

Οι εργά­τες στον Πύρ­γο, στο Γύθειο και σε άλλα μέρη κατέ­βη­καν σε γενι­κή απερ­γία δια­μαρ­τυ­ρί­ας. Στο ίδιο πρω­το­σέ­λι­δο υπάρ­χει άρθρο με τον τίτλο «Η ΜΑΤΩΜΕΝΗ ΤΕΤΑΡΤΗ». Σε αυτό σημειώνεται:

«Μιας μέρας ματο­κύ­λι­σμα βοή­θη­σε περισ­σό­τε­ρο από 100 χρο­νών “ειρη­νι­κή” ζωή στο χτύ­πη­μα των μωρα­ΐ­τι­κων παρα­δό­σε­ων της “συντη­ρη­τι­κό­τη­τας” και της ταξι­κής “συμ­φι­λί­ω­σης” που καλ­λιερ­γού­σαν η κεφα­λαιο­κρα­τία, τα “τζά­κια” και οι πρά­κτο­ρές τους στα μυα­λά των εργα­τών και εργα­ζο­μέ­νων της Πελο­πον­νή­σου. Οι εργά­τες της Καλα­μά­τας αντί­κρι­σαν με τα μάτια τους τον αλη­θι­νό εχθρό τους: τους αιμο­βό­ρους βιο­μη­χά­νους το κρά­τος και τα λογής-λογής όργα­νά τους».

Στην Αθή­να μαζεύ­ο­νται υπο­γρα­φές κατα­δί­κης στις πανε­πι­στη­μια­κές σχο­λές, ενώ γίνο­νται συγκε­ντρώ­σεις εργα­τών στη Νέα Ιωνία, στον Πει­ραιά και αλλού.

Στις 12 το μεση­μέ­ρι της 11^ης Μάη γίνε­ται μεγά­λη μαζι­κή συγκέ­ντρω­ση δυό­μι­σι χιλιά­δων εργα­τών μπρο­στά στο υπουρ­γείο Εσω­τε­ρι­κών. Και σε αυτή η αστυ­νο­μία επι­τέ­θη­κε άγρια. Συνε­λή­φθη­σαν 20 εργά­τες ενώ η εργά­τρια Ευγε­νία Γιαν­νο­πού­λου χτυ­πιέ­ται σοβαρά.

«Θα συλ­λαμ­βά­νε­ται κάθε κομ­μου­νί­ζων»

Την ίδια μέρα, στην Καλα­μά­τα, 250 εργά­τες ζήτη­σαν να αφε­θούν ελεύ­θε­ροι οι συνά­δελ­φοί τους Νιάρ­χος και Στα­θά­κος. Ο διοι­κη­τής της χωρο­φυ­λα­κής Αγγε­λέ­τος, δήλω­σε ότι «δεν έχει όρε­ξη να παί­ξει με τους κομ­μου­νι­στές για­τί αυτοί καθο­δη­γούν την απερ­γία». Ακό­μα, ότι θα «συλ­λαμ­βά­νε­ται κάθε κομ­μου­νί­ζων», ενώ ο ανώ­τα­τος διοι­κη­τής δήλω­σε ότι σε περί­πτω­ση που θα συγκρο­τη­θεί συλ­λα­λη­τή­ριο δια­μαρ­τυ­ρί­ας «θα πέσουν κι άλλα κορ­μιά».

Η εφη­με­ρί­δα «Εστία» καλεί το κρά­τος να χτυ­πή­σει «τους παρά­γο­ντας εκεί­νους, οι οποί­οι δημιουρ­γούν τον κομ­μου­νι­σμόν, οι οποί­οι διαι­ρούν τον Ελλη­νι­κό Λαό, οι οποί­οι ευρύ­νουν τα μετα­ξύ των κοι­νω­νι­κών τάξε­ων χάσμα­τα, οι οποί­οι δηλη­τη­ριά­ζουν τας ψυχάς των εργα­τών, των στρα­τιω­τών, των νέων, οι οποί­οι εκμε­ταλ­λεύ­ο­νται διά τους αισχρούς των σκο­πούς την υφι­στα­μέ­νην βεβαί­ως δυστυ­χία».

Η Ενω­τι­κή ΓΣΕΕ επέ­με­νε στην πρό­τα­σή της να γίνει γενι­κή πανερ­γα­τι­κή απερ­γία, ωστό­σο ΓΣΕΕ και Ανε­ξάρ­τη­τα Συν­δι­κά­τα συνέ­χι­σαν να κωλυ­σιερ­γούν. Έτσι η Ενω­τι­κή ΓΣΕΕ προ­χω­ρά μόνη της κήρυ­ξη απερ­γί­ας στις 14 Μάη. Αμέ­σως μετά, ΓΣΕΕ και Ανε­ξάρ­τη­τα Συν­δι­κά­τα κατα­φεύ­γουν σε ελιγ­μό, ζητώ­ντας να συμ­με­τέ­χουν στην απερ­γία και γι’ αυτό ζητούν να μετα­τε­θεί κατά δύο μέρες, προ­κει­μέ­νου να προ­ε­τοι­μα­στούν. Τελι­κά, ακυ­ρώ­νουν την από­φα­σή τους τελευ­ταία στιγ­μή σαμπο­τά­ρο­ντας την απεργία.

Παρά τους προ­δο­τι­κούς ελιγ­μούς της ΓΣΕΕ και των Ανε­ξάρ­τη­των Συν­δι­κά­των, υπο­λο­γί­ζε­ται ότι απήρ­γη­σαν 25–35 χιλιά­δες εργά­τες! Τελι­κά, η απερ­γία έλη­ξε με την ηγε­σία του σωμα­τεί­ου των λιμε­νερ­γα­τών να προ­χω­ρά σε συμ­φω­νία με την κυβέρ­νη­ση και τους αλευ­ρο­βιο­μή­χα­νους, πολύ πίσω από τα αιτή­μα­τα και τις ανά­γκες τους.

Αξί­ζει να σημειω­θεί ότι το Γενά­ρη του 1935 εργά­τες που πρω­το­στά­τη­σαν στην απερ­γία δικά­στη­καν. Σύμ­φω­να με δημο­σιεύ­μα­τα στον Τύπο, το δικα­στή­ριο κατα­δί­κα­σε τον λιμε­νερ­γά­τη Χρ. Νιάρ­χο σε φυλά­κι­ση 18 μηνών και 2 χρό­νια εξο­ρία στον Αγιο Ευστρά­τιο, τον Στά­θη Στα­θά­κο σε φυλά­κι­ση 10 μηνών, τον λιμε­νερ­γά­τη Π. Αντώ­να­κα και τον τσα­γκά­ρη Γ. Ξενά­κη σε φυλά­κι­ση 7 μηνών. Οι κατη­γο­ρί­ες για μεν τον Χρ. Νιάρ­χο ήταν ότι «επω­φε­λού­με­νος της απερ­γί­ας των μυλερ­γα­τών και λιμε­νερ­γα­τών προ­κά­λε­σε ταρα­χάς και συγκρού­σεις», για δε τους υπό­λοι­πους ότι «προ­ε­κά­λε­σαν και διή­γει­ρον κατά των νόμων και των νόμι­μων δια­τα­γών της αρχής»…

Καλα­μά­τα Μάιος 1934: Για Ένα κομ­μά­τι ψωμί…

Δεί­τε και κεί­με­νο που παρου­σιά­στη­κε με τη μορ­φή αφη­γή­σε­ων και με καλ­λι­τε­χνι­κό πρό­γραμ­μα, σε εκδή­λω­ση που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε στα τέλη Δεκέμ­βρη του 2015, στο Εργα­τι­κό Κέντρο Καλα­μά­τας, από την Τομε­α­κή Επι­τρο­πή του ΚΚΕ