Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Οι πραγματικοί υπαίτιοι της γενοκτονίας των Ποντίων

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //

 Η 19η Μαϊ­ου, Ημέ­ρα Μνή­μης της γενο­κτο­νί­ας των Ελλή­νων του Πόντου, μας θυμί­ζει ένα από τα πλέ­ον κτη­νώ­δη μαζι­κά εγκλή­μα­τα του περα­σμέ­νου αιώ­να. Σήμε­ρα, σχε­δόν 100 χρό­νια μετά τα γεγο­νό­τα του Πόντου, οι ηθι­κοί αυτουρ­γοί του εγκλή­μα­τος αυτού συνε­χί­ζουν την προ­σπά­θεια συγκά­λυ­ψης των πραγ­μα­τι­κών αιτιών που οδή­γη­σαν στη σφα­γή 353.000 ανθρώ­πων. Μέσω της συστη­μα­τι­κής καλ­λιέρ­γειας εθνι­κι­στι­κών παθών, επι­χει­ρούν να θολώ­σουν την ιστο­ρι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, να απο­ποι­η­θούν των ευθυ­νών τους, βάζο­ντας τους λαούς στο φαύ­λο κύκλο μιας ατέρ­μο­νης τεχνη­τής αντιπαλότητας.

Πρό­κει­ται για τις αστι­κές τάξεις της Ελλά­δας και της Τουρ­κί­ας, στο βωμό του αντα­γω­νι­σμού των οποί­ων θυσιά­στη­κε (και) ο ποντια­κός ελλη­νι­σμός. Η αστι­κή ιστο­ριο­γρα­φία έχει φρο­ντί­σει εντέ­χνως να απο­σιω­πή­σει- ή στην καλύ­τε­ρη των περι­πτώ­σε­ων να υπο­βαθ­μί­σει- τους ενδο­α­στι­κούς και ενδοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κούς αντα­γω­νι­σμούς της περιό­δου 1914–1923, απο­δί­δο­ντας την εξο­λό­θρευ­ση και τον ξερι­ζω­μό  του ποντια­κού ελλη­νι­σμού σε «φυλε­τι­κά» κριτήρια.

Ωστό­σο, αν κάποιος θέλει να θέσει το ζήτη­μα στην πραγ­μα­τι­κή του βάση οφεί­λει να απο­μα­κρυν­θεί από τις κρα­τού­σες «ανα­λύ­σεις» και να προ­σεγ­γί­σει τις ταξι­κές παρα­μέ­τρους των γεγο­νό­των του Πόντου. Έτσι γίνο­νται αντι­λη­πτοί και οι βαθύ­τε­ροι λόγοι που οδή­γη­σαν στη γενο­κτο­νία του ελλη­νι­κού πλη­θυ­σμού και, ταυ­τό­χρο­να, απο­κα­λύ­πτε­ται ο αλη­θι­νός ένο­χος: η αστι­κή τάξη σε Τουρ­κία και Ελλάδα.

Η μεν αστι­κή τάξη της Τουρ­κί­ας, ευρι­σκό­με­νη σε δια­δι­κα­σία σύστα­σης του δικού της έθνους-κρά­τους, έβλε­πε αντα­γω­νι­στι­κά το ελλη­νι­κό κεφά­λαιο που δρα­στη­ριο­ποιού­νταν στον «ζωτι­κό χώρο» της. Στο πλαί­σιο αυτό καλ­λιερ­γή­θη­κε σε τμή­μα­τα του τουρ­κι­κού λαού μια βαθιά σοβι­νι­στι­κή ρητο­ρι­κή ενα­ντί­ον των Ελλή­νων του Πόντου. Πρό­κει­ται για μια μέθο­δο που η αστι­κή τάξη ακο­λού­θη­σε πολ­λές φορές στο διά­βα της ιστο­ρί­ας προ­κει­μέ­νου να συστοι­χί­σει πλα­τιές μάζες πίσω από «ομό­φυ­λες» και «ομό­θρη­σκες»- αλλά με ταξι­κά αντί­θε­τα προς τον εργα­ζό­με­νο λαό συμ­φέ­ρο­ντα- ηγε­σί­ες, ούτως ώστε να ικα­νο­ποι­ή­σει τις εκά­στο­τε επι­διώ­ξεις της.

Από τη δική της πλευ­ρά, η ελλη­νι­κή αστι­κή τάξη, βυθι­σμέ­νη στους ιμπε­ρια­λι­στι­κούς τυχο­διω­κτι­σμούς της, φέρει κι’ αυτή πολύ μεγά­λο μερί­διο ευθύ­νης για την τρα­γω­δία που υπέ­στη­σαν οι Έλλη­νες του Πόντου. Στο βωμό αυτών των τυχο­διω­κτι­σμών- και προ­κει­μέ­νου να εξα­σφα­λί­σει μεγα­λύ­τε­ρο κομ­μά­τι στην ανα­δια­νο­μή της πίτας- η αστι­κή τάξη της Ελλά­δας χρη­σι­μο­ποί­η­σε τον ποντια­κό πλη­θυ­σμό, άλλο­τε ως «δια­πραγ­μα­τευ­τι­κό χαρ­τί» και άλλο­τε ως στρα­τη­γι­κό αντι­πε­ρι­σπα­σμό, στο πλαί­σιο των επι­διώ­ξε­ων της στη Μικρά Ασία.

Η γενο­κτο­νία των Ελλή­νων του Πόντου απο­τε­λεί άλλη μια ιστο­ρι­κή περί­πτω­ση που ανα­δει­κνύ­ει, με τον πλέ­ον ξεκά­θα­ρο και κατη­γο­ρη­μα­τι­κό τρό­πο, το γεγο­νός ότι τα συμ­φέ­ρο­ντα των λαών είναι εκ δια­μέ­τρου αντί­θε­τα με τα συμ­φέ­ρο­ντα της αστι­κής τάξης. Μας υπεν­θυ­μί­ζει επί­σης τη δια­χρο­νι­κή αλή­θεια ότι, στο εκμε­ταλ­λευ­τι­κό σύστη­μα που ζού­με, τα συμ­φέ­ρο­ντα και οι επι­διώ­ξεις των μεγά­λων δυνά­με­ων, των ιμπε­ρια­λι­στών, έχουν προ­τε­ραιό­τη­τα πάνω από κάθε ανθρώ­πι­νο δικαί­ω­μα, κάθε ανθρώ­πι­νο πόνο και δράμα.

Την σφα­γή στον Πόντο δεν την υπέ­στη­σαν οι Έλλη­νες πλου­το­κρά­τες της επο­χής, ούτε οι πολι­τι­κοί και στρα­τιω­τι­κοί της εκπρό­σω­ποι. Την υπέ­στη­σαν, με τον πλέ­ον βάρ­βα­ρο τρό­πο, οι εργά­τες, οι χωρι­κοί, οι μικροί έμπο­ροι, τα λαϊ­κά στρώ­μα­τα των Ελλή­νων του Πόντου που σφα­γιά­στη­καν και ξεριζώθηκαν.

Είναι, επο­μέ­νως, πολύ σημα­ντι­κή η δια­τή­ρη­ση της ιστο­ρι­κής μνή­μης. Ιδιαί­τε­ρα σε μια περί­ο­δο που, όπως και τότε, στις αρχές του 20ου αιώ­να, έτσι και σήμε­ρα, η άρχου­σα τάξη και το πολι­τι­κό της προ­σω­πι­κό επι­κα­λεί­ται το «εθνι­κό» συμ­φέ­ρον και συναί­σθη­μα. Η γενο­κτο­νία των Ποντί­ων- όπως και μια σει­ρά σημα­ντι­κά γεγο­νό­τα της σύγ­χρο­νης ελλη­νι­κής ιστο­ρί­ας- μπο­ρούν να απο­τε­λέ­σουν πηγή συμπε­ρα­σμά­των για την σημε­ρι­νή εργα­τι­κή τάξη και τα λαϊ­κά στρώ­μα­τα. Έτσι ώστε εξο­πλι­σμέ­νοι με τα ταξι­κά «φίλ­τρα» ερμη­νεί­ας της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, να μπο­ρούν να βλέ­πουν πίσω και πέρα από την εθνι­κι­στι­κή-εθνο­κε­ντρι­κή ρητο­ρι­κή των εκά­στο­τε αστι­κών επι­τε­λεί­ων, προ­κει­μέ­νου να είναι σε θέση να μην επι­τρέ­ψουν μια «επα­νά­λη­ψη της Ιστορίας».

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο