Περικλής Παυλίδης: Αν ο εθνικισμός δηλητηριάσει τη νεολαία η ανθρωπότητα δεν θα έχει μέλλον

Με αφορ­μή την προ­σπά­θεια φασι­στι­κών κύκλων να χύσουν εθνι­κι­στι­κό δηλη­τή­ριο στα σχο­λεία, μιλή­σα­με με τον Περι­κλή Παυ­λί­δη, Επί­κου­ρο καθη­γη­τή του Παι­δα­γω­γι­κού Τμή­μα Δημο­τι­κής Εκπαί­δευ­σης στο Αρι­στο­τέ­λειο Πανε­πι­στή­μιο Θεσ­σα­λο­νί­κης, για τον φασι­σμό, τον εθνι­κι­σμό και τον πατριω­τι­σμό και το ρόλο του σχολείου.

Όπως είπε ο κ. Παυ­λί­δης, δεν υπάρ­χουν περι­θώ­ρια επα­νά­παυ­σης, κανείς δεν μπο­ρεί να αστειεύ­ε­ται με τον εθνι­κι­σμός και τον φασι­σμό. Δεν μπο­ρεί να κάνει κανείς πως δεν βλέ­πει. Δεν μπο­ρεί να κάνει κανείς να αμε­λή­σει αυτά τα ζητή­μα­τα, να μην τα προ­σέ­ξει, Για­τί ο φασι­σμός πατά­ει πάνω στο φόβο, στην άγνοια„ στην αδια­φο­ρία, την κοι­νω­νι­κή παθη­τι­κό­τη­τα, την αδια­φο­ρία των ανθρώ­πων γι’ αυτά που συμ­βαί­νουν λίγο παρα­δί­πλα του. Πατά πάνω σε όλα αυτά και τα αξιο­ποιεί, και είναι ένας από τους μεγα­λύ­τε­ρους εχθρούς της ανθρω­πό­τη­τας. Όταν υλο­ποιεί τα σχέ­διά του είναι πάντα αργά. Και τα σχέ­δια του εθνι­κι­σμού φασι­σμού συνά­πτο­νται με άγρια κατα­στο­λή ενα­ντί­ον ευρύ­τα­των τμη­μά­των της κοι­νω­νί­ας και πόλε­μο. Πόλε­μο και ενα­ντί­ον εσω­τε­ρι­κών εχθρών αλλά και εσω­τε­ρι­κών εχθρών.

Εθνι­κι­σμός και φασι­σμός είναι το ίδιο πράγ­μα. Δεν υπάρ­χει καμία απο­λύ­τως δια­φο­ρά. Ο φασι­σμός και ο ναζι­σμός είναι οι πιο ολο­κλη­ρω­μέ­νες μορ­φές εθνικισμού,

Δε θα πρέ­πει να αφή­σου­με κανέ­να περι­θώ­ριο να διεισ­δύ­σουν στην κοι­νω­νία μας, να ανα­πτύ­ξουν τις δυνά­μεις τους, να εδραιω­θούν και πρω­τί­στως στη νεο­λαία, η οποία είναι ό,τι πιο ευαί­σθη­το, ό,τι πιο ευά­λω­το, ό,τι πιο τρυ­φε­ρό έχει η ανθρω­πό­τη­τα, το ίδιο το μέλ­λον της. Αν ο εθνι­κι­σμός δηλη­τη­ριά­σει τη νεο­λαία η ανθρω­πό­τη­τα δεν έχει μέλλον.

Στη συνέ­χεια ο κ. Παυ­λί­δης εξή­γη­σε ότι «υπάρ­χει μεγά­λη δια­φο­ρά μετα­ξύ εθνι­κι­σμού και πατριω­τι­σμού. Ο εθνι­κι­σμός συν­δέ­ε­ται στο μεγά­λο μύθο στο μεγά­λο επι­κίν­δυ­νο ψέμα, ότι σε έναν συγκε­κρι­μέ­νο χώρο υπάρ­χει αδιά­λει­πτη ιστο­ρία ενός υπερ­φυ­σι­κού έθνους. Ενός έθνους που δεν είχε προ­σμί­ξεις, που δεν είχε δάνεια, που δεν είχε ανταλ­λα­γές. Ανταλ­λα­γές πλη­θυ­σμια­κές, ανταλ­λα­γές πολι­τι­σμι­κές κλπ. Είναι ένα έθνος ατσα­λά­κω­το πάνω από το χρό­νο. Ένα ξεχω­ρι­στό μονα­δι­κό, ανώ­τε­ρο έθνος.

Για­τί είναι επι­κίν­δυ­νο αυτό το ψέμα; Για­τί αυτή η αντί­λη­ψη περί ενός έθνους μονα­δι­κού εξαι­ρε­τι­κού, ανώ­τε­ρου που του ανή­κει μία ιστο­ρία, δυό­μι­σι χιλιά­δες έτη ό,τι συνέ­βη ανή­κει σε αυτούς που εντάσ­σο­νται σήμε­ρα σε αυτό το έθνος κρά­τος. Με μια τέτοια λογι­κή αμέ­σως αμέ­σως στο­χο­ποιού­νται άλλοι λαοί, στο­χο­ποιού­νται ίχνη, ό,τι έχει απο­μεί­νει, κατά­λοι­πα άλλων λαών που συμ­με­τέ­χουν στη δημιουρ­γία αυτού του έθνους, αλλά στο­χο­ποιού­νται και άλλοι λαοί, όμο­ροι, πέριξ αυτού του έθνους. Αυτή η αντί­λη­ψη δεν έχει καμία σχέ­ση με τον πατριω­τι­σμό, αν εννο­ή­σου­με ως πατριω­τι­σμό τους ανθρώ­πους που μένουν σε έναν τόπο αλλά ανα­γνω­ρί­ζουν την ιστο­ρι­κό­τη­τα αυτού του τόπου, ανα­γνω­ρί­ζουν ότι αυτό ο τόπος είχε πάντα αλλη­λε­πι­δρά­σεις, από αυτόν τον τόπο πέρα­σαν κι άλλοι λαοί κι άφη­σαν τα ίχνη τους. Και βεβαί­ως με την έννοια του πατριω­τι­σμού που είναι μια αντί­λη­ψη που λέει αγα­πώ τον τόπο μου, αγα­πώ αυτά που βλέ­πω γύρω μου, δου­λεύω γι’ αυτά , μοχθώ γι’ αυτά αλλά δε μισώ καμία άλλη πατρί­δα, δε μισώ κανέ­ναν άλλο λαό, και δε θεω­ρώ ότι είμαι ανώ­τε­ρος. Θεω­ρώ ότι είμαι μέρος της ανθρω­πό­τη­τας, της κοι­νής της μοί­ρας. Αν δηλα­δή μπο­ρού­με να δού­με κάποια δια­φο­ρά μετα­ξύ εθνι­κι­σμού και πατριω­τι­σμού, πρέ­πει να εστιά­σου­με στο εξής: Στην περί­πτω­ση του πατριω­τι­σμού μπο­ρού­με να ανα­γνω­ρί­σου­με τη συμ­με­το­χή άλλων λαών, άλλων παρα­δό­σε­ων, στη συγκρό­τη­ση αυτού του τόπου που έχει κάποια σύνο­ρα, έχει μια κρα­τι­κή οντό­τη­τα. Χωρίς, το τονί­ζω αυτό, κανέ­να μίσος για κανέ­να άλλο λαό αλλά και χωρις την ψευ­δαί­σθη­ση της ανω­τε­ρό­τη­τάς μου. Είμα­στε μέρος της ανθρω­πό­τη­τας και μοι­ρα­ζό­μα­στε με όλους τους άλλους λαούς τις κοι­νές ανά­γκες — και μιλώ για τους εργα­ζό­με­νους όπυο Γης, σε οποια­δή­πο­τε πατρί­δα — τον κοι­νό μόχθο, την κοι­νή δυστυχία».

Στην συνέ­χεια ο κ. Παυ­λί­δης ανα­φέρ­θη­κε σε όσα πράγ­μα­τα γίνο­νται και αυτά που δε γίνο­νται στο σχο­λείο και δημιουρ­γούν πρό­σφο­ρο έδα­φος για τον εθνι­κι­σμό και το φασι­σμό. Στο ρόλο του σχο­λείο και στον τρό­πο που διδά­σκε­ται η ιστο­ρία, χωρίς να παρα­λεί­ψει να τονί­σει τις σημα­ντι­κές προ­σπά­θειες των εκπαι­δευ­τι­κών. Τέλος, η κου­βέ­ντα ολο­κλη­ρώ­θη­κε με την ανα­φο­ρά στην παρα­χά­ρα­ξη της νεό­τε­ρης ιστο­ρί­ας, τόσο από το επί­ση­μο κρά­τος όσο και από εθνι­κι­στι­κούς κύκλους.