Σε θερμοκήπιο μετατρέπεται ο πλανήτης

Ο πλα­νή­της Γη δια­τρέ­χει κίν­δυ­νο να εισέλ­θει σε μια φάση συν­θη­κών «θερ­μο­κη­πί­ου», με τον μέσο όρο των θερ­μο­κρα­σιών παγκο­σμί­ως να είναι 4 ως 5 βαθ­μούς Κελ­σί­ου υψη­λό­τε­ρος, ακό­μη κι αν οι στό­χοι για τη μεί­ω­ση των εκπο­μπών αερί­ων που προ­κα­λούν την υπερ­θέρ­μαν­ση του πλα­νή­τη οι οποί­οι ορί­στη­καν στη συμ­φω­νία του Παρι­σιού επι­τευ­χθούν, προει­δο­ποί­η­σαν επι­στή­μο­νες σε μελέ­τη που δόθη­κε στη δημο­σιό­τη­τα τη Δευ­τέ­ρα (1).

Η μελέ­τη δημο­σιεύ­θη­κε εν μέσω κυμά­των καύ­σω­να –η θερ­μο­κρα­σία ανέ­βη­κε πάνω από τους 40° Κελ­σί­ου φέτος σε μεγά­λο μέρος της Ευρώ­πης– ξηρα­σί­ας και δασι­κών πυρ­κα­γιών, ανά­με­σά τους αυτές του Ιου­λί­ου στην Ελλά­δα, οι οποί­ες στοί­χι­σαν τη ζωή σε 91 ανθρώπους.

Περί­που 200 χώρες συμ­φώ­νη­σαν στο Παρί­σι να περιο­ρί­σουν την αύξη­ση της θερ­μο­κρα­σί­ας «πολύ κάτω» από τους 2 βαθ­μούς Κελ­σί­ου πάνω από το επί­πε­δο της προ­βιο­μη­χα­νι­κής εποχής—το όριο αυτό θεω­ρεί­ται κρί­σι­μο για να απο­φευ­χθεί μια δρα­μα­τι­κή κλι­μα­τι­κή αλλαγή.

Όμως δεν είναι σαφές εάν το κλί­μα της γης μπο­ρεί να παρα­μεί­νει στα­θε­ρό και ασφα­λές 2 βαθ­μούς Κελ­σί­ου πάνω από τα επί­πε­δα της προ­βιο­μη­χα­νι­κής επο­χής, ή εάν αυτό το σενά­ριο θα πυρο­δο­τή­σει άλλες διερ­γα­σί­ες και τελι­κά την υπερ­θέρ­μαν­ση του πλα­νή­τη, ακό­μη και σε περί­πτω­ση που ο κόσμος φρε­νά­ρει ή στα­μα­τή­σει τις εκπο­μπές αερί­ων που προ­κα­λούν το φαι­νό­με­νο του θερ­μο­κη­πί­ου, σύμ­φω­να με τη μελέτη.

Σήμε­ρα, ο παγκό­σμιος μέσος όρος της θερ­μο­κρα­σί­ας υπο­λο­γί­ζε­ται ότι ξεπερ­νά κατά 1 βαθ­μό Κελ­σί­ου το επί­πε­δο της προ­βιο­μη­χα­νι­κής επο­χής κι ανε­βαί­νει με ρυθ­μό 0,17° Κελ­σί­ου ανά δεκαετία.

Επι­στή­μο­νες ινστι­τού­των και πανε­πι­στη­μί­ων της Στοκ­χόλ­μης, της Κοπεγ­χά­γης, του Πότσ­δαμ αλλά και του Εθνι­κού Πανε­πι­στη­μί­ου της Αυστρα­λί­ας θεω­ρούν πως είναι πολύ πιθα­νό, αν ξεπε­ρα­στεί ένα κρί­σι­μο όριο, να υπάρ­ξουν αλυ­σι­δω­τές αντι­δρά­σεις και διερ­γα­σί­ες που θα οδη­γή­σουν σε βίαιες αλλα­γές του κλί­μα­τος της Γης.

Τέτοιες διερ­γα­σί­ες είναι: η τήξη των στρω­μά­των μόνι­μου πάγου· η απώ­λεια των υδρι­τών μεθα­νί­ου από τους βυθούς των ωκε­α­νών· η χαμη­λό­τε­ρη απορ­ρό­φη­ση διο­ξει­δί­ου του άνθρα­κα από τη γη και τους ωκε­α­νούς· η απώ­λεια μεγά­λων στρω­μά­των πάγου στην Αρκτι­κή και στην Ανταρκτική.

Όλα αυτά μπο­ρεί να αρχί­σουν να ανα­τρέ­πο­νται σαν «σει­ρά από ντό­μι­νο», προει­δο­ποιεί ο Γιό­χαν Ρόκ­στρεμ, ένας από τους συγ­γρα­φείς της μελέ­της που δημο­σιεύ­ε­ται στα Πρα­κτι­κά της Εθνι­κής Ακα­δη­μί­ας Επι­στη­μών (PNAS) και εκτε­λε­στι­κός διευ­θυ­ντής του Κέντρου της Στοκ­χόλ­μης για την Ανθεκτικότητα.

«Μπο­ρεί να είναι πολύ δύσκο­λο, ή αδύ­να­το, να στα­μα­τή­σου­με όλα τα ντό­μι­νο πριν ανα­τρα­πούν. Ολό­κλη­ρα τμή­μα­τα της Γης μπο­ρεί να ερη­μο­ποι­η­θούν, να γίνουν μη κατοι­κή­σι­μα, εάν η “Γη-Θερ­μο­κή­πιο” γίνει πραγ­μα­τι­κό­τη­τα», συμπλήρωσε.

Για να απο­φευ­χθεί η μετα­τρο­πή του πλα­νή­τη σε «θερ­μο­κή­πιο» δεν αρκεί η μεί­ω­ση των εκπο­μπών αερί­ων που προ­κα­λούν το φαι­νό­με­νο, τονί­ζε­ται στη μελέ­τη. Προ­τεί­νε­ται η καλύ­τε­ρη δια­χεί­ρι­ση των δασών, των αγρο­τι­κών καλ­λιερ­γειών και των καλ­λιερ­γού­με­νων εδα­φών· η προ­στα­σία της βιο­ποι­κι­λό­τη­τας· και η ανά­πτυ­ξη τεχνο­λο­γιών για την αφαί­ρε­ση διο­ξει­δί­ου του άνθρα­κα από την ατμόσφαιρα.

Ερω­τη­θέ­ντες για την έρευ­να, ειδι­κοί σημεί­ω­σαν ότι η ανε­ξέ­λεγ­κτη υπερ­θέρ­μαν­ση του πλα­νή­τη δεν είναι βέβαιη μεν, αλλά ούτε μπο­ρεί να αποκλειστεί.

«Μιλώ­ντας με το καλο­καί­ρι του 2018 στο φόντο, ασφα­λώς δεν μπο­ρού­με να ισχυ­ρι­στού­με ότι πρό­κει­ται για λαθε­μέ­νο συνα­γερ­μό: τους βλέ­που­με τους λύκους πλέ­ον», σχο­λί­α­σε ο Φιλ Ουί­λιαμ­σον, ερευ­νη­τής για το κλί­μα στο University of East Anglia.