Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τις τουρκικές εκλογές

Στην τελι­κή ευθεία για τις εκλο­γές στην Τουρ­κία, την Κυρια­κή 24 Ιου­νί­ου 2018, με τον Ερντο­γάν να συνα­ντά περισ­σό­τε­ρες δυσκο­λί­ες από ό,τι φαντα­ζό­ταν. Πολ­λές οι δημο­σκο­πή­σεις και αρκε­τές κατα­γρά­φουν πτώ­ση των ποσο­στών του υπο­ψη­φί­ου του (ισλα­μο­συ­ντη­ρη­τι­κού, σημε­ρι­νού κυβερ­νώ­ντος) ΑΚΡ Ρ. Τ. Ερντο­γάν (παρα­μέ­νο­ντας πρώ­τος), που στη­ρί­ζε­ται και από το Εθνι­κι­στι­κό Κίνη­μα (ΜΗΡ). Ζητού­με­νο για την αντι­πο­λί­τευ­ση παρα­μέ­νει αν κάποιος θα κατα­φέ­ρει να πάει με τον Ερντο­γάν στον β’ γύρο των προ­ε­δρι­κών, όπως και το εάν το νέο Κοι­νο­βού­λιο δεν θα έχει αυτο­δύ­να­μο ΑΚΡ (που βέβαια έχει συγκρο­τή­σει εκλο­γι­κή συμ­μα­χία με το ΜΗΡ). Αρκε­τές έρευ­νες εμφα­νί­ζουν σημα­ντι­κή τη δυνα­μι­κή του Μου­χα­ρέμ Ιντζέ, του «μετριο­πα­θούς» υπο­ψη­φί­ου, προ­έ­δρου του σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κού CHP.

Να υπεν­θυ­μί­σου­με πως απα­γο­ρεύ­τη­κε η συμ­με­το­χή του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος στις εκλο­γές παρό­τι πλη­ρού­σε όλες τις προ­ϋ­πο­θέ­σεις.

Ενδει­κτι­κές των μηχα­νι­σμών που επι­στρα­τεύ­ο­νται για να εγκλω­βι­στούν οι εργά­τες στο ένα ή στο άλλο αντι­λαϊ­κό «στρα­τό­πε­δο» είναι ακό­μα και οι απει­λές που χρη­σι­μο­ποιούν στε­λέ­χη του ΑΚΡ, όπως ο δήμαρ­χος πόλης στη νοτιο­α­να­το­λι­κή Τουρ­κία που — σύμ­φω­να με την ιστο­σε­λί­δα του ΚΚ Τουρ­κί­ας, «Sol» — «προει­δο­ποί­η­σε» τους δημο­τι­κούς υπαλ­λή­λους ότι θα απο­λυ­θούν αν δεν ψηφί­σουν ΑΚΡ. Την ίδια στιγ­μή, εξί­σου χαρα­κτη­ρι­στι­κές είναι και οι νέες καταγ­γε­λί­ες περί ένο­πλων τμη­μά­των που είναι έτοι­μα να επέμ­βουν, σε περί­πτω­ση που το ΑΚΡ δεν κερ­δί­σει τις εκλο­γές, όπως έχουν καταγ­γεί­λει κόμ­μα­τα, όπως αυτό της Αξενέρ.

Μερι­κές πλη­ρο­φο­ρί­ες σχε­τι­κά με το πολι­τι­κό σύστη­μα της Τουρ­κί­ας, τα κόμ­μα­τα και τους υπο­ψη­φί­ους για να παρα­κο­λου­θή­σου­με καλύ­τε­ρα τις εκλογές:

– Τι συμ­βαί­νει στην Τουρκία;

– Η χώρα θα πραγ­μα­το­ποι­ή­σει στις 24 Ιου­νί­ου προ­ε­δρι­κές και κοι­νο­βου­λευ­τι­κές εκλο­γές. Αν κανέ­νας υπο­ψή­φιος δεν κερ­δί­σει την από­λυ­τη πλειο­ψη­φία στον πρώ­το γύρο των προ­ε­δρι­κών εκλο­γών, δεύ­τε­ρος γύρος θα πραγ­μα­το­ποι­η­θεί στις 8 Ιου­λί­ου μετα­ξύ των δύο υπο­ψη­φί­ων που θα προη­γη­θούν στον πρώ­το γύρο.

– Για­τί γίνο­νται τώρα οι εκλογές;

– Οι εκλο­γές επρό­κει­το κανο­νι­κά να διε­ξα­χθούν τον Νοέμ­βριο του 2019. Ωστό­σο ο πρό­ε­δρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντο­γάν προ­κή­ρυ­ξε τον Απρί­λιο πρό­ω­ρες εκλο­γές. Είπε πως είναι ανά­γκη η Τουρ­κία να «ξεπε­ρά­σει την αβε­βαιό­τη­τα» σε μια επο­χή που στην περιο­χή επι­κρα­τεί ανα­τα­ρα­χή και ενώ συνε­χί­ζο­νται οι τουρ­κι­κές στρα­τιω­τι­κές επι­χει­ρή­σεις στη Συρία και το Ιράκ.

Η επι­λο­γή των πρό­ω­ρων εκλο­γών γίνε­ται με τα μάτια στραμ­μέ­να στην όξυν­ση των ενδοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κών αντι­θέ­σε­ων και αντα­γω­νι­σμών στην ευρύ­τε­ρη περιο­χή, στους οποί­ους η Τουρ­κία συμ­με­τέ­χει με σημα­ντι­κό ρόλο.

Η τουρ­κι­κή αστι­κή τάξη επι­θε­τι­κά ανοί­γει ζητή­μα­τα αλλα­γής συνό­ρων και αμφι­σβή­τη­σης κυριαρ­χι­κών δικαιω­μά­των, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην ευρύ­τε­ρη περιο­χή. Εχει επέμ­βει στρα­τιω­τι­κά σε Συρία και Ιράκ. Στε­λέ­χη της κυβέρ­νη­σης ανα­φέ­ρο­νται ανοι­χτά στον κίν­δυ­νο πιο γενι­κευ­μέ­νης πολε­μι­κής ανα­μέ­τρη­σης και σε ζητή­μα­τα «εθνι­κής ασφά­λειας» της χώρας. Είναι επί­σης στοι­χείο που συν­δέ­ε­ται με την πολε­μι­κή προ­ε­τοι­μα­σία το γεγο­νός ότι μετά τις εκλο­γές θα μπει σε εφαρ­μο­γή το νέο Σύνταγ­μα, που περι­λαμ­βά­νει δια­τά­ξεις συγκέ­ντρω­σης των λει­τουρ­γιών της αστι­κής εξου­σί­ας και μέτρα έντα­σης του αυταρχισμού.

– Για­τί είναι σημα­ντι­κές αυτές οι εκλογές;

– Μπο­ρεί κανείς να υπο­στη­ρί­ξει με επι­χει­ρή­μα­τα πως πρό­κει­ται για τις πιο σημα­ντι­κές εκλο­γές στη σύγ­χρο­νη ιστο­ρία της Τουρ­κί­ας. Ο νέος πρό­ε­δρος θα ανα­λά­βει ένα αξί­ω­μα με σαρω­τι­κές εκτε­λε­στι­κές εξου­σί­ες τις οποί­ες οι ψηφο­φό­ροι ενέ­κρι­ναν με μικρή πλειο­ψη­φία στο περυ­σι­νό συνταγ­μα­τι­κό δημο­ψή­φι­σμα. Σ’ αυτές περι­λαμ­βά­νε­ται η εξου­σία να εκδί­δει δια­τάγ­μα­τα με ισχύ νόμου, να διο­ρί­ζει την κυβέρ­νη­ση και αντι­προ­έ­δρους καθώς και ανώ­τα­τους δικα­στές. Αν κερ­δί­σει, ο Ερντο­γάν θα συνε­χί­σει τα ερχό­με­να χρό­νια να ανα­δια­μορ­φώ­νει την Τουρ­κία και την κοι­νω­νία της.

– Ποιοι θέτουν υπο­ψη­φιό­τη­τα για την προεδρία;

– Φυσι­κά ο Ερντο­γάν. Παρα­μέ­νει ο δημο­φι­λέ­στε­ρος πολι­τι­κός ηγέ­της στην Τουρ­κία. Όμως βρί­σκε­ται αντι­μέ­τω­πος με αρκε­τούς σημα­ντι­κούς αντι­πά­λους που έχουν πάει απροσ­δό­κη­τα καλά μέχρι τώρα στην προ­ε­κλο­γι­κή εκστρα­τεία και, ως απο­τέ­λε­σμα, ένας δεύ­τε­ρος γύρος είναι αυτή τη στιγ­μή το πιθα­νό­τε­ρο αποτέλεσμα.

Είναι ο Μου­χα­ρέμ Ιντζέ, καθη­γη­τής Φυσι­κής στη δευ­τε­ρο­βάθ­μια εκπαί­δευ­ση, ο οποί­ος είναι ο υπο­ψή­φιος του κύριου αντι­πο­λι­τευό­με­νου κόμ­μα­τος, του Ρεπου­μπλι­κα­νι­κού Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος (CHP), και η Μεράλ Ακσε­νέρ, που έχει το παρα­τσού­κλι η «λύκαι­να». Είναι επι­κε­φα­λής του νέου εθνι­κι­στι­κού κόμ­μα­τος Ιγί (Καλό) και είναι δημο­φι­λής τόσο μετα­ξύ των νέων όσο και μετα­ξύ των Τούρ­κων της εργα­τι­κής τάξης.

Ο Τεμέλ Καρα­μο­λά­ο­γλου, ο ηγέ­της του ισλα­μι­στι­κού Κόμ­μα­τος της Ευδαι­μο­νί­ας, είναι επί­σης υπο­ψή­φιος και έχει ανα­δει­χθεί σε σημα­ντι­κό επι­κρι­τή του Ερντο­γάν παρό­λο που τα κόμ­μα­τά τους μοι­ρά­ζο­νται τις ίδιες ιδε­ο­λο­γι­κές ρίζες. Ο Σελα­χα­τίν Ντε­μιρ­τάς, ένας χαρι­σμα­τι­κός πολι­τι­κός που απο­κα­λού­νταν άλλο­τε ο «Κούρ­δος Ομπά­μα» και ηγεί­ται του αρι­στε­ρού και προ­σα­να­το­λι­σμέ­νου στα θέμα­τα των Κούρ­δων Κόμ­μα­τος της Δημο­κρα­τί­ας των Λαών (HDP), είναι υπο­ψή­φιος για την προ­ε­δρία από το κελί της φυλα­κής του στην Αδρια­νού­πο­λη. Ανα­μέ­νει τη δίκη του με κατη­γο­ρί­ες για τρομοκρατία.

– Τι συμ­βαί­νει στο κοινοβούλιο;

– Οι κύριοι συνα­σπι­σμοί που δίνουν μάχη για το κοι­νο­βού­λιο είναι δύο.

Ο πρώ­τος περι­λαμ­βά­νει το κυβερ­νών κόμ­μα Δικαιο­σύ­νης και Ανά­πτυ­ξης (AKP) του Ερντο­γάν, που έχει σχη­μα­τί­σει συνα­σπι­σμό με τους εθνικιστές.

Στην απέ­να­ντι πλευ­ρά είναι μια συμ­μα­χία που περι­λαμ­βά­νει τους υπο­στη­ρι­κτές του λαϊ­κού χαρα­κτή­ρα του κρά­τους στο CHP, τους απο­σκιρ­τή­σα­ντες εθνι­κι­στές του κόμ­μα­τος Ιγί και τους ισλα­μι­στές του Κόμ­μα­τος της Ευδαι­μο­νί­ας. Πρό­κει­ται για μια παρά­δο­ξη σύμπρα­ξη σ’ ένα πολι­τι­κό σύστη­μα όπου οι υπο­στη­ρι­κτές του λαϊ­κού χαρα­κτή­ρα του κρά­τους και οι ισλα­μι­στές υπήρ­ξαν παρα­δο­σια­κά σκλη­ροί εχθροί, όμως τέτοια είναι η σημα­σία αυτών των εκλο­γών ώστε πρώ­ην αντί­πα­λοι έχουν συνα­σπι­σθεί για να διώ­ξουν από την εξου­σία τον πρό­ε­δρο και το περι­βάλ­λον του. Το HDP δεν έχει συμπρά­ξει με άλλο κόμμα.

Το τουρ­κι­κό σύνταγ­μα απαι­τεί τα κόμ­μα­τα να έχουν λάβει του­λά­χι­στον 10% των ψήφων σε εθνι­κό επί­πε­δο για να μπουν στο κοι­νο­βού­λιο, ένας νόμος που ευνο­εί τα μεγα­λύ­τε­ρα κόμ­μα­τα. Ένας νέος νόμος επέ­τρε­ψε πρό­σφα­τα τον σχη­μα­τι­σμό εκλο­γι­κών συμ­μα­χιών όπως οι ανω­τέ­ρω, οι οποί­ες θα επι­τρέ­ψουν σε μικρό­τε­ρα κόμ­μα­τα, όπως αυτό της Ευδαι­μο­νί­ας να κερ­δί­σουν κάποιες έδρες στη βου­λή, αν η συμ­μα­χία τους ως σύνο­λο υπερ­βεί το όριο του 10%.

Αν η συμ­μα­χία της αντι­πο­λί­τευ­σης έχει τις επι­δό­σεις που ανα­μέ­νε­ται και το HDP κερ­δί­σει πάνω από το 10% της λαϊ­κής ψήφου, τότε το κυβερ­νών AKP θα μπο­ρού­σε να χάσει την πλειο­ψη­φία του στο κοινοβούλιο.

– Ποιος λοι­πόν θα κερδίσει;

– Ο Ερντο­γάν ήλπι­ζε να πιά­σει τους αντι­πά­λους του στον ύπνο όταν προ­κή­ρυ­ξε τις εκλο­γές, όμως η προ­σέ­λευ­ση στις συγκε­ντρώ­σεις του κόμ­μα­τός του δεν ήταν αυτή που ανέ­με­νε και ο τούρ­κος ηγέ­της δεν φαί­νε­ται να ελέγ­χει πλή­ρως την κατά­στα­ση. Η οικο­νο­μία έχει επί­σης προ­κα­λέ­σει πονο­κε­φά­λους, με την τουρ­κι­κή λίρα να σημειώ­νει πτώ­ση ένα­ντι του δολα­ρί­ου, τις ανη­συ­χί­ες να αυξά­νο­νται για την μακρο­πρό­θε­σμη υγεία της οικο­νο­μί­ας και φόβοι να εκφρά­ζο­νται για την ανε­ξαρ­τη­σία της κεντρι­κής τράπεζας.

Και πάλι όμως ο Ερντο­γάν είναι ο δημο­φι­λέ­στε­ρος Τούρ­κος πολι­τι­κός και το πιθα­νό­τε­ρο είναι να κερ­δί­σει την κούρ­σα για την προ­ε­δρία. Στην Τουρ­κία οι δημο­σκο­πή­σεις είναι περι­βό­η­τες για την ανα­ξιο­πι­στία τους, όμως προς το παρόν ανα­μέ­νε­ται ότι θα κερ­δί­σει εύκο­λα τον πρώ­το γύρο, χωρίς όμως την από­λυ­τη πλειο­ψη­φία. Ο πρό­ε­δρος εξα­κο­λου­θεί να προη­γεί­ται και σ’ έναν δεύ­τε­ρο γύρο με αντί­πα­λο τον Ιντζέ ή την Ακσε­νέρ, όμως η δια­φο­ρά συνε­χώς συρ­ρι­κνώ­νε­ται. Η έκβα­ση θα εξαρ­τη­θεί από το αν η αντι­πο­λί­τευ­ση θα μπο­ρέ­σει να πάρει μαζί της συντη­ρη­τι­κούς και εθνι­κι­στές ψηφο­φό­ρους, καθώς και κούρ­δους ψηφο­φό­ρους οργι­σμέ­νους από τη συμ­μα­χία του Ερντο­γάν με τους εθνικιστές.

Επί­σης υπάρ­χει η πολύ πραγ­μα­τι­κή πιθα­νό­τη­τα ο Ερντο­γάν να κερ­δί­σει την προ­ε­δρία, αλλά να χάσει το κοι­νο­βού­λιο από την αντι­πο­λί­τευ­ση, η οποία έχει υπο­σχε­θεί πως θα πάρει πίσω τη συνταγ­μα­τι­κή ανα­θε­ώ­ρη­ση που πέρα­σε πέρυσι.

Όμως βάσει της ίδιας ανα­θε­ώ­ρη­σης, ο πρό­ε­δρος μπο­ρεί να δια­λύ­σει το κοι­νο­βού­λιο και η βου­λή μπο­ρεί να προ­κη­ρύ­ξει σε απά­ντη­ση νέες προ­ε­δρι­κές εκλο­γές. Σύμ­φω­να με ορι­σμέ­νους αξιω­μα­τού­χους του κυβερ­νώ­ντος κόμ­μα­τος, αυτό ακρι­βώς μπο­ρεί να κάνει ο Ερντο­γάν, πράγ­μα που θα έδι­νε στο κόμ­μα του μια ευκαι­ρία να ανα­και­νι­σθεί, όμως θα βύθι­ζε την Τουρ­κία στην αβεβαιότητα.

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο