20 Ιανουαρίου 1946: Τη συμμετοχή του ΕΑΜ στην κυβέρνηση απαιτεί ο λαός

Γενά­ρης του 1946. Οι λαϊ­κές κινη­το­ποι­ή­σεις, επι­κε­φα­λής των οποί­ων στά­θη­καν το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, δεν μπό­ρε­σαν να ανα­κό­ψουν το τρο­μο­κρα­τι­κό — δολο­φο­νι­κό όργιο της αντί­δρα­σης που εντει­νό­ταν σ’ όλη τη χώρα. Στις 15 του μήνα στη Νάου­σα, δυνά­μεις της Χωρο­φυ­λα­κής και της Εθνο­φυ­λα­κής κύκλω­σαν την πόλη και συνέ­λα­βαν 400 πολί­τες. Στη Νότια Πελο­πόν­νη­σο μετα­ξύ 16 και 20 του μήνα, συμ­μο­ρί­ες παρα­κρα­τι­κών διέ­πρα­ξαν ομα­δι­κές σφα­γές οπα­δών του ΕΑΜ στην περιο­χή από το Γύθειο ως τη Σπάρ­τη. Στη συνέ­χεια εισέ­βα­λαν στην Καλα­μά­τα και πήραν ως ομή­ρους 50 δημο­κρα­τι­κούς πολί­τες, τους περισ­σό­τε­ρους από τους οποί­ους έσφαξαν.

Στην έντα­ση του μονό­πλευ­ρου πολέ­μου των αντι­δρα­στι­κών δυνά­με­ων, το λαϊ­κό κίνη­μα απά­ντη­σε με νέες κινη­το­ποι­ή­σεις για ομα­λό­τη­τα. Η ΚΕ του ΕΑΜ στις 19 Γενά­ρη 1946 με διά­βη­μά της στον αντι­βα­σι­λέα και τον αντι­πρό­ε­δρο της κυβέρ­νη­σης Γ. Καφα­ντά­ρη, ζήτη­σε τη συμ­με­το­χή του ΕΑΜ στην κυβέρ­νη­ση και την αντι­κα­τά­στα­ση στε­λε­χών των Σωμά­των Ασφα­λεί­ας, που υπέ­θαλ­παν την τρομοκρατία.

Στις 20 Γενά­ρη 1946 με πρό­σκλη­ση των Δημο­κρα­τι­κών Συλ­λό­γων πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν σε όλη τη χώρα τερά­στιες συγκε­ντρώ­σεις με σύν­θη­μα: «Συμ­με­το­χή του ΕΑΜ στην κυβέρ­νη­ση — Παν­δη­μο­κρα­τι­κό Μέτω­πο». Ξεχώ­ρι­σαν και πάλι οι συγκε­ντρώ­σεις στο γήπε­δο του «Πανα­θη­ναϊ­κού» και στη Θεσσαλονίκη.

Την επο­μέ­νη, στις 21 Γενά­ρη, το ΕΑΜ με διά­βη­μα προς τη Γενι­κή Συνέ­λευ­ση του ΟΗΕ ζήτη­σε την απο­μά­κρυν­ση των αγγλι­κών στρα­τευ­μά­των από την Ελλά­δα. Η σοβιε­τι­κή κυβέρ­νη­ση από την πλευ­ρά της, εκδη­λώ­νο­ντας την αλλη­λεγ­γύη της προς τον ελλη­νι­κό λαό, απαί­τη­σε να συζη­τη­θεί η κατά­στα­ση που είχε δια­μορ­φω­θεί στην Ελλά­δα στο Συμ­βού­λιο Ασφα­λεί­ας του ΟΗΕ.

Ο αντι­πρό­σω­πος της ΕΣΣΔ δια­τύ­πω­σε στο Συμ­βού­λιο Ασφα­λεί­ας τη γνώ­μη ότι η παρου­σία των αγγλι­κών στρα­τευ­μά­των στην Ελλά­δα, ύστε­ρα από τη λήξη του πολέ­μου, δεν υπα­γο­ρεύ­ε­ται από καμιά ανά­γκη, αλλά απο­τε­λεί μέσο πίε­σης σε βάρος του ελλη­νι­κού λαού.

Η πάλη των δημο­κρα­τι­κών δυνά­με­ων κατά της παρα­τει­νό­με­νης κατο­χής των αγγλι­κών στρα­τευ­μά­των προ­κά­λε­σε κρί­ση στην κυβέρ­νη­ση. Ο υπουρ­γός Εξω­τε­ρι­κών Σοφια­νό­που­λος, στις 26 Γενά­ρη, αρνή­θη­κε να υπο­στη­ρί­ξει στο Συμ­βού­λιο Ασφα­λεί­ας του ΟΗΕ την άπο­ψη της κυβέρ­νη­σης για παρα­μο­νή των αγγλι­κών στρα­τευ­μά­των στην Ελλάδα.

Με εντο­λή των Αγγλων, ο πρω­θυ­πουρ­γός Σοφού­λης έπαυ­σε τον Σοφια­νό­που­λο και στη θέση του έβα­λε τον Ρέντη. Η κυβέρ­νη­ση δεν υπο­χω­ρού­σε μόνο στους Αγγλους. Υπο­χω­ρού­σε και στους εκβια­σμούς του αντι­βα­σι­λιά και της μαύ­ρης αντί­δρα­σης. Ετσι, ενώ οι εκλο­γές είχαν ορι­στεί για τις 31 Μάρ­τη 1946, στις 5 Φλε­βά­ρη ο Σοφού­λης ματαί­ω­σε την εκκα­θά­ρι­ση των εκλο­γι­κών κατα­λό­γων, μια από τις σημα­ντι­κό­τε­ρες προ­ϋ­πο­θέ­σεις για την αδιά­βλη­τη διε­ξα­γω­γή τους.

Πηγή: Ριζο­σπά­στης