25 Νοεμβρίου 1942: Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου

Τη νύχτα της 25ης προς 26η Νοέμ­βρη 1942, 150 αντάρ­τες του ΕΛΑΣ, με επι­κε­φα­λής τον Αρη Βελου­χιώ­τη, 60 αντάρ­τες του ΕΔΕΣ, με επι­κε­φα­λής τον συνταγ­μα­τάρ­χη Ζέρ­βα, και 12 Αγγλοι σαμπο­τέρ επι­τέ­θη­καν αιφ­νι­δια­στι­κά κατά της ιτα­λι­κής φρου­ράς της μεγά­λης σιδη­ρο­δρο­μι­κής γέφυ­ρας του Γορ­γο­πό­τα­μου κοντά στη Λαμία, εξου­δε­τέ­ρω­σαν την εχθρι­κή δύνα­μη και ανα­τί­να­ξαν τη γέφυρα.

Σύμ­φω­να με το σχέ­διο επι­χεί­ρη­σης, τμή­μα του ΕΛΑΣ με 65 άνδρες ανέ­λα­βε να εξου­δε­τε­ρώ­σει το νότιο βάθρο της γέφυ­ρας, που φρου­ρού­νταν από 80 Ιτα­λούς και ήταν αμυ­ντι­κά οργα­νω­μέ­νο με συρ­μα­το­πλέγ­μα­τα, χαρα­κώ­μα­τα και πολυ­βο­λεία από μπε­τόν αρμέ. Τμή­μα του ΕΔΕΣ με 45 άνδρες ανέ­λα­βε να εξου­δε­τε­ρώ­σει το βόρειο βάθρο, που φρου­ρού­νταν από 30 άνδρες, χωρίς σημα­ντι­κή αμυ­ντι­κή οργά­νω­ση (η οργά­νω­ση αυτή είχε μόλις αρχί­σει). Δύο τμή­μα­τα του ΕΛΑΣ με 15 άνδρες το καθέ­να και με έναν Βρε­τα­νό σαμπο­τέρ ανέ­λα­βαν να κατα­λά­βουν θέσεις στη σιδη­ρο­δρο­μι­κή γραμ­μή, σε από­στα­ση ενός περί­που χιλιο­μέ­τρου από τη νότια και βόρεια πλευ­ρά της γέφυ­ρας, για να εμπο­δί­σουν την προ­σέγ­γι­ση εχθρι­κών ενισχύσεων.

Ενα τμή­μα του ΕΛΑΣ από 30 άνδρες παρέ­μει­νε ως εφε­δρεία, ένα άλλο με 15 άνδρες είχε προ­ο­ρι­σμό να κατα­λά­βει την ξύλι­νη οδι­κή γέφυ­ρα του Σπερ­χειού στη θέση Φραν­τζή και, τέλος, ένα τμή­μα σαμπο­τέρ από 4–5 Αγγλους, 8 άνδρες του ΕΛΑΣ και 4 του ΕΔΕΣ ανέ­λα­βε την ανα­τί­να­ξη της γέφυ­ρας. Η επι­χεί­ρη­ση άρχι­σε στις 23.05 τη νύχτα.

Με την ανα­τί­να­ξη της γέφυ­ρας του Γορ­γο­πό­τα­μου δια­κό­πη­κε για έξι βδο­μά­δες η μονα­δι­κή σιδη­ρο­δρο­μι­κή αρτη­ρία προς το λιμά­νι του Πει­ραιά, μέσω της οποί­ας το χιτλε­ρι­κό επι­τε­λείο εφο­δί­α­ζε τα στρα­τεύ­μα­τα του Ρόμελ στη Βόρεια Αφρι­κή. Αυτός ήταν άλλω­στε και ο σκο­πός της επι­χεί­ρη­σης. Δόθη­κε έτσι πολύ­τι­μη βοή­θεια στα αγγλι­κά στρα­τεύ­μα­τα, που διε­ξή­γαν επι­θε­τι­κές επι­χει­ρή­σεις ενα­ντί­ον των χιτλε­ρι­κών και ιτα­λι­κών στρα­τευ­μά­των στην Αφρική.

Το λαμπρό αυτό κατόρ­θω­μα, που συνέ­πε­σε χρο­νι­κά με τη μεγα­λειώ­δη αντε­πί­θε­ση των σοβιε­τι­κών στρα­τευ­μά­των στο Στά­λιν­γκραντ, είχε σοβα­ρή απή­χη­ση στον ελλη­νι­κό λαό, ανέ­βα­σε το αγω­νι­στι­κό του φρό­νη­μα και συντέ­λε­σε στην παρα­πέ­ρα γορ­γή ανά­πτυ­ξη της ένο­πλης αντί­στα­σής του.

Αλλά οι σκο­τει­νές δυνά­μεις της ελλη­νι­κής και ξένης αντί­δρα­σης είχαν ήδη αρχί­σει να σπέρ­νουν το σπό­ρο της διαί­ρε­σης. Ο διχα­σμός των δυνά­με­ων της αντί­στα­σης, που έθε­σαν ως σκο­πό τους οι Αγγλοι ιμπε­ρια­λι­στές, βάθαι­νε ακό­μη περισ­σό­τε­ρο μετά την ανα­τί­να­ξη της γέφυ­ρας του Γοργοπόταμου.