Η πρώτη γραφομηχανή στον κόσμο

150 χρό­νια συμπλη­ρώ­νο­νται από την κατα­σκευή της πρώ­της γρα­φο­μη­χα­νής, η οποία ήταν φτιαγ­μέ­νη από ξύλο. Εφευ­ρέ­της της ήταν ένας ξυλουρ­γός από κάποιο χωριό της βόρειας Ιταλίας.

Οι μεγά­λες ανα­κα­λύ­ψεις γίνο­νται πολ­λές φορές τυχαία. Όπως για παρά­δειγ­μα πριν από 150 χρό­νια με τον ξυλουρ­γό Πέτερ Μοντερ­χό­φερ σε ένα μικρό χωριό στο νότιο Τιρό­λο, στην Ιτα­λία. Αυτός κατα­σκεύ­α­σε την πρώ­τη γρα­φο­μη­χα­νή, και μάλι­στα από ξύλο. «Τι τον παρα­κί­νη­σε, κανείς δεν το ξέρει» λέει ο Βόλφ­γκανγκ Πέν­σολντ, ιστο­ρι­κός ΜΜΕ από το Τεχνο­λο­γι­κό Μου­σείο της Βιέννης.

Στο μου­σείο αυτό φιλο­ξε­νού­νται τα πρώ­τα τέσ­σε­ρα μοντέ­λα που κατα­σκεύ­α­σε ο Ιτα­λός ξυλουρ­γός γύρω στο 1860. Πλού­σιος δεν κατά­φε­ρε πάντως να γίνει. Η βασι­λι­κή αυλή, στην οποία προ­σπά­θη­σε να που­λή­σει την εφεύ­ρε­σή του, δεν κατά­φε­ρε να ανα­γνω­ρί­σει τη δυνα­μι­κή που θα απο­κτού­σε η συσκευή του Πέτερ Μοντερ­χό­φερ. «Ακό­μα και μετά από διαρ­κή άσκη­ση δεν θα μπο­ρού­σε κανείς να απο­κτή­σει την ταχύ­τη­τα και τη σιγου­ριά ώστε να γρά­φει όπως με το χέρι» είχε απο­φαν­θεί τότε ο αυτο­κρά­το­ρας Φρα­γκί­σκος Ιωσήφ.

Αρχι­κά η ξύλι­νη κατα­σκευή δεν έγι­νε δεκτή με ενθου­σια­σμό. Η μηχα­νή του πάντως διέ­θε­τε πολ­λές σει­ρές στοι­χεί­ων, όπως στη συνέ­χεια οι γρα­φο­μη­χα­νές που γνω­ρί­ζου­με. Αργό­τε­ρα μια βελ­τιω­μέ­νη έκδο­σή της διέ­θε­τε μάλι­στα μικρά και μεγά­λα γράμ­μα­τα. Η πρώ­τη εκδο­χή δεν διέ­θε­τε τα μεταλ­λι­κά γράμ­μα­τα, όπως έγι­ναν γνω­στά αργό­τε­ρα, αλλά μικρο­σκο­πι­κά, σαν κεφα­λές καρ­φί­τσας που τρυ­πού­σαν το χαρ­τί και σχη­μά­τι­ζαν τις λέξεις.

«Ο Μοντερ­χό­φερ γνώ­ρι­ζε ότι εάν ήθε­λε να προ­χω­ρή­σει σε πιο μαζι­κή παρα­γω­γή θα έπρε­πε να αλλά­ξει κάποια πράγ­μα­τα» δηλώ­νει ο ειδι­κός από το μου­σείο στη Βιέν­νη. Από πλευ­ράς τεχνο­λο­γί­ας, πρό­γο­νος της ξύλι­νης γρα­φο­μη­χα­νής είναι το φορ­τε­πιά­νο, παλαιό όργα­νο του χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε τον 18ο αιώ­να. Ο Ιτα­λός Τζου­ζέ­πε Ραβί­τσα (1811–1885) είχε παρου­σιά­σει το 1855 το «Cembalo Scrivano», αλλά παρα­μέ­νει άγνω­στο εάν ο Μόντερ­χο­φερ γνώ­ρι­ζε την εφεύ­ρε­ση του Ραβίτσα.

Οι Αμερικανοί έδωσαν ώθηση στη μαζική παραγωγή

Εκα­τό χρό­νια πρω­τύ­τε­ρα, ο Φρί­ντριχ φον Κάνους είχε ανα­κα­λύ­ψει «τη μηχα­νή θαύ­μα που έγρα­φε», ωστό­σο δεν ήταν κατάλ­λη­λη για οικια­κή χρή­ση. Περιο­ρι­ζό­ταν στην ψυχα­γω­γία των ευγενών.

Η εξέ­λι­ξη της γρα­φο­μη­χα­νής ήταν ωστό­σο ραγδαία, όχι στην αυστρο­ουγ­γρι­κή αυτο­κρα­το­ρία αλλά στις ΗΠΑ. Η εται­ρεία κατα­σκευ­ής όπλων Remington κατα­σκεύ­α­σε μια γρα­φο­μη­χα­νή, η οποία ήταν γρή­γο­ρη και ακρι­βής. Την πρώ­τη μηχα­νή μαζι­κής παρα­γω­γής την παρου­σί­α­σε το 1874.

Πολ­λοί συγ­γρα­φείς και καλ­λι­τέ­χνες εξα­κο­λου­θούν να αγα­πούν και να χρη­σι­μο­ποιούν τη γρα­φο­μη­χα­νή. Η Lady Gaga πρό­σφα­τα δήλω­σε πως το τρα­γού­δι της Perfect Illusion το έγρα­ψε στη γρα­φο­μη­χα­νή. Ωστό­σο, οι ειδι­κοί δεν ανα­μέ­νουν τάση ανα­γέν­νη­σης της κλασ­σι­κής γρα­φο­μη­χα­νής, όπως συνέ­βη για παρά­δειγ­μα με τους δίσκους βινυ­λί­ου στον χώρο της μουσικής.

Deutsche Welle // Ματία Ρέντερ (DPA) / Μαρία Ρηγούτσου