Γκρέγκορι Πεκ: Το καθαρό πρόσωπο, οι εμβληματικοί ρόλοι και η στάση του απέναντι στο Μακαρθισμό

Λίγο πριν από τον θάνα­τό του, ο Γκρέ­γκο­ρι Πεκ ανα­κη­ρύ­χθη­κε ως ο καλύ­τε­ρος των «καλών ηρώ­ων» του σινε­μά. Κυρί­ως λόγω της εμβλη­μα­τι­κής του ερμη­νεί­ας ως Άτι­κους Φιντς, του ακέ­ραιου δικη­γό­ρου που υπε­ρα­σπί­ζε­ται έναν μαύ­ρο και σηκώ­νει το ανά­στη­μά του στον σκο­τα­δι­σμό του αμε­ρι­κά­νι­κου νότου, στην κλα­σι­κή ται­νία «Σκιές και Σιω­πή» του Ρόμπερτ Μάλι­γκαν, που του χάρι­σε και το μονα­δι­κό Όσκαρ Α’ Ανδρι­κού Ρόλου το 1963. Όμως, ο σπου­δαί­ος σταρ του Χόλι­γουντ, στη μακρό­χρο­νη πορεία του στον κινη­μα­το­γρά­φο δεν «βολεύ­τη­κε» μόνο σε ρόλους καλούς και ηρω­ι­κούς, καθώς ερμή­νευ­σε μια τερά­στια γκά­μα χαρα­κτή­ρων, μέχρι και την αξέ­χα­στη έως και ανα­τρι­χια­στι­κή ενσάρ­κω­ση του διε­στραμ­μέ­νου ναζί για­τρού Μέγκε­λε, στο εξαι­ρε­τι­κό θρί­λερ του Φρά­κλιν Σάφ­νερ «Εξο­ντώ­σα­τε τον δήμιο του Άου­σβιτς».

Ο Γκρέ­γκο­ρι Πεκ, αν και διέ­θε­τε μία απ’ αυτές της σπά­νιας ομορ­φιάς γοη­τεία — ήταν πανύ­ψη­λος, αθλη­τι­κός, με καθα­ρό αρρε­νω­πό πρό­σω­πο, υπέ­ρο­χη βαθιά φωνή -, απο­τε­λού­σε πρό­τυ­πο σταρ για το Χόλι­γουντ, θα δοκι­μά­σει και θα ρισκά­ρει με πολ­λούς ρόλους, επι­λέ­γο­ντας χαρα­κτή­ρες που μπο­ρού­σαν να ανα­δεί­ξουν τη λεπτή γραμ­μή, που χωρί­ζει το μεγα­λείο του ανθρώ­πι­νου πνεύ­μα­τος με τη σκο­τει­νή κατά­πτω­σή του.

Μαζί με τα άλλα «χρυ­σά παι­διά» της επο­χής του, τον Γκά­ρι Κού­περ, τον Μπαρτ Λάν­κα­στερ και τον Κερκ Ντά­γκλας, θα σημα­δέ­ψει τον παγκό­σμιο κινη­μα­το­γρά­φο, θα παί­ξει τα πάντα, από δρά­μα­τα, φιλμ νουάρ και κωμω­δί­ες, μέχρι γου­έ­στερν, περι­πέ­τειες και πολε­μι­κά, ενώ θα συνερ­γα­στεί με σχε­δόν όλους τους σπου­δαί­ους σκη­νο­θέ­τες της γενιάς του και φυσι­κά τις απα­στρά­πτου­σες σταρ της επο­χής, όπως ήταν οι Όντρεϊ Χέπ­μπορν, Ίνγκριντ Μπέρ­γκ­μαν, Άβα Γκάρ­ντ­νερ, Σού­ζαν Χέι­γουορντ, Σοφία Λόρεν, Λορίν Μπα­κόλ, Άντζι Ντί­κιν­σον και πολ­λές άλλες.

Συμπλη­ρώ­νο­ντας 20 χρό­νια από τον θάνα­τό του (12 Ιου­νί­ου 2003), είναι ευκαι­ρία να γνω­ρί­σου­με τον άνθρω­πο πίσω από τον θρύ­λο και τις σημα­ντι­κό­τε­ρες στιγ­μές του στη μακρά και γεμά­τη καλ­λι­τε­χνι­κές επι­τυ­χί­ες πορεία του στον κινηματογράφο.

Από το αθλητικό στο θεατρικό παιχνίδι

Ο Έλντρεντ Γκρέ­γκο­ρι Πεκ γεν­νή­θη­κε στις 5 Απρι­λί­ου του 1916, στο Σαν Ντιέ­γκο της Καλι­φόρ­νια. Ο πατέ­ρας, που ήταν φαρ­μα­κο­ποιός, εγκα­τέ­λει­ψε την οικο­γέ­νειά του όταν ο μικρός Γκρέ­κο­ρι ήταν πέντε ετών, για να ανα­λά­βουν την ανα­τρο­φή του οι παπ­πού­δες του. Κατα­γω­γής αγγλι­κής, ιρλαν­δι­κής και σκο­τσέ­ζι­κης, θα μεγα­λώ­σει ως Ρωμαιο­κα­θο­λι­κός. Σε ηλι­κία 10 ετών θα στα­λεί σε μια καθο­λι­κή στρα­τιω­τι­κή σχο­λή, στο Λος Άντζε­λες, για να φύγει στα 14 του, επι­στρέ­φο­ντας στο Σαν Ντιέ­γκο, για να ζήσει με τον πατέ­ρα του. Το 1934 θα γρα­φτεί στο Κρα­τι­κό Πανε­πι­στή­μιο του Σαν Ντιέ­γκο, όπου θα εντα­χθεί στην ομά­δα στί­βου και θα παρα­κο­λου­θή­σει τα πρώ­τα μαθή­μα­τα θεά­τρου. Φιλο­δο­ξώ­ντας να γίνει για­τρός, θα μετα­γρα­φεί στο Μπέρ­κλεϊ και εκεί θα ανα­γκα­στεί να γίνει βοη­θός στην κου­ζί­να του πανε­πι­στη­μί­ου για να τα βγά­λει πέρα, ενώ ταυ­τό­χρο­να ήταν μέλος της κωπη­λα­τι­κής ομά­δας. Παρά ταύ­τα, η φωνή του, καταρ­χάς, θα κερ­δί­σει την προ­σο­χή κάποιων καθη­γη­τών του και ένας δάσκα­λος υπο­κρι­τι­κής θα τον ενθαρ­ρύ­νει να ανέ­βει στο θεα­τρι­κό σανί­δι. Κάτι που θα ξεκι­νή­σει ως παι­χνί­δι για τον Πεκ, αλλά γρή­γο­ρα θα γίνει ο βασι­κός του στό­χος, παί­ζο­ντας τελι­κά σε πέντε έργα στο πανεπιστήμιο.

Οι οικονομικές δυσκολίες και η Μάρθα Γκράχαμ

Ο Γκρέ­γκο­ρι Πεκ, τελι­κά δεν απο­φοί­τη­σε ποτέ από το πανε­πι­στή­μιο, χρω­στώ­ντας ένα μάθη­μα, αλλά όπως είχε πει «έχω πάρει ό,τι χρειά­ζο­μαι από το πανε­πι­στή­μιο». Θα πάει στη Νέα Υόρ­κη για να σπου­δά­σει υπο­κρι­τι­κή με τον ηθο­ποιό και μεγά­λο δάσκα­λο Σάν­φορντ Μέισ­νερ. Παρά τις οικο­νο­μι­κές δυσκο­λί­ες – θα ανα­γκα­στεί να κοι­μη­θεί και σε πάρ­κα ή να δου­λέ­ψει ως ξενα­γός, ως «κρά­χτης» και μοντέ­λο, με αντάλ­λαγ­μα ένα πιά­το φαΐ — θα κατα­φέ­ρει να μπει επαγ­γελ­μα­τι­κά στο θέα­τρο το 1941 παί­ζο­ντας στο έργο του Μπέρ­ναρντ Σο «Το δίλημ­μα του για­τρού», μία εβδο­μά­δα πριν από την επί­θε­ση στο Περλ Χάρ­μπορ. Το αξιο­πε­ρί­ερ­γο είναι ότι λόγω των μαθη­μά­των χορού που ελάμ­βα­νε από την Μάρ­θα Γκρά­χαμ, θα απαλ­λα­γεί από τη στρα­τιω­τι­κή θητεία, καθώς σε ένα μάθη­μα θα τραυ­μα­τι­στεί στην πλάτη.

Τα κλειδιά του παραδείσου

Το 1944 θα μπει στα κινη­μα­το­γρα­φι­κά πλα­τό ως πρω­τα­γω­νι­στής στην ται­νία του Ζακ Τουρ­νέρ «Σπά­στε τα Δεσμά», έναν ύμνο για την αντί­στα­ση των σοβιε­τι­κών απέ­να­ντι στους ναζί. Ένα φιλμ που δεν πήγε ιδιαί­τε­ρα καλά, αλλά ο Πεκ είχε πάρει το βάπτι­σμα του πυρός και ο έμπει­ρος Τουρ­νέρ θα του κόψει τη θεα­τρι­κό­τη­τα, που δεν συμ­βα­δί­ζει με την οθό­νη. Θα ακο­λου­θή­σει το δρα­μα­τι­κό «Τα Κλει­διά του Παρα­δεί­σου», όπου ο Πεκ θα είναι μέσα σε κάθε πλά­νο και θα προ­τα­θεί για το πρώ­το Όσκαρ Α’ Ανδρι­κής Ερμη­νεί­ας. Η λεω­φό­ρος της δόξας είναι πλέ­ον μπρο­στά του…

Ο Χίτσκοκ και η Μπέργκμαν

Το 1945 θα έρθει η ώρα να πρω­τα­γω­νι­στή­σει στο κλα­σι­κό θρί­λερ του Χίτσκοκ «Νύχτα Αγω­νί­ας», δίπλα στην Ίνγκριντ Μπέρ­γκ­μαν, ένα φιλμ που θα σπά­σει τα ταμεία στο Λον­δί­νο και θα προ­τα­θεί για έξι Όσκαρ. Όπως απο­κά­λυ­ψε ο Πεκ θα έχει και ένα σύντο­μο ερω­τι­κό μπλέ­ξι­μο με την Μπέρ­γκ­μαν, την πιο καυ­τή ηθο­ποιό του Χόλι­γουντ εκεί­νη την επο­χή, παρό­τι και οι δύο ήταν παντρε­μέ­νοι – εκεί­νος με την Γκρέ­τα Κοκό­νεν, με την οποία θα χωρί­σουν το 1955, για να παντρευ­τεί την Βερο­νίκ Πασα­νί και θα ζήσουν μαζί μέχρι το τέλος της ζωής του.

Καταιγισμός ταινιών

Ο ρυθ­μός των ται­νιών που γυρί­ζει πλέ­ον ο Γκρέ­γκο­ρι Πεκ είναι καται­γι­στι­κός. Ορι­σμέ­νες από τις πλέ­ον αξιό­λο­γες ται­νί­ες που θα πρω­τα­γω­νι­στή­σει είναι: Το δρα­μα­τι­κό «Συμ­φω­νία Κυρί­ων» του Καζάν, το θρί­λερ του Χίτσκοκ «Υπό­θε­ση Παρα­ντάιν», το γου­έ­στερν του Κινγκ Βίντορ «Μονο­μα­χία στον Ήλιο», στο φιλμ νουάρ του Ραούλ Γουόλς «Ο Μεγά­λος Αμαρ­τω­λός», το γου­έ­στερν του Χέν­ρι Κινγκ «Ρίγκο, ο μεγά­λος πιστο­λέ­ρο», το ρομα­ντι­κό δρά­μα του Κινγκ «Χιό­νια στο Κιλι­μάν­τζα­ρο» και η ρομα­ντι­κή κομε­ντί «Δια­κο­πές στη Ρώμη», που γύρι­σε ο Γουί­λιαμ Γουάι­λερ και έφε­ρε το Όσκαρ στην πρω­το­εμ­φα­νι­ζό­με­νη Όντρεϊ Χέπ­μπορν, που έπαι­ξε δίπλα του.

Εμβληματικοί ρόλοι και Ελλάδα

Το 1956 θα πρω­τα­γω­νι­στή­σει στη φημι­σμέ­νη περι­πέ­τεια του Τζον Χιού­στον «Μόμπι Ντικ», στο ρόλο ενός καπε­τά­νιου σε φαλαι­νο­θη­ρι­κό που του έχει γίνει αρρω­στη­μέ­νη εμμο­νή το κυνή­γι μιας λευ­κής φάλαι­νας. Ακό­μη μία εμβλη­μα­τι­κή ερμη­νεία για τον Πεκ, αν και έπει­τα από δυο χρό­νια θα είναι πραγ­μα­τι­κά θαυ­μά­σιος στο γου­έ­στερν του Γουάι­λερ «Ματω­μέ­νοι Ορί­ζο­ντες», σηκώ­νο­ντας το φορ­τίο ενός γεν­ναί­ου αλλά φιλει­ρη­νι­κού ανθρώ­που. Μια ται­νία που άνοι­ξε το δρό­μο για τα φιλει­ρη­νι­κά γου­έ­στερν, καθώς ο μέγας Γουάι­λερ χρη­σι­μο­ποιώ­ντας αλλη­γο­ρι­κά στοι­χεία και συμ­βο­λι­σμούς, θα ασκή­σει κρι­τι­κή στον Ψυχρό Πόλε­μο και την υστε­ρία της επο­χής. Το 1961 θα έχει τις ελλη­νι­κές στιγ­μές του, καθώς θα έρθει στη χώρα μας για τα γυρί­σμα­τα της χορ­τα­στι­κής πολε­μι­κής περι­πέ­τειας «Τα Κανό­νια του Ναβα­ρό­νε», ενώ τον επό­με­νο χρό­νο θα παί­ξει στο αγω­νιώ­δες θρί­λερ «Το Ακρω­τή­ρι του Φόβου», έχο­ντας δίπλα του τον «σατα­νι­κό» Ρόμπερτ Μίτσαμ.

Ένας άντρας με αξίες

Το 1962, όμως, θα γυρί­σει και την ται­νία της ζωής του, το δικα­στι­κό δρά­μα «Σκιές και Σιω­πή», μία αντι­ρα­τσι­στι­κή ται­νία του σημα­ντι­κό­τα­του Ρόμπερτ Μάλι­γκαν. Ο Γκρέ­γκο­ρι Πεκ θα κερ­δί­σει πανά­ξια το μονα­δι­κό Όσκαρ της καριέ­ρας του, για την βαθιά πολυ­ε­πί­πε­δη, με εκφρα­στι­κές παύ­σεις, ερμη­νεία του, προσ­δί­δο­ντας στον ήρωα παναν­θρώ­πι­νες αξίες.

Αξί­ες, που υπη­ρέ­τη­σε σε όλη του τη ζωή ο Γκρέ­γκο­ρι Πεκ, καθώς βρέ­θη­κε απέ­να­ντι στον Μακαρ­θι­σμό, στά­θη­κε δίπλα στους ιδε­ο­λό­γους καλ­λι­τέ­χνες, ήταν πάντα εχθρός του σκο­τα­δι­σμού, των πολε­μο­κά­πη­λων και της κοι­νω­νι­κής αδι­κί­ας, ενώ το αντι­κα­θε­στω­τι­κό Χόλι­γουντ θα τον θυμά­ται ως πρό­ε­δρο της Ακα­δη­μί­ας Κινη­μα­το­γρά­φου που ανέ­βα­λε την τελε­τή απο­νο­μής των Όσκαρ του 1968, λόγω της δολο­φο­νί­ας του Μάρ­τιν Λού­θερ Κινγκ. Όπως είχε πει και ο Τζον Χιού­στον, που δεν χάρι­ζε κάστα­να: «Ο Γκρεγκ είναι ένας από τους πιο ευθείς άνδρες που γνώ­ρι­σα ποτέ, δεν υπάρ­χει όμοιός του».

Πηγή: ΑΠΕ

Βλα­ντί­μιρ Μαγια­κόφ­σκι: «Ωδή στην Επανάσταση»