Γράφει ο Πάνος Αλεπλιώτης //
Στα πλαίσια του Κράτους ”βοηθό” και στον ”κρατικό ατομικισμό” που χαρακτηρίζει την Σουηδική κοινωνία* αντιμετωπίστηκαν και τα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης. Είναι ακριβώς αυτά που ψηφίζει η Ελληνική κυβέρνηση!
Ας δούμε, σ αυτή την αφήγηση, ποιά μέτρα αποδόμησης του κοινωνικού κράτους Πρόνοιας πάρθηκαν εδώ και 30 χρόνια. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι σημαντικό πεδίο εφαρμογής των μέτρων λόγω των αρμοδιοτήτων που της έχει εκχωρηθεί.
Η Σουηδία πέρασε την κρίση των στεγαστικών δανείων το 1990–93 που εξελίχθηκε σε κρίση των τραπεζών. Είχε προηγηθεί μεταξύ 1986–90 η άκρατη χορήγηση στεγαστικών δανείων χωρίς εγγυήσεις αποπληρωμής τους. Κάτι μας θυμίζουν όλα αυτά.
Ο τότε πρωθυπουργός Γιόραν Πέρσον, σοσιαλδημοκράτης, γράφει στο βιβλίο με τα απομνημονεύματα του, πως θύμωσε τόσο πολύ που του φέρθηκαν χωρίς τον προσήκοντα σεβασμό. Τον άφησαν να περιμένει 20 λεπτά στο χολ του ΔΝΤ, κοτζάμ πρωθυπουργό και έφυγε με την απόφαση να λύσει η Σουηδία την κρίση με τις δικές της δυνάμεις!
Έσωσε έτσι τις Τράπεζες και γκρέμισε μέσα σε 2–3 χρόνια όλες τις εργατικές και κοινωνικές κατακτήσεις των τελευταίων 40 χρόνων μέχρι τότε. Επέβαλε, σε αγαστή συμφωνία και των υπολοίπων, μια άνευ προηγουμένου λιτότητα.
Ήταν στην ουσία η αντεπίθεση της εγχώριας αστικής τάξης με αφορμή την ανατροπή των σοσιαλιστικών χωρών που λειτουργούσαν σαν φρένο στις επιδιώξεις της. Από τότε καθιερώθηκε ο ισοσκελισμένος προϋπολογισμός με ένα ετήσιο περίσσευμα 2%. Από τότε ”δαιμονοποιήθηκε” κάθε τι δημόσιο και ”αποθεώνεται” κάθε τι επιχειρηματικό. Σαν παραδειγμα: Έχει εισαχθεί σαν μάθημα στα Σχολεία η επιχειρηματικότητα και κάθε χρόνο γίνεται και διαγωνισμός ποιό Λύκειο θα βγει πρώτο.
Δημιουργούν ”επιχειρήσεις” οι νέοι μαθητές που εμπορεύονται συνήθως καλλυντικά και ρούχα που τους στενεύουν και τα βγάζουν για πώληση στο διαδίκτυο. Τα τότε έκτακτα ”νεοφιλελεύθερα” μέτρα καθιερώθηκαν και ισχύουν εξίσου και σήμερα.
Το ”τυράκι” της φάκας η ευημερία
Η επίκληση της διατήρησης της ευημερίας, του välfärd- Welfare, λειτουργεί εδώ και δεκαετίες σαν τροχοπέδη στην ανάπτυξη ταξικών αγώνων! Ανασύρεται σαν δικαιολογία σε πάγωμα, στην ουσία μειώσεις, μισθών, συντάξεων, ιδιωτικοποιήσεις, κόστος από την είσοδο πολλών προσφύγων, διεθνούς οικονομικής κρίσης κλπ. για να διατηρηθεί τάχα η ευημερία σε υψηλά επίπεδα. Αμέσως η δικαιολογία και η εφαρμογή των μέτρων υιοθετείται έναντι πινακίου φακής και από τα εγχώρια συνδικάτα.
Έτσι χτίστηκε η κοινωνία του συμβιβασμού και της υποκρισίας σε όλα τα επίπεδα! Välfärd στα Σουηδικά και Welfare στα αγγλικά! Άλλη λέξη από την ευημερία δεν βρίσκω στα ελληνικά, ευμάρεια ίσως!
Είναι το μίνιμουμ στάνταρ κοινωνικής πρόνοιας και δικαιωμάτων της ζωής που περιλαμβάνει υγεία, παιδεία, περίθαλψη ηλικιωμένων και νέων αλλά και κατοικία, ασφάλεια, απασχόληση! Όποιον πολιτικό της Σουηδίας και να ακούσεις ή λέξη välfärd κλείνεται σε όλους τους χρόνους και όλες τις πτώσεις!
Υπονοούν πως η Σουηδία εγγυάται και πρέπει να συνεχίσει να εγγυάται ένα υψηλό στάνταρ διαβίωσης! Με την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας θα το πετύχουμε, συμφωνούν όλοι οι εντός του κοινοβουλίου! Που διαφωνούν;
Στο ύψος του φόρου των ιδιωτικών επιχειρήσεων του välfärd!
Καυγάς μεγάλος για το πόσο κέρδος θα έχουν τα ιδιωτικά σχολεία και γηροκομεία! Κανένα όριο λέει η συντηρητική αντιπολίτευση! 7% να ναι το κέρδος, διαπραγματεύονται οι “αριστεροί” με τους πρασινοσοσιαλδημοκράτες.
Λες και υπάρχει τρόπος να εμποδίσει κανείς την ίδρυση των θυγατρικών οφσορ. Οι τομείς υγεία, σχολεία, κατοικία και φροντίδα ανήκουν στην Τοπική αυτοδιοίκηση. Στους υπολοίπους τομείς της ευημερίας οφείλει το Κράτος να έχει τον πρώτο ρόλο.
Μέτρο πρώτο: Ιδιωτικοποιήσεις-Ξεπούλημα
‘Ολες οι παρακάτω κρατικές Εταιρείες πουλήθηκαν μέσω χρηματιστήριου, αφού μετατραπήκαν πρώτα σε ΑΕ και κομμάτι, κομμάτι, με πακέτα μετοχών, παραδόθηκαν σε ιδιώτες ντόπιους και ξένους!
Παράδειγμα η Βόλβο που την έχουν Κινέζοι!
Δικαιολογίες: η αποφυγή γραφειοκρατίας, ευελιξία στους νόμους της αγοράς, μικρή κερδοφορία, πλεονάζων προσωπικό και μεγάλα λειτουργικά έξοδα και άλλα πολλά! Τα ίδια και τα ίδια λένε όλοι κι ας μην υπάρχουν Μνημόνια! Κι ας έχει η Σουηδία δικό της νόμισμα!
Τα ξεκίνησαν οι σοσιαλδημοκράτες και τα ολοκλήρωσαν τα πιο συντηρητικά αστικά κόμματα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότερες γίνονται δυο τρία χρόνια πριν την ένταξη της Σουηδίας στην ΕΕ το 1994.
Ας δούμε αναλυτικά:
‑Διαχειριστική κρατική εταιρεία, καπνού, ορυχείων, ναυπηγείων, σιδηρομεταλλεύματος, σπίρτων 1983.
-Μετρό Στοκχόλμης 1991–1996.-Ταξί 1990, Τηλεφωνία 1992, Σουηδικό ατσάλι 1992, Εσωτερικές αεροπορικές γραμμές 1992, Ταχυδρομείο 1993
-ΔΕΗ 1994, Σιδηρόδρομοι 1994, Ποτών 1994 ”για όσους πίνουν Απσολούτ”
-Αναπτυξιακή τηλεπικοινωνίων 1999, Αμυντικά συστήματα 1999, Κρατική τράπεζα Νορντέα 2000.
-Δασική εταιρεία 2001- Φαρμακεία 2009.
-Δικαίωμα στους Δήμους και στις Νομαρχίες, ανάθεσης της ευημερίας σε ιδιωτικές επιχειρήσεις παιδείας και περίθαλψης ηλικιωμένων 1989–1994!
Που πήγαν όλα αυτά; Πέρα από την προέλκυση ξένων επενδυτών τα περισσότερα κατέληξαν σε Σουηδικά χέρια. Δείτε μια από τις 15 οικογένειες που εξουσιάζουν την Σουηδία σαν παράδειγμα!
Δεν θα τους δείτε σε καμία λίστα των 10 , των εκατό, των χιλίων πλουσιότερων στον κόσμο!
Είναι όμως πιο πλούσιοι από τον Μπιλ Γκέιτς και τον Ορτέγκα της Ζάρα! Πιο πλούσιοι και από τους δύο μαζί!
Κατέχουν το 43% της χρηματιστηριακής αγοράς της Σουηδίας που εκτιμάται σε 560 δις
δολάρια σε τιμές του 2012. Από τότε μέχρι το 2016 ανέβηκε κατά 32%. Έχουν συνολικό κεφάλαιο 250 δισεκατομμύρια ευρώ τουλάχιστον !!!
Μέσα από έναν Δαίδαλο τραστ, θυγατρικών, εταιριών συμβούλων, 12 διαφορετικών ιδρυμάτων, χρηματιστηριακών, funds και άλλων, δεν φαίνεται πουθενά
η τεράστια έκταση τους, η τεράστια επιρροή τους στην πολιτική πέρα από την οικονομική ζωή της Σουηδίας!
Κανείς δεν ξέρει πόσοι δουλεύουν στις επιχειρήσεις που αυτοί κατέχουν ποσοστά πάνω από το 50%.
Πάνω από ένα εκατομμύριο εργαζόμενοι μόνο στην Σουηδία. Ίσως και παραπάνω! Εκατοντάδες επιχειρήσεις Έρικσον, Άτλας Κόπκο, Ελεκτρολούξ,
ΣΚΦ κατασκευές με 100 εργοστάσια σόλο τον κόσμο, ANN αυτοματισμοί με 140χιλιαδες εργαζόμενους σε 100 χώρες,
Χιουσκβάρνα από ηλεκτρικά πριόνια μέχρι τροχόσπιτα, Άστρα φαρμακευτική εταιρία,
Γκραν Χοτέλ, τσιγάρα, καπνό , μεταλλευτικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις ιατρικών υπηρεσιών, Επιχειρήσεις στην ιδιωτική Υγεία, παιδεία και περίθαλψη.
Τράπεζες, πολεμική βιομηχανία με πελάτες όλες τις διεφθαρμένες δικτατορίες του κόσμου αλλά και τους αντίπαλους πολέμαρχους που τις πολεμούν, με κατασκευή τηλέφωνων υψίστης ασφάλειας για τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ,
και ότι περνά από το μυαλό μέχρι και την Ανώτατη Εμπορική Σχολή της Στοκχόλμης για να τους βγάζει στελέχη!
Λίγες είναι οι χώρες στον Κόσμο με τόση απόλυτη εξάρτηση από μια οικογένεια. Απαίτησαν από τον πρωθυπουργό να πάει στην Σαουδική Αραβία και έγινε, την υπουργό Εξωτερικών να ζητήσει συγγνώμη που είπε ότι είναι δικτατορία εκεί και έτσι έγινε!
Ο ίδιος ο βασιλιάς έστειλε απολογητικό γράμμα στους Σ Άραβες με τον φόβο μήπως και σταματήσουν τις αγορές όπλων από την Bofors και την SAAB του Βάλεμπεργκ!
Είναι οι πραγματικοί αφέντες της Σουηδίας από το 1858!
Μ αυτούς συμφωνήθηκε ο ιστορικός συμβιβασμός με τους Σοσιαλδημοκράτες ακόμη πριν
τον πόλεμο και κυβέρνησαν 50 συνεχή χρόνια. Αυτοί δίνουν το “χρίσμα” .Αυτοί στα δύσκολα
απειλούν πως θα πάρουν τις επιχειρήσεις τους και θα φύγουν.
Την 10ετια του 70 στο αποκορύφωμα της Σοσιαλδημοκρατίας και πριν την ιδιωτικοποίηση των πάντων, υπήρχε μόνον το κράτος και η οικογένεια Βάλεμπεργκ.
Αυτή η συγκεντροποίηση έδινε την εντύπωση ότι αν γυρνούσες τον διακόπτη θα γινόταν σοσιαλισμός στην Σουηδία χωρίς πολλές και περίπλοκες αλλαγές.
Έτσι δεν έγινε φυσικά αλλά η Οικογένεια δυνάμωσε ακόμη περισσότερο μετά την επιλογή της ΕΕ μια και τα είχαν όλα έτοιμα από τα πριν!
Έτσι πετυχαίνουν πάντα αυτό που θέλουν μέχρι τώρα! Δηλαδή την απρόσκοπτη κερδοφορία μέσα από ένα “ανθρώπινο” σουηδικό πρόσωπο.
Η συνεργασία των τάξεων στην καλύτερη μορφή της για την Οικογένεια φυσικά…
Ας δούμε ένα πρόσφατο παράδειγμα ”ανάπτυξης” στα πλαίσια της οικονομία της αγοράς στην Σουηδία του 2017!
Ο Δήμος Στοκχόλμης επεκτείνει το δίκτυο τοπικών τραίνων κατά 6 χιλιομετρα!
Τον διαγωνισμό εκτέλεσης των δρομολογίων κερδίζει μια εταιρία από το Χονγκ Κονγκ!!!! δίνοντας μια εξαιρετικά χαμηλή προσφορά!
Την καθαριότητα των βαγονιών αναλαμβάνει μια Φινλανδική εταιρία!!! δίνοντας με την σειρά της μια πολύ χαμηλή προσφορά στην εταιρία του Χονγκ Κονγκ!
Για να “βγει”, με μεγάλο κέρδος φυσικά, απολύει 90 από τις 195 καθαρίστριες και καθαριστές!
Ο σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός Λεβέν περιχαρής για την ανάπτυξη μαζί με υπουργούς, βουλευτές, δημάρχους κόβει την κορδέλα, υπό τον ήχο 2 ροκ συγκροτημάτων, κάνοντας δηλώσεις για την …υγιή επιχειρηματικότητα!
Οι απολυμένοι ήταν εκεί μαζί με τους συναδέλφους τους για να του θυμίσουν για ποιους έγινε πρωθυπουργός και ποιους στηρίζει!
Δεν είναι του παρόντος να αναλυθεί η άσχημη κατάσταση στο συνδικαλιστικό κίνημα της Σουηδίας. Γίνεται μια παρένθεση για να φανεί πόσο σημαντική μπορεί να είναι η ταξική αλληλεγύη σε επιμέρους εργατικούς αγώνες. Ακριβώς όπως η πρωτοβουλία του σωματείου Μετρό για τους καθαριστές. Η συσπείρωση στον συνδικαλισμό είναι τεράστια στην Σουηδία.
Η ΓΕΣ έχει όμως χάσει 450.000 μέλη απο τις μέρες τις κρίσης μέχρι και το 2008. Η συσπείρωση συνδικαλιστικής οργάνωσης τα χρόνια μετά την κρίση ήταν 87% και το 2008 έφτασε το 73%. Σήμερα ειναι 74% στους υπαλλήλους και 62% στους εργάτες. Μέσος όρος 69%. Η δικαιολογία κατά την ΓΕΣ είναι πως αφαιρέθηκε απο την αστική τότε κυβέρνηση το δικαίωμα αποφορολόγησης του 25% των εισφορών στο σωματείο και αυξήθηκε κατα 40% η συνδρομή στο ταμειο ανεργιας.
Δεν αναφέρει βέβαια την αγωνιστική της απραξία όταν ο Σουηδικός λαός δεχόταν την επίθεση το 1990 και τα υπόλοιπα χρονια ούτε στην αποβιομηχανοποίηση της χώρας. Δέχτηκε αδιαμαρτύρητα την απαγόρευση απεργίων το 89- 90. Σημειώνω μόνο μια κινητοποίηση το 1995 για εργαζόμενους στα γήπεδα και στις αθλητικές εγκαταστάσεις και η επόμενη ειναι το 1999 με τους οδηγούς λεωφορείων ιδιωτικών εταιριών. Τα δημοτικά λεωφορεία δούλευαν σαν να μην έτρεχε τίποτα κατά την διάρκεια της απεργείας των οδηγών ιδιωτικών λεωφορείων. Δεν προβλεπόταν η συμπαράσταση απο το καταστατικό. Όπως απαγορεύεται η απεργία χωρίς απόφαση δευτεροβάθμιου συνδικαλιστικού οργάνου. Αν γίνει, σπανιότατα, δεν εχει την συνδρομή της Ομοσπονδίας, δεν προβλέπεται οικονομική στήριξη των απεργών απο τα τρισεκατομμύρια που υπάρχουν στα ταμεία απο τις συνδρομές των μελών και ονομάζεται vild, wild. Σαν να μην έχει εξημερωθεί ακόμα!
Μέτρο δεύτερο: Κίνητρα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων
Η Σουηδία είναι πια ένας φορολογικός παράδεισος για τις ανώνυμες εταιρίες. Στην Σουηδία έχουν καταργηθεί οι παρακάτω φόροι:
Φόρος κληρονομιάς το 2005, φόρος περιουσιακών στοιχείων το 2007 και φόρος ακίνητης περιουσίας το 2007.
Μειώθηκε ο φόρος επιχειρήσεων από 52% την δεκαετία του 80 σε 22% σήμερα και η εργοδοτική εισφορά μειώθηκε κατά 8%.
Η εργοδοτική εισφορά ταυτόχρονα λογίζεται σαν κεφάλαιο και αποφορολογειται με 31%. Οι αποδόσεις κεφαλαίου έχουν στην ουσία καταργηθεί.
Με το άνοιγμα επενδυτικού λογαριασμού που περιλαμβάνει όλα τα περιουσιακά στοιχεία, κεφάλαια, μετοχές,funds, ομόλογα κ.ά. πληρώνει ο κάτοχος μόνο το 0,42% της αξίας της αγοράς.
Μ’ αυτά τα σκανδαλώδη υπέρ του κεφαλαίου μέτρα ”ο μέσος όρος απόδοσης φόρου για τις μεγάλες Επιχειρήσεις, ιδιαίτερα όσες επαναπατρίζουν κεφάλαια είναι 5% (!)” δηλώνει ο Διευθύνων σύμβουλος της Νορντέα, της τράπεζας που προκάλεσε την κρίση του 1990.
Mέτρο τρίτο: Εργασιακές συνθήκες, Απασχόληση
Παράλληλα με τις ιδιωτικοποιήσεις- αποκρατικοποιήσεις μια σειρά από νόμους ενίσχυσαν τις ευέλικτες σχέσεις εργασίας με αρχή την λειτουργεία επιχειρήσεων ενοικίασης προσωπικού. Πολλές επιχειρήσεις απέλυαν το προσωπικό τους για να νοικιάζουν εργαζομένους με ωράρια προσαρμοσμένα στις ανάγκες της επιχείρησης.
Ήταν ο πολιορκητικός κριός που άνοιξε την πόρτα για την αποφυγή των συλλογικών συβάσεων.
Οι διαμαρτίες των αντίστοιχων ΓΣΕΕ και ΑΔΔΥ ήταν μόνο προφορικές.
Η ανεργία έφτασε σε ρεκόρ επίπεδα για την Σουηδία από 1,5% το 1989 σε 12,5 % το 1994. Τα επιδόματα ανεργίας μειώθηκαν κατά 80 με 90%.
Το επιτόκιο των δανείων για κάποιο διάστημα ήταν 500%.
Αυτά ενώ η δικαιολογία ήταν, όπως πάντα, η διατήρηση της ευημερίας αλλά και ότι πρόκειται μόνο για έκτακτα μέτρα, αυτά παρέμειναν και ενισχυθήκαν μέχρι σημερα.
Τα μέτρα πάρθηκαν από τους σοσιαλδημοκράτες το 1990 και την σκυτάλη πήραν τα αστικά λεγάμενα κόμματα που κέρδισαν τις εκλογές το 1991.
Το ποσοστό ανεργίας σήμερα στην Σουηδία είναι σχετικά μικρό! 7,4% ( 7,1 στις γυναίκες και 7,7 στους άντρες) .
Οι Σοσιαλδημοκράτες είχαν προεκλογικό σύνθημα ότι κατά την τετραετία τους θα καταφέρουν νάχει η Σουηδία το μικρότερο ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ.
Δεν θα τα καταφέρουν φαίνεται αφού η Τσεχία έχει 2,9%.
Πλησιάζουν όμως στο ποσοστό λένε και το διαλαλούν αντί να ντρέπονται.
To πλησιάζουν μετρώντας μόνο τους” αυτόχθονες” Σουηδούς!
Η ανεργία των γνήσιων Σουηδών είναι 3,6% στις γυναίκες και 4,1% στους άντρες.
Η ανεργία όμως στην κατηγορία, γεννημένοι στο εξωτερικό, μετανάστες δηλαδή και πρόσφυγες, είναι 21, 9 % στις γυναίκες και 22, 2 % στους άντρες πλησιάζοντας σε μεγέθη Ελλάδας και Ισπανίας.
Καταρρίπτεται περίτρανα ο ισχυρισμός ότι φταίνε οι ξένοι για τις περικοπές στην περίθαλψη, παιδεία, υγεία στους κλάδους δηλαδή όπου υπάρχει μεγάλη έλλειψη προσωπικού. Η οτι πέρνουν τις δουλειές των Σουηδων.
Προετοιμάζουν έτσι μέτρα ώστε οι επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν ξένους με λιγότερο μισθό και εργοδοτικές εισφορές μέχρι “να μάθουν καλά την γλώσσα και να αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία για να μην είναι άνεργοι” και επιβαρύνουν με επιδόματα την οικονομία, οι καημένοι…
Έτσι δημιουργείται παράλληλα ο εφεδρικός στρατός που κρατάει χαμηλά τους μισθούς!
Αυτό ζητάει ο Σουηδικός ΣΕΒ και συμφωνούν απόλυτα και τα κόμματα της, πώς να το πω αλλιώς, δεξιάς αντιπολίτευσης. Το μελετάει η κυβέρνηση…
Φαίνονται όμως οι προθέσεις! Έτσι ήδη προσλαμβάνουν ”μαθητευομένους” με μικρότερους μισθούς, με πρόσφατο παράδειγμα τον Σιδηρόδρομο, που εκπαιδεύει μηχανικούς ξένους. Κιχ τα σωματεία…Έτσι αντιλαμβάνονται την ισότητα στον καπιταλισμό ακόμη και στα”πρότυπα”που μερικοί έχουν την Σουηδια.
Ένας αναγκαίος παραλληλισμός. Η πώληση της ΤραινΟΣΕ, των μικρών αεροδρομίων, κομμάτια της ΔΕΗ, του ΟΤΕ κλπ. για ένα κομμάτι ψωμί, το απροκάλυπτο χτύπημα των εργατικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων, οι μειωσεις μισθών και συντάξεων είναι νέα φαινόμενα στην Ελλάδα, λόγω της ταχύτητας που γίνονται και εντάσσονται στα μνημόνια και στις απαράδεκτες συμφωνίες που υπέγραψε και υπογράφει η Ελληνική, αριστερή κατά τα άλλα κυβέρνηση αλλά και στις απαιτήσεις της εργοδοσίας.
Στην Σουηδία όπως βγαίνει από τα παραπάνω ακολουθείται αυτός ο δρόμος που επιβάλει η ΕΕ αλλά και ο διαρκής αγώνας της αστικής τάξης για περισσότερα κέρδη. Δυστυχώς δεν άνοιξε ούτε μύτη για την εντιμετωπηση των μέτρων.
Το εργατικό κίνημα εγκλωβισμένο στον Σοσιαλδημοκρατικό συνδικαλισμό και στον πολιτικό οπορτουνισμό δεν έχει βρεί ακόμη τα πατήματα της ταξικής αντιπαράθεσης.
Αυτός ο δρόμος εδώ και 30 χρόνια έχει δυναμώσει τον μονοπωλιακό καπιταλισμό της Σουηδίας μετατρέποντας την σε ιμπεριαλιστική χώρα, θέμα που θέλει την δική του ανάλυση.
________________________________________________________________________________________________
Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Δούλεψα σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης. Από το 2011 μένω στην Σουηδία στην πόλη Σβεγκ και δουλεύω στον δήμο της Χεργιεντάλεν σαν διευθυντής τεχνικών και κοινωνικής υποδομής.