Γερμανία: Θα τετραγωνίσουν τον κύκλο; — Όλα τα σενάρια

Χωρίς συμ­φω­νία έλη­ξαν την Κυρια­κή το βρά­δυ οι διε­ρευ­νη­τι­κές συνο­μι­λί­ες για το σχη­μα­τι­σμό κυβέρ­νη­σης, καθώς οι Φιλε­λεύ­θε­ροι (FDP) δήλω­σαν ότι απο­χω­ρούν από τις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με τους Χριστιανοδημοκράτες/Χριστιανοκοινωνιστές (CDU/CSU) και τους Πρά­σι­νους. Και η παρα­πά­νω εξέ­λι­ξη καθρε­φτί­ζει αντι­κρουό­με­να συμ­φέ­ρο­ντα και αντι­θέ­σεις ανά­με­σα σε τμή­μα­τα της γερ­μα­νι­κής αστι­κής τάξης, ενώ δεν είναι ξεκομ­μέ­νη από τη συνο­λι­κό­τε­ρη αντι­πα­ρά­θε­ση για το μέλ­λον της ΕΕ, τις σχέ­σεις της Γερ­μα­νί­ας και της ΕΕ με άλλα καπι­τα­λι­στι­κά κρά­τη (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Τουρ­κία κ.ά.) και ιμπε­ρια­λι­στι­κούς οργανισμούς.

Μετά τη χτε­σι­νή συνά­ντη­ση της καγκε­λα­ρί­ου, Αγκε­λα Μέρ­κελ, με τον Γερ­μα­νό Πρό­ε­δρο, Φρανκ Βάλ­τερ Στάιν­μα­γερ, όπου του παρέ­θε­σε την κατά­στα­ση, ο τελευ­ταί­ος κάλε­σε όλες τις πλευ­ρές να κατα­στή­σουν δυνα­τό το σχη­μα­τι­σμό κυβέρ­νη­σης. «Η ευθύ­νη των κομ­μά­των δεν μπο­ρεί απλά να επι­στρα­φεί στους πολί­τες», είπε τασ­σό­με­νος ξεκά­θα­ρα κατά νέων εκλο­γών και πρό­σθε­σε: «Ολοι οι εμπλε­κό­με­νοι πρέ­πει να επα­νε­ξε­τά­σουν τη στά­ση τους», καθώς έχουν δεσμευ­τεί «να υπη­ρε­τή­σουν τη χώρα τους». Τις επό­με­νες μέρες, ο Στάιν­μα­γερ θα έχει συνα­ντή­σεις με τους επι­κε­φα­λής των κομ­μά­των, όπως επί­σης με τον πρό­ε­δρο της βου­λής, Βόλφ­γκανγκ Σόι­μπλε, και τον πρό­ε­δρο του Ομο­σπον­δια­κού Συνταγ­μα­τι­κού Δικαστηρίου.

Αργα χτες το βρά­δυ η Αγκ. Μέρ­κελ δήλω­σε ότι προ­τι­μά την προ­σφυ­γή στις εκλο­γές από την κυβέρ­νη­ση μειοψηφίας.

Ας δού­με πώς περι­γρά­φει την κατά­στα­ση η Deutsche Welle και τα πιθα­νά σενάριο:

Σε τετρα­γω­νι­σμό του κύκλου επι­δί­δε­ται από σήμε­ρα ο Γερ­μα­νός Πρό­ε­δρος της Δημο­κρα­τί­ας. Μολο­νό­τι η απο­στο­λή του χαρα­κτη­ρί­ζε­ται ανέ­φι­κτη, ο ίδιος προ­τί­θε­ται να εξα­ντλή­σει όλες τις δυνα­τό­τη­τες για το σχη­μα­τι­σμό κυβέρνησης.

Μετά το ναυά­γιο των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων για το σχη­μα­τι­σμό τετρα­κομ­μα­τι­κής κυβέρ­νη­σης ο Φρανκ-Βάλ­τερ Σταϊν­μάιερ ανα­ζη­τεί από σήμε­ρα λύσεις στο πρω­τό­γνω­ρο πολι­τι­κό αδιέ­ξο­δο που βιώ­νει η χώρα. Σε συνο­μι­λί­ες του σήμε­ρα το από­γευ­μα με τον αρχη­γό των Φιλε­λευ­θέ­ρων Λίντ­νερ θα επι­χει­ρή­σει να δια­πι­στώ­σει εάν υπάρ­χουν περι­θώ­ρια για περαι­τέ­ρω συνο­μι­λί­ες μετα­ξύ των χρι­στια­νι­κών κομ­μά­των, του FDP και των Πρα­σί­νων για τον σχη­μα­τι­σμό κυβέρ­νη­σης. Νωρί­τε­ρα ο Φρανκ-Βάλ­τερ Σταϊν­μάιερ θα έχει επα­φές με τους συμπρο­έ­δρους των Πρα­σί­νων, Πέτερ και Έζντεμιρ.

Θέλο­ντας προ­φα­νώς να εξα­ντλή­σει όλες τις δυνα­τό­τη­τες και παρό­τι οι Σοσιαλ­δη­μο­κρά­τες δια­μη­νύ­ουν εμφα­τι­κά ότι δεν προ­τί­θε­νται να συνερ­γα­στούν εκ νέου με την Άγκε­λα Μέρ­κελ για το σχη­μα­τι­σμό του λεγό­με­νου μεγά­λου συνα­σπι­σμού CDU/CSU και SPD, o Πρό­ε­δρος της Δημο­κρα­τί­ας θα έχει αύριο συνο­μι­λί­ες και με τον πρό­ε­δρο του SPD Μάρ­τιν Σουλτς προ­κει­μέ­νου να βολι­δο­σκο­πή­σει εάν το «όχι» του είναι τόσο κατη­γο­ρη­μα­τι­κό όσο ακού­γε­ται. «Εάν οι ψηφο­φό­ροι πρέ­πει να απο­φα­σί­σουν ποιος οδή­γη­σε την Τζα­μάι­κα στα βρά­χια, τότε […] οι εκλο­γές είναι μια καλή ευκαι­ρία», τόνι­σε χθες το βρά­δυ ο Μ. Σουλτς, χωρίς να αφή­νει ουσια­στι­κά περι­θώ­ρια ελπί­δας αλλά και παρερμηνειών.

Οι ελπίδες των συντηρητικών

Το στρα­τό­πε­δο των χρι­στια­νι­κών κομ­μά­των της Άγκε­λα Μέρ­κελ αντί­θε­τα συνε­χί­ζει να ελπί­ζει ότι μπο­ρούν να απο­φευ­χθούν νέες εκλο­γές. Ο γγ. των Χρι­στια­νο­κοι­νω­νι­στών Σόιερ υπο­γράμ­μι­σε χθες το βρά­δυ ότι η «κατη­γο­ρη­μα­τι­κή άρνη­ση» των Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τών δεν είναι καλή για τη χώρα και πως πριν προ­κη­ρυ­χθούν βεβια­σμέ­να πρό­ω­ρες εκλο­γές θα πρέ­πει να εξα­ντλη­θούν όλες οι υπάρ­χου­σες δυνα­τό­τη­τες. Και η ίδια η πρό­ε­δρος της CDU Άγκ. Μέρ­κελ εκτί­μη­σε χθες Δευ­τέ­ρα ότι η συζή­τη­ση για το ενδε­χό­με­νο συγκρό­τη­σης ενός μεγά­λου συνα­σπι­σμού δεν έχει λήξει ορι­στι­κά. Το εάν θα απευ­θυν­θεί εκ νέου στους Σοσιαλ­δη­μο­κρά­τες θα εξαρ­τη­θεί από τις προ­γραμ­μα­τι­σμέ­νες επα­φές του Προ­έ­δρου της Δημο­κρα­τί­ας με το SPD, όπως είπε.

Σε κάθε περί­πτω­ση πάντως το ζητού­με­νο είναι η συγκρό­τη­ση μιας κυβέρ­νη­σης που θα απο­λαμ­βά­νει μιας ευρεί­ας και στα­θε­ρής πλειο­ψη­φί­ας της γερ­μα­νι­κής Βου­λής. Όπως σημειώ­νουν ανα­λυ­τές, μια κυβέρ­νη­ση μειο­ψη­φί­ας όπου η Άγκ. Μέρ­κελ θα πρέ­πει να ανα­ζη­τεί ad hoc συμ­μα­χί­ες στο Κοι­νο­βού­λιο δεν αντα­πο­κρί­νε­ται ούτε στον ρόλο που δια­δρα­μα­τί­ζει η μεγα­λύ­τε­ρη οικο­νο­μία της Ευρω­ζώ­νης στην Ευρώ­πη και τον κόσμο, αλλά ούτε και στον τρό­πο που η ίδια η Μέρ­κελ αντι­λαμ­βά­νε­ται τη δια­κυ­βέρ­νη­ση της χώρας.

Πρώτα εκλογή καγκελαρίου, μετά νέες εκλογές

Σε περί­πτω­ση πάντως που δεν ευο­δω­θούν οι προ­σπά­θειες του Προ­έ­δρου τότε η χώρα οδη­γεί­ται ανα­πό­φευ­κτα σε νέες εκλο­γές. Ακού­γε­ται μεν απλό, εντού­τοις δεν είναι. Προ­κει­μέ­νου να μην γίνο­νται εκλο­γές κατά το δοκούν, το γερ­μα­νι­κό Σύνταγ­μα περιέ­χει διά­φο­ρες δικλεί­δες ασφα­λεί­ας, προ­βλέ­πο­ντας μια σχε­τι­κά πολύ­πλο­κη δια­δι­κα­σία. Για να προ­κη­ρυ­χθούν νέες εκλο­γές και δεδο­μέ­νου ότι δεν προ­βλέ­πε­ται όπως σε άλλες χώρες οι δυνα­τό­τη­τες αυτο­διά­λυ­σης της Βου­λής, θα πρέ­πει να εκλε­γεί καταρ­χήν ένας νέος καγκε­λά­ριος από τους βου­λευ­τές. Ο Πρό­ε­δρος της Δημο­κρα­τί­ας καλεί­ται να προ­τεί­νει στο σώμα έναν υπο­ψή­φιο, ο οποί­ος έχει κατά τον ίδιο τις μεγα­λύ­τε­ρες πιθα­νό­τη­τες εκλογής.

Στην περί­πτω­ση αυτή λοι­πόν η Άγκ. Μέρ­κελ (θεω­ρη­τι­κά ο Πρό­ε­δρος μπο­ρεί να προ­τεί­νει και άλλον υπο­ψή­φιο) ‑και γνω­ρί­ζο­ντας ότι δεν έχει πλειο­ψη­φία- θα έχει τον άχα­ρο ρόλο να ζητή­σει ψήφο εμπι­στο­σύ­νης. Σε περί­πτω­ση που δεν απο­σπά­σει την από­λυ­τη πλειο­ψη­φία, τότε πραγ­μα­το­ποιεί­ται σε διά­στη­μα 14 ημε­ρών και δεύ­τε­ρος γύρος, στον οποίο απαι­τεί­ται επί­σης η από­λυ­τη πλειο­ψη­φία. Αν απο­τύ­χει και στον δεύ­τε­ρο γύρο, τότε πραγ­μα­το­ποιεί­ται άμε­σα, εντός της ίδιας ημέ­ρας πιθα­νό­τα­τα, ο τρί­τος και τελευ­ταί­ος γύρος όπου αρκεί η απλή πλειο­ψη­φία. Στη συνέ­χεια ο Πρό­ε­δρος της Δημο­κρα­τί­ας καλεί­ται να εκπλη­ρώ­σει τον σημα­ντι­κό­τε­ρο ίσως θεσμι­κό του ρόλο: μέσα στις επό­με­νες επτά μέρες μετά την εκλο­γή θα πρέ­πει είτε να ορί­σει τον νέο καγκε­λά­ριο είτε να προ­χω­ρή­σει σε διά­λυ­ση του Κοι­νο­βου­λί­ου. Οι νέες εκλο­γές πρέ­πει να προ­κη­ρυ­χθούν σε διά­στη­μα 60 ημερών.

Νέες εκλογές την άνοιξη;

Παρό­τι το γερ­μα­νι­κό Σύνταγ­μα δεν προ­βλέ­πει ακρι­βή χρό­νο για την κατά­θε­ση της πρό­τα­σης του Προ­έ­δρου για τον/την υπο­ψή­φια καγκε­λά­ριο, κορυ­φαί­οι συνταγ­μα­το­λό­γοι αλλά και η νομι­κή υπη­ρε­σία της Bundestag συμ­φω­νούν ότι τα περι­θώ­ριά του δεν είναι ανε­ξά­ντλη­τα και πως η πρό­τα­ση θα πρέ­πει να γίνει σε σχε­τι­κά σύντο­μο χρο­νι­κό διά­στη­μα. Αυτό απορ­ρέ­ει, σύμ­φω­να με τους ίδιους, την ερμη­νεία του Άρθρου 63 του Συντάγ­μα­τος όσο και, κυρί­ως, από το θεσμι­κό ρόλο του Προ­έ­δρου ως εγγυ­η­τή της πολι­τι­κής στα­θε­ρό­τη­τας της χώρας.

Λαμ­βά­νο­ντας υπό­ψη αυτά τα δεδο­μέ­να, οι νέες εκλο­γές θα μπο­ρού­σαν να πραγ­μα­το­ποι­η­θούν το διά­στη­μα μετα­ξύ Ιανουα­ρί­ου και Απρι­λί­ου, με πιθα­νό­τε­ρο σενά­ριο τον Μάρτιο.

Όπο­τε κι αν γίνουν πάντως είναι σχε­δόν βέβαιο ότι το πολι­τι­κό σκη­νι­κό δεν θα αλλά­ξει άρδην: οι δημο­σκο­πή­σεις δεν δεί­χνουν αξιο­ση­μεί­ω­τες μετα­βο­λές στα ποσο­στά των κομ­μά­των σε σχέ­ση με τις εκλο­γές του Σεπτεμ­βρί­ου. Γερ­μα­νοί ανα­λυ­τές εκτι­μούν ότι ενδε­χο­μέ­νως να υπάρ­ξουν κάποιες μικρές δια­κυ­μάν­σεις, κυρί­ως προς όφε­λος των εθνο­λαϊ­κι­στών της Εναλ­λα­κτι­κής για τη Γερ­μα­νία. Γι΄ αυτό άλλω­στε κανείς πλην του AfD δεν θέλει στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα τις νέες εκλογές.

Στην περί­πτω­ση πάντως που επα­λη­θευ­τούν απλώς σε γενι­κές γραμ­μές τα απο­τε­λέ­σμα­τα του Σεπτεμ­βρί­ου, τότε η συγκρό­τη­ση ενός μεγά­λου συνα­σπι­σμού θα είναι πλέ­ον μονόδρομος.

Deutsche Welle / Κώστας Συμεωνίδης