Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΚΑΠΝΟΠΑΡΑΓΩΓΩΝ  ΤΟΥ 1962 ΚΑΙ Η ΘΥΣΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜ. ΒΛΑΧΟΥ

Επι­μέ­λεια Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Σαν σήμε­ρα 8  Σεπτεμ­βρί­ου 1962 :  Ένας νεκρός και 30 τραυ­μα­τί­ες είναι το απο­τέ­λε­σμα των σφο­δρών συγκρού­σε­ων μετα­ξύ καπνο­πα­ρα­γω­γών και χωρο­φυ­λα­κής στο Ξηρό­με­ρο της Αιτωλοακαρνανίας.Στο πρω­το­σέ­λι­δο εφη­με­ρί­δας της επο­χής (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Φύλ­λο της Κυρια­κής 9 Σεπτεμ­βρί­ου 1962) διαβάζουμε:

«Εξέ­γερ­σις καπνο­πα­ρα­γω­γών κατε­στά­λη αιματηρώς

ΜΑΧΑΙ ΑΓΡΟΤΩΝ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΕΙΣ ΤΟ ΞΗΡΟΜΕΡΟΝ

Εφο­νεύ­θη εις, ετραυ­μα­τί­σθη­σαν 29. Απε­κλεί­σθη επί ώρας η εθνι­κή οδός

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΕΣΤΑΛΗΣΑΝ ΔΙ΄ ΑΕΡΟΠΛΑΝΩΝ

Η κυβέρ­νη­σις αντι­με­τώ­πι­σε χθες δι΄ αιμα­τη­ράς ημι­στρα­τιω­τι­κής επι­χει­ρή­σε­ως εξέ­γερ­σιν καπνο­πα­ρα­γω­γών του Ξηρο­μέ­ρου, κατελ­θό­ντων εις μαχη­τι­κάς εκδη­λώ­σεις δια­μαρ­τυ­ρί­ας κατά των προ­σφε­ρο­μέ­νων χαμη­λών τιμών των προ­ϊ­ό­ντων των.

Εις νεκρός αγρό­της και 29 τραυ­μα­τί­αι (εκ των οποί­ων 12 χωρο­φύ­λα­κες και 17 χωρι­κοί), πολ­λοί φέρο­ντες βαρέα τραύ­μα­τα, είναι ο απο­λο­γι­σμός των αστυ­νο­μι­κών επι­χει­ρή­σε­ων ενα­ντί­ον των αγρο­τών, τέσ­σα­ρες χιλιά­δες των οποί­ων είχον από ενω­ρίς την πρω­ΐ­αν κατα­λά­βει διά­φο­ρα σημεία της εθνι­κής οδού Ηγου­με­νί­τσης – Αγρι­νί­ου – Αθη­νών και είχον στα­μα­τή­σει την κυκλοφορίαν.

Εις τας κατά των καπνο­πα­ρα­γω­γών επι­χει­ρή­σεις εχρη­σι­μο­ποι­ή­θη­σαν ισχυ­ρό­τα­ται δυνά­μεις της Χωρο­φυ­λα­κής, μετα­φερ­θεί­σαι δι΄ αερο­πλά­νων, στρα­τιω­τι­κών αυτο­κι­νή­των και πούλ­μαν, φέρου­σαι στρα­τιω­τι­κόν οπλι­σμόν και κράνη.»

Την άλλη μέρα πάνω από χίλιοι αγρό­τες συνο­δεύ­ουν τον νεκρό Δ. Βλά­χο στην τελευ­ταία του κατοικία:

«Παρά την απο­κα­τά­στα­σιν επι­φα­νεια­κής ηρε­μί­ας, την οποί­αν το από­γευ­μα της Κυρια­κής διέ­κο­πταν αι πέν­θι­μοι κωδω­νο­κρου­σί­αι όλων των εκκλη­σιών όλων των χωρί­ων της περι­φε­ρεί­ας και οι θρή­νοι και αι αραί των υπερ­χι­λί­ων αγρο­τών που συνέρ­ρευ­σαν εις το χωρί­ον Λεπε­νού δια να παρα­στούν εις την κηδεί­αν του πλη­γέ­ντος από φονι­κήν σφαί­ραν εις τον εγκέ­φα­λον Δημη­τρί­ου Βλά­χου, ο καπνο­πα­ρα­γω­γι­κός κόσμος της περιο­χής τελεί υπό πρω­το­φα­νή έξα­ψιν, συγκε­ντρού­ται εις τας πλα­τεί­ας δια να εκφρά­ση την αγα­νά­κτη­σίν του δια το αίμα που εχύ­θη και δια­δη­λώ­νει την από­φα­σίν του να κατέλ­θη εις «πορεί­αν θανά­του» μέχρι του Μεσο­λογ­γί­ου, αδια­φο­ρών δια τας συνεπείας…».

(Το κεί­με­νο που δημο­σιεύ­ε­ται στη συνέ­χεια είναι μια διή­γη­ση του Γρη­γό­ρη Μπα­κό­λα, από το βιβλίο του “Η δίκη των καπνο­πα­ρα­γω­γών Ξηρο­μέ­ρου — Βάλ­του στο Αγρί­νιο το 1962”)

«Η 8 ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ 1962, που συν­δέ­ε­ται με τα αιμα­τη­ρά γεγο­νό­τα της ΣΦΗΝΑΣ — ΒΑΛΤΟΥ και με τη μεγά­λη θυσία που πρό­σφε­ραν οι καπνο­πα­ρα­γω­γοί του ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ και του ΒΑΛΤΟΥ, το θάνα­το του Δημή­τρη ΒΛΑΧΟΥ, έχει την προϊ­στο­ρία της. Στις αρχές του 1962, ήταν στις καπνα­πο­θή­κες των καπνο­πα­ρα­γω­γών Βάλ­του, Ξηρο­μέ­ρου και Τρι­χω­νί­δας, αδιά­θε­τη ολό­κλη­ρη η παρα­γω­γή καπνών εσω­τε­ρι­κής κατα­νά­λω­σης εσο­δεί­ας 1961. Η Κυβέρ­νη­ση Καρα­μαν­λή ανα­γκά­στη­κε ύστε­ρα από πίε­ση και δια­μαρ­τυ­ρί­ες εκ μέρους του καπνο­πα­ρα­γω­γι­κού κόσμου της περιο­χής, να δώσει εντο­λή προς τους καπνο­βιο­μή­χα­νους για να προ­βούν στην αγο­ρά των καπνών εσω­τε­ρι­κής κατα­νά­λω­σης εσο­δεί­ας 1961 απ’ την 1η Απρί­λη 1962, κατά ποσο­στό 20% μηνιαία, ώστε, μέχρι την 31 Αυγού­στου του αυτού έτους να πωλη­θεί και το τελευ­ταίο κιλό εσο­δεί­ας 1962, και εν συνε­χεία η Κυβέρ­νη­ση προ­έ­βη στην χρη­μα­το­δό­τη­ση των καπνοβιομηχάνων.

Οι καπνο­βιο­μή­χα­νοι παρά την Κυβερ­νη­τι­κή από­φα­ση και παρ’ ότι χρη­μα­το­δο­τή­θη­καν, δεν προ­έ­βη­σαν στην αγο­ρά των καπνών κατά το ρυθ­μό που υπα­γό­ρευε η Κυβερ­νη­τι­κή από­φα­ση. Η κωλυ­σιερ­γία τους ήταν συστη­μα­τι­κή και τού­το με την ανο­χή και την ουσια­στι­κή συμπα­ρά­στα­ση της Κυβέρ­νη­σης, η οποία πέραν της τυπι­κής της από­φα­σης, ουδε­μία ουσια­στι­κή πίε­ση ασκού­σε επί των μεγι­στά­νων της καπνο­βιο­μη­χα­νί­ας, για την έγκαι­ρη και σε ικα­νο­ποι­η­τι­κές τιμές αγο­ρά των καπνών εσω­τε­ρι­κής κατα­νά­λω­σης του Νομού Αιτω­λο­α­καρ­να­νί­ας. Το απο­τέ­λε­σμα αυτής της συμπαι­γνί­ας Κυβέρ­νη­σης — καπνο­βιο­μη­χά­νων, υπήρ­ξεν ότι επί 7.500 περί­που τόνων συνο­λι­κής εσο­δεί­ας 1961, αγο­ρά­σθη­καν από την καπνο­βιο­μη­χα­νία σε πολύ εξευ­τε­λι­στι­κές τιμές, μέχρι το Σεπτέμ­βρη 1962, 1.400 τόνοι και παρέ­μει­νε τότε αδιά­θε­το ποσο­στό 65% και πλέ­ον της εσο­δεί­ας καπνών εσω­τε­ρι­κής κατα­νά­λω­σης 1961, της περι­φέ­ρειας του Νομού Αιτωλοακαρνανίας.Εμπαίχθηκαν τότε οι καπνο­πα­ρα­γω­γοί και τα καπνά υπήρ­χαν αδιά­θετα και σάπι­ζαν στις απο­θή­κες, προς τον απο­κλει­στι­κό σκο­πό να πιε­σθούν οι ατυ­χείς και να δεχθούν να πωλή­σουν τα καπνά τους, που είναι ποτι­σμέ­να με το αίμα τους, στους καπνο­βιο­μή­χα­νους σε εξευ­τε­λι­στι­κές τελεί­ως τιμές. Για­τί οι τιμές τις οποί­ες πρό­σφε­ραν τότε οι καπνο­βιο­μή­χα­νοι, ήταν εξευ­τε­λι­στι­κές. Οι τιμές οι προ­σφερ­θεί­σες το προη­γού­με­νο έτος 1961 για την αγο­ρά των καπνών εσο­δεί­ας 1960 κυμαί­νο­νταν από 15–40 δρχ. κατά κιλό.

Οι καπνο­πα­ρα­γω­γοί με τις τιμές αυτές δεν μπό­ρε­σαν να πλη­ρώ­σουν ούτε τα προς την Αγρο­τι­κή Τρά­πε­ζα χρέη τους και ως εκ τού­του εύλο­γα προ­έ­βα­λαν τότε το αίτη­μα της διά­θε­σης των καπνών τους σε τιμές ανώ­τε­ρες απ’ αυτές του προη­γού­με­νου χρό­νου κατά 50–40%, για­τί έτσι μόνο θα μπο­ρού­σαν να ξεχρε­ω­θούν και να αντι­με­τω­πί­σουν τις στοι­χειώ­δεις οικο­νο­μι­κές και βιο­τι­κές τους ανά­γκες. Οι καπνο­βιο­μή­χα­νοι όχι μόνο δεν προ­σέ­φε­ραν τιμές ανώ­τε­ρες των του προη­γου­μέ­νου έτους κατά 50–40%, όπως ζητού­σαν οι καπνο­πα­ρα­γω­γοί, αλλά του­να­ντί­ον κατ’ αρχάς δεν έδι­ναν ούτε την αύξη­ση την κατά 10% επί των τιμών του προη­γού­με­νου έτους που απο­φά­σι­σε η Κυβέρ­νη­ση, κατό­πιν του νέου φόρου που επέ­βα­λε στα σιγα­ρέ­τα και που ανέρ­χο­νταν ως γνω­στό σε 50–70 λεπτά κατά κου­τί, ανα­λό­γως. Δίκαιη, ως εκ τού­του, εύλο­γη και επι­βε­βλη­μέ­νη υπήρ­ξε η αγα­νά­κτη­ση και κινη­το­ποί­η­ση των καπνο­πα­ρα­γω­γών η οποία κορυ­φώ­νε­ται σε έντα­ση από τα μέσα Ιού­λη 1962 και φτά­νει στη επα­να­στα­τι­κή εκεί­νη έκρη­ξη της 8ης Σεπτέμ­βρη του ίδιου χρό­νου. Διό­τι απο­τε­λού­σε και απο­τε­λεί πρό­κλη­ση ο κατ’ έτος συστη­μα­τι­κός εμπαιγ­μός σε βάρος τους, εκ μέρους των καπνο­βιο­μή­χα­νων, με τη συμπα­ρά­στα­ση της Κυβέρ­νη­σης. Απο­τε­λεί πρό­κλη­ση σε βάρος των καπνο­πα­ρα­γω­γών, όταν η Κυβέρ­νη­ση επι­βάλ­λει φόρο επί των σιγα­ρέ­των υπέρ των καπνο­βιο­μη­χά­νων, των περι­πτε­ρού­χων κ.λ.π. ενώ στους καπνο­πα­ρα­γω­γούς δεν δίνει ούτε ψυχού­λα. Απο­τε­λεί ιτα­μή πρό­κλη­ση για τους παρα­γω­γούς, όταν η Κυβέρ­νη­ση επι­τρέ­πει στους καπνο­βιο­μή­χα­νους να τους εκβιά­ζουν και να μένουν τα καπνά τους αδιά­θε­τα, για να σαπί­ζουν στις απο­θή­κες. Απο­τε­λεί κυνι­σμό από μέρους της τότε Κυβέρ­νη­σης Καρα­μαν­λή, όταν αρνεί­ται να δώσει στους καπνο­πα­ρα­γω­γούς τιμές, ικα­νές να αντι­μετωπίσουν τις στοι­χειώ­δες βιο­τι­κές τους ανά­γκες, τη στιγ­μή που επι­βάλλει βαρείς φόρους επί των ειδών πρώ­της ανά­γκης, οι οποί­οι, πλήτ­τουν τα ευρέα λαϊ­κά στρώ­μα­τα και κατα­βι­βά­ζουν περισ­σό­τε­ρο το βιο­τι­κό επί­πε­δο του Λαού.

Απο­τε­λεί πρό­κλη­ση ακό­μα προς τους δυστυ­χείς καπνο­πα­ρα­γω­γούς η εκ μέρους της τότε Κυβέρ­νη­σης άρνη­ση για στοι­χειώ­δη ικα­νο­ποί­η­ση των λογι­κών και δίκαιων αιτη­μά­των των καπνο­πα­ρα­γω­γών Αιτω­λο­α­καρ­να­νί­ας, όταν αυτή η Κυβέρ­νη­ση της πλου­το­κρα­τί­ας και των αδί­στα­κτων μονο­πω­λί­ων δε διστά­ζει να διπλα­σιά­σει τη βασι­λι­κή χορη­γία και να τρι­πλα­σιά­σει τη χορη­γία του δια­δό­χου του θρό­νου. Κατό­πιν τού­των, ως γνω­στόν, στις 8 Σεπτέμ­βρη οι καπνο­πα­ρα­γω­γοί των Επαρ­χιών Βάλ­του και Ξηρο­μέ­ρου κατέ­βη­καν σε προει­δο­ποι­η­τι­κή δια­δή­λω­ση δια­μαρ­τυ­ρί­ας, για το αίσχος αυτό που γινό­ταν σε βάρος τους εκ μέρους των Καπνο­βιο­μή­χα­νων και της Κυβέρ­νη­σης Καρα­μαν­λή. Τέσ­σε­ρις χιλιά­δες και πλέ­ον καπνο­πα­ρα­γω­γοί των Επαρ­χιών Ξηρο­μέ­ρου και Βάλ­του, σύσ­σω­μοι, σαν ένας άνθρω­πος, με μόνο σύν­θη­μα συνα­γερ­μού, τις κωδω­νο­κρου­σί­ες των εκκλη­σιών κινή­θη­καν από τα χωριά τους την 3η πρω­ι­νή στις 8 Σεπτέμ­βρη 1962 και κατέ­λα­βαν συν γυναι­ξί και τέκνοις τη δημό­σια οδό Αμφι­λο­χί­ας ‑Αγρι­νί­ου. Συγκε­κρι­μέ­να στο μεν το χωριό Στά­νου-Βάλ­του συγκε­ντρώ­θη­καν περί τις τρεις χιλιά­δες καπνο­πα­ρα­γω­γοί, στο δε το χωριό Σφή­να-Βάλ­του πε­ρί τους πεντα­κό­σιους. Και εκεί αντι­με­τώ­πι­σαν με γεν­ναιό­τη­τα και αν­δρισμό, αντά­ξιο της ηρω­ι­κής Ελλη­νι­κής αγρο­τιάς, την κυνι­κή και βάναυ­ση επί­θε­ση της Κυβέρνησης.Όλοι οι συγκε­ντρω­θέ­ντες αγρό­τες, άνδρες και γυναί­κες, γέροι και νέοι, ακό­μα και τα μικρά παι­διά, με μια φωνή απά­ντη­σαν στους Κυ­βερνητικούς εκπρο­σώ­πους και στη Χωρο­φυ­λα­κή, ότι δεν θα δια­λυ­θούν αν δεν ικα­νο­ποι­η­θούν τα δίκαια αιτή­μα­τα τους και ότι είναι δια­τε­θει­μέ­νοι να πέσουν όλοι για τον δίκαιο αγώ­να τους. Και στην ομό­θυ­μη αυτή δια­δή­λω­ση των αγρο­τών, οι Χωρο­φύ­λα­κες, παρου­σία του Νομάρ­χη Αιτω­λο­α­καρ­να­νί­ας Ιωάν. Μήλ­λιου, του Εισαγ­γε­λέα Πρω­το­δι­κών Μεσο­λογ­γί­ου Δημό­που­λου, του Αντιει­σαγ­γε­λέα Πρω­το­δι­κών Αγρι­νί­ου Αθαν. Πέτα­λα και του Βου­λευ­τή της δεξιάς Νικ. Φαρ­μά­κη, πυρο­βό­λη­σαν ενα­ντί­ον τους αδί­στα­κτα. Και το αίμα των ατυ­χών παρα­γω­γών χύθη­κε και έβα­ψε την δημό­σια οδό Αγρι­νί­ου — Αμφιλοχίας.

Ο μικρός Ευστά­θιος Μπί­λιας (μόλις 10 ετών), από το χωριό Μαχα­λά — Ξηρο­μέ­ρου τραυ­μα­τί­ζε­ται και ο Δημή­τρης Βλά­χος τραυ­μα­τί­ζε­ται θανά­σι­μα και μετα­φέρ­θη­κε στο Γενι­κό Κρα­τι­κό Νοσο­κο­μείο Αγρι­νί­ου, όπου υπέ­κυ­ψε στο μοι­ραίο. Ο ατυ­χής καπνο­πα­ρα­γω­γός Δημή­τρης Βλά­χος απ’ τη Λεπε­νού Βάλ­του, σκο­τώ­θη­κε απ’ τις σφαί­ρες της Χωρο­φυ­λα­κής στη γέφυ­ρα της Σφή­νας την 1.30 μ.μ. της ημέ­ρας εκεί­νης και έπε­σε, ηρω­ι­κό ολο­καύ­τω­μα, στις επάλ­ξεις της ωραί­ας αυτής αγρο­τι­κής εξόρμησης…»