Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Θέρεμιν: Το μοναδικό μουσικό όργανο που παίζεται χωρίς να το ακουμπά κανείς

Τα χέρια της κινού­νται κάθε­τα και ορι­ζό­ντια στον αέρα, σαν να χορεύ­ουν ανά­με­σα σε δύο κεραί­ες, όμως το σώμα της παρα­μέ­νει ακί­νη­το για να μην επη­ρε­ά­ζει στο ελά­χι­στο το ηλε­κτρο­μα­γνη­τι­κό πεδίο που δημιουρ­γεί το Θέρε­μιν (Theremin) ή αλλιώς αιθε­ρό­φω­νο. Οι κινή­σεις του αρι­στε­ρού χεριού προς την ορι­ζό­ντια κεραία ρυθ­μί­ζουν την έντα­ση του ήχου, ενώ οι κινή­σεις του δεξιού χεριού στην κάθε­τη κεραία ελέγ­χουν τις νότες. Ο ήχος που παρά­γε­ται είναι ιδιαί­τε­ρος, ωστό­σο η ίδια η Μέι Ρού­σβελτ (May Roosevelt) που ασχο­λεί­ται με το Θέρε­μιν για περισ­σό­τε­ρα από δέκα χρό­νια, δεν τον θεω­ρεί από­κο­σμο, παρό­λο που κάποιοι τον έχουν χαρα­κτη­ρί­σει έτσι, καθώς ο συγκε­κρι­μέ­νος ήχος έχει χρη­σι­μο­ποι­η­θεί σε κινη­μα­το­γρα­φι­κές ται­νί­ες, σε σκη­νές αγω­νί­ας ή σε φιλμ επι­στη­μο­νι­κής φαντα­σί­ας με δια­στη­μι­κή θεματολογία.

«Το Θέρε­μιν είναι το μονα­δι­κό μου­σι­κό όργα­νο που παί­ζε­ται χωρίς να το ακου­μπά κανείς. Οι οκτά­βες του δεν είναι ορα­τές. Τα χέρια παί­ζουν στον αέρα, σαν ένα βιο­λί χωρίς βιο­λί. Ο ήχος που παρά­γε­ται είναι μονο­φω­νι­κός και συνε­χό­με­νος και, ανά­λο­γα με το παί­ξι­μο, παρα­πέ­μπει σε φωνή ή σε κάποιο έγχορ­δο όργα­νο όπως το τσέ­λο ή το βιο­λί» εξη­γεί στο ΑΠΕ- ΜΠΕ η σολίστ και συν­θέ­τρια, Μέι Ρού­σβελτ, που έδω­σε χθες το βρά­δυ μια ξεχω­ρι­στή συναυ­λία στο Κέντρο Διά­δο­σης Επι­στη­μών και Μου­σείο Τεχνο­λο­γί­ας «Noesis», στο πλαί­σιο της έκθε­σης «Νίκο­λα Τέσλα- Ο άνθρω­πος που εφηύ­ρε το μέλλον».

Για τον τρό­πο «παι­ξί­μα­τος» του Θέρε­μιν λέει ότι απαι­τεί έναν συν­δυα­σμό ορι­ζό­ντιων και κάθε­των κινή­σε­ων των χεριών. «Είναι περί­που όπως το βιο­λί, όπου με το ένα χέρι ελέγ­χει κανείς τις νότες, δηλα­δή πατά τις χορ­δές, και με το άλλο χέρι που κρα­τά το δοξά­ρι, παρά­γει ήχο με την τρι­βή του πάνω στις χορ­δές» σημειώ­νει χαρακτηριστικά.

Μιλώ­ντας για το μου­σι­κό αυτό ηλε­κτρο­νι­κό όργα­νο, ανα­φέ­ρει ότι δημιουρ­γή­θη­κε το 1919 από τον Ρώσο φυσι­κό και εφευ­ρέ­τη Λέον Θέρε­μιν, και μάλι­στα τυχαία, ενώ ασχο­λού­νταν με την μέτρη­ση της πυκνό­τη­τας των αερί­ων. Το πλη­σί­α­σμα του χεριού του στο μηχά­νη­μα είχε ως απο­τέ­λε­σμα τη δημιουρ­γία ενός ήχου και έτσι ανα­κά­λυ­ψε ότι δια­φο­ρε­τι­κές κινή­σεις προ­κα­λού­σαν δια­φο­ρε­τι­κούς ήχους. «Τα πρώ­τα Θέρε­μιν ήταν σαν μπα­ού­λα και οι κεραί­ες έμπαι­ναν και έβγαι­ναν ώστε να μπο­ρούν να μετα­φέ­ρο­νται. Σήμε­ρα είναι μικρό­τε­ρα σε μέγε­θος και η τιμή τους δια­μορ­φώ­νε­ται στα 400 περί­που ευρώ» λέει η ίδια.

Για τη γνω­ρι­μία της με το ξεχω­ρι­στό αυτό μου­σι­κό όργα­νο, σημειώ­νει ότι συνέ­βη πριν από μια δεκα­ε­τία όταν βρι­σκό­ταν με δύο φίλους της που ασχο­λού­νταν ο ένας με τη φυσι­κή και ο άλλος με την ηλε­κτρο­νι­κή μου­σι­κή. «Τότε έμα­θα για την ύπαρ­ξή του ενώ εκεί­να τα χρό­νια δεν ήταν πολύ δια­δε­δο­μέ­νη η χρή­ση του. Εκεί­να τα στοι­χεία που με γοή­τευ­σαν ήταν το πώς παί­ζε­ται το Θέρε­μιν, ο ήχος του και η ομοιό­τη­τά του με το βιο­λί, ένα μου­σι­κό όργα­νο που έπαι­ζα τότε για οκτώ χρό­νια. Επει­δή, μάλι­στα, είναι ελά­χι­στοι εκεί­νοι που ασχο­λού­νται με το Θέρε­μιν, ήταν, κατά συνέ­πεια, δύσκο­λο να μάθει κανείς να παί­ζει. Αυτό σημαί­νει ότι έπρε­πε να ανα­ζη­τή­σω μόνη μου τη σχε­τι­κή πλη­ρο­φό­ρη­ση και να εξα­σκού­μαι πολύ. Ακο­λού­θη­σαν συναυ­λί­ες και συμ­με­το­χές μου σε σεμι­νά­ρια στη Γερ­μα­νία και την Ελβε­τία, στο κάθε ένα από τα οποία δεν συμ­με­τεί­χαν πάνω από 25 άτο­μα» ανα­φέ­ρει η Μέι Ρούσβελτ.

Η ίδια έχει κυκλο­φο­ρή­σει τέσ­σε­ρις δίσκους μέχρι σήμε­ρα ενώ στον δίσκο της «Ηaunted» που είναι βασι­σμέ­νος σε ελλη­νι­κούς παρα­δο­σια­κούς χορούς και ρυθ­μούς, δημιούρ­γη­σε ήχους παρα­δο­σια­κών οργά­νων όπως η λύρα, το κλα­ρί­νο και η γκάι­ντα. Η επό­με­νη δισκο­γρα­φι­κή της δου­λειά ήταν εμπνευ­σμέ­νη από την ποί­η­ση του Ντί­νου Χρι­στια­νό­που­λου και στην ίδια τη μου­σι­κή ακού­γο­νται ηχο­γρα­φή­σεις της απαγ­γε­λί­ας των ποι­η­μά­των του.

Όσο για το ψευ­δώ­νυ­μό της, διευ­κρι­νί­ζει ότι προ­έρ­χε­ται από τον αγα­πη­μέ­νο της δίσκο των «The Residents» που φέρει την ονο­μα­σία «Roosevelt».

Σε ό,τι αφο­ρά τις αντι­δρά­σεις του κόσμου σε αυτό το μου­σι­κό όργα­νο σχο­λιά­ζει ότι πολ­λοί τη ρωτούν για το Θέρε­μιν και ζητούν να μάθουν περισ­σό­τε­ρα. «Μου ζητούν να τους εξη­γή­σω πώς λει­τουρ­γεί και θέλουν και οι ίδιοι να δοκι­μά­σουν. Με ρωτούν πόσος χρό­νος χρειά­στη­κε για να μάθω, αν διδά­σκε­ται συστη­μα­τι­κά και τους απα­ντώ ότι πάντα μπο­ρεί κανείς με την εξά­σκη­ση να βελ­τιώ­σει την τεχνι­κή του και την ερμη­νεία του. Σχο­λή Θέρε­μιν, από την άλλη πλευ­ρά, δεν υπάρ­χει, αν και το σχε­τι­κό ενδια­φέ­ρον όσο περ­νά ο και­ρός και μέσω του Internet έχει αυξη­θεί. Για πολ­λά χρό­νια ήταν στην αφά­νεια, αλλά τα τελευ­ταία δέκα χρό­νια έχει παρα­τη­ρη­θεί ένα πολύ μεγά­λο ενδια­φέ­ρον γύρω από αυτό το όργα­νο» προσθέτει.

Μετά τη συναυ­λία της Μέι Ρού­σβελτ το κοι­νό που κατέ­κλυ­σε την αίθου­σα του Κέντρου Διά­δο­σης Επι­στη­μών και Μου­σεί­ου Τεχνο­λο­γί­ας «Noesis» είχε την ευκαι­ρία να παρα­κο­λου­θή­σει την επί­δει­ξη λει­τουρ­γί­ας του πηνί­ου Tesla, τάσης 12 εκα­τομ­μυ­ρί­ων Volt και ύψους 4,5 μέτρων. Οι ηλε­κτρι­κές εκκε­νώ­σεις που δημιουρ­γούν την εντύ­πω­ση κεραυ­νών εμφα­νί­στη­καν στον αέρα ανά­με­σα στα πηνία που στή­θη­καν στο lobby του Πλα­νη­τα­ρί­ου, σε συνερ­γα­σία με το Μου­σείο Νικό­λα Tesla του Βελιγραδίου.

«Οι ηλε­κτρι­κές εκκε­νώ­σεις συνο­δεύ­ο­νται από ήχους. Ανά­λο­γα με την τάση του πηνί­ου ο ήχος είναι δια­φο­ρε­τι­κός. Έτσι γίνε­ται αντι­στοί­χι­ση της τάσης προς τον παρα­γό­με­νο ήχο και άρα προς μία μου­σι­κή νότα. Άρα ελέγ­χο­ντας τη δημιουρ­γού­με­νη τάση ελέγ­χου­με τι ήχο παρά­γει αυτός ο μετα­σχη­μα­τι­στής και με έναν υπο­λο­γι­στή μπο­ρού­με να κάνου­με το πηνίο να παί­ξει μου­σι­κή» ανέ­φε­ρε στην εκδή­λω­ση ο Λεω­νί­δας Γυμνό­που­λος υπεύ­θυ­νος για την έκθε­ση «Νίκο­λα Τέσλα- Ο άνθρω­πος που εφηύ­ρε το μέλ­λον» που λόγω μεγά­λης προ­σέ­λευ­σης κοι­νού θα λει­τουρ­γεί μέχρι τις 31 Μαΐου.

Σε αυτήν παρου­σιά­ζο­νται το έργο και η προ­σω­πι­κό­τη­τα του Νίκο­λα Τέσλα και οι εφευ­ρέ­σεις του (ηλε­κτρι­σμός, ασύρ­μα­τη τεχνο­λο­γία, ραντάρ, ακτί­νες Χ και ραδιό­φω­νο). Η έκθε­ση περι­λαμ­βά­νει συν­δυα­σμό εκθε­μά­των, από μοντέ­λα σε κλί­μα­κα, όπως το εργα­στή­ριό του στο Colorado Springs, το υδροη­λε­κτρι­κό εργο­στά­σιο στους καταρ­ρά­κτες του Νια­γά­ρα, το αερο­πλά­νο κάθε­της απο­γεί­ω­σης, καθώς και λει­τουρ­γι­κά μοντέ­λα των εφευ­ρέ­σε­ων του, όπως ο επα­γω­γι­κός κινη­τή­ρας και το πηνίο Τέσλα, μέχρι οπτι­κά και ηχη­τι­κά στοι­χεία σε πλη­ρο­φο­ρια­κά πάνελ και σε video room.

Πηγή: Δημό­σια σελί­δα ΑΠΕ

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο