Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

«Ντρέπομαι»: Συγκλονιστικό γράμμα βρετανού στρατιώτη για τα γεγονότα του Δεκέμβρη του ’44

Στα τέλη του Δεκέμ­βρη του ’44 οι βρε­τα­νοί στρα­τιώ­τες στην Ελλά­δα ξεπερ­νού­σαν ήδη τις 60.000, με δεκά­δες άρμα­τα μάχης, αερο­πλά­να, βαριά όπλα και τα κανό­νια του στό­λου τους. Η οδη­γία του αρχι­σφα­γέα Τσόρ­τσιλ προς στον Σκό­μπι ήταν σαφής: «Πρέ­πει να συντρί­ψε­τε όλες τις δυνά­μεις του ΕΑΜ — ΕΛΑΣ που θα πλη­σιά­ζουν προς την πόλη (…) μην διστά­σε­τε πάντως να ενερ­γεί­τε σα να βρί­σκε­στε σε κατε­χό­με­νη πόλη, όπου έχει ξεσπά­σει τοπι­κή εξέγερση». 

Στις 23 Δεκέμ­βρη 1944, δυο μέρες πριν την επί­σκε­ψη του Τσόρ­τσιλ στην Αθή­να, δημο­σιεύ­ε­ται στην εφη­με­ρί­δα «Daily Worker» γράμ­μα βρε­τα­νού στρα­τιώ­τη που υπη­ρε­τού­σε στην Ελλά­δα. Στο εν λόγω γράμ­μα απο­τυ­πώ­νε­ται ο απο­τρο­πια­σμός του φαντά­ρου αλλά και άλλων συστρα­τιω­τών του για τη βαρ­βα­ρό­τη­τα που επε­δεί­κνυαν απέ­να­ντι στον ελλη­νι­κό λαό τα στρα­τεύ­μα­τα των ιμπεριαλιστών. 

«Αυτό το συγκι­νη­τι­κό, θυμω­μέ­νο γράμ­μα γρά­φτη­κε από στρα­τιώ­τη που υπη­ρε­τεί με τις δυνά­μεις υπό τις δια­τα­γές του Στρα­τη­γού Σκό­μπι στην Αθή­να. Στάλ­θη­κε στην οικο­γέ­νειά του, η οποία μας ενη­μέ­ρω­σε ότι πριν πάει στο εξω­τε­ρι­κό δεν συν­δε­ό­ταν με κανέ­να πολι­τι­κό κόμ­μα. Φανε­ρώ­νει τη βαθιά αγα­νά­χτη­ση ενός Αγγλου δημο­κρά­τη», ανα­φέ­ρει στον πρό­λο­γο η «Daily Worker»  και παρα­θέ­τει ολό­κλη­ρο το γράμ­μα, υπό τον τίτλο «Ντρέ­πο­μαι» (I am ashamed):

ΓΡΑΜΜΑ ΒΡΕΤΑΝΟΥ«ΗΔΗ σας έχω γρά­ψει για την κατά­στα­ση των πραγ­μά­των στην Αθή­να. Ο Τύπος στην πατρί­δα ετοι­μά­ζει κεί­με­να. Ανα­ρω­τιέ­μαι εάν σας πλη­ρο­φο­ρούν για τα ακρι­βή τεκται­νό­με­να. Άρα­γε οι ερω­τή­σεις στο Κοι­νο­βού­λιο θα απα­ντη­θούν ειλι­κρι­νά; Φοβά­μαι πως όχι.

Πρώ­τα από όλα, ντρέ­πο­μαι, ντρέ­πο­μαι πολύ, για το ρόλο που παί­ζει η Βρε­τα­νία εδώ. Από την πρώ­τη επι­χεί­ρη­ση της αστυ­νο­μί­ας, που άνοι­ξε πυρ ενα­ντί­ον μίας ειρη­νι­κής δια­δή­λω­σης, ολό­κλη­ρη η πόλη αντη­χεί πυρο­βο­λι­σμούς του­φε­κιών, οπλο­πο­λυ­βό­λων και κανο­νιο­βο­λι­σμούς από τα τανκς σε όλες τις συνοικίες.

Για μία ολό­κλη­ρη μέρα, πάνω κάτω, ήταν αρκε­τά σοβα­ρά τα πράγ­μα­τα μετα­ξύ των αστυ­νο­μι­κών και του ΕΑΜ. Επει­τα εμείς, κατό­πιν δια­τα­γών από το Λον­δί­νο, μπλεχτήκαμε.

Δεν μπο­ρώ να ξεχά­σω ότι δώσα­με σοβα­ρές δια­βε­βαιώ­σεις πως δεν θα εμπλα­κού­με στα εσω­τε­ρι­κά πολι­τι­κά ζητή­μα­τα αυτής της χώρας και ότι εμάς, το στρά­τευ­μα, μας συμ­βού­λε­ψαν να πρά­ξου­με ανα­λό­γως. Πώς τιμή­θη­κε αυτή η ιερή διαβεβαίωση;

Από το τελευ­ταίο μου γράμ­μα τα τανκς μας, τα όπλα μας έχουν δει αρκε­τή δρά­ση και έχουν τσα­κί­σει φιλε­λεύ­θε­ρες και κομ­μου­νι­στι­κές δυνά­μεις, οι οποί­ες τα προη­γού­με­να τέσ­σε­ρα χρό­νια ακού­ρα­στα πάλευαν ενά­ντια στο φασι­σμό. Είναι αλή­θεια. Είμαι εδώ και έχω αρκε­τά καλή γνώ­ση της κατάστασης.

Διε­ξά­γε­ται μία ανε­λέ­η­τη μάχη της Δεξιάς ενά­ντια στην Αρι­στε­ρά. Θυμη­θεί­τε ότι η Αρι­στε­ρά (ΕΑΜ) αγκα­λιά­ζει έξι κόμ­μα­τα, από τους φιλε­λεύ­θε­ρους μέχρι τους κομ­μου­νι­στές (ΚΚΕ), ότι πριν ξεκι­νή­σουν τα προ­βλή­μα­τα έξι υπουρ­γοί της κυβέρ­νη­σης παραι­τή­θη­καν σε υπο­στή­ρι­ξη αιτη­μά­των που στη συνέ­χεια ο λαός κινη­το­ποι­ή­θη­κε για να τα δια­σφα­λί­σει. Ομως ολό­κλη­ρο το βάρος της βρε­τα­νι­κής δύνα­μης μπή­κε στα γεμά­τα, υπο­στη­ρί­ζο­ντας τη Δεξιά ενά­ντια στην Αριστερά.

Παρα­τη­ρώ­ντας τα πράγ­μα­τα από μία από­στα­ση, είμαι σίγου­ρος ότι οι άνθρω­ποι που θέλουν να ζήσουν τις ζωές τους σύμ­φω­να με τους όρους της Χάρ­τας του Ατλα­ντι­κού και της Συν­διά­σκε­ψης της Τεχε­ρά­νης θα νική­σουν. Ελεύ­θε­ροι από την ανέ­χεια, από το φόβο, με ελευ­θε­ρία θρη­σκευ­τι­κής πίστης, λόγου. Τι παρα­μύ­θια πρέ­πει να ειπω­θούν πριν εξα­σφα­λι­στούν αυτά τα αιτήματα;

Πέρα από πολ­λές θλι­βε­ρές σκη­νές, άκου­σα τα τανκς να συντρί­βουν με τις βολές τους το Αρχη­γείο του ΕΑΜ μαζί με τους υπε­ρα­σπι­στές του, είδα το ένα μετά το άλλο τα “Spitfire” (σχε­δόν καθη­με­ρι­νά) να ρίχνουν χιλιά­δες βόμ­βες στις αιφ­νί­διες εφορ­μή­σεις τους, σχε­δόν μέσα στα σπί­τια του κόσμου!

Τι άξι­ζαν οι δια­βε­βαιώ­σεις μας στον ελλη­νι­κό λαό; Το αίμα μου βρά­ζει από τα πράγ­μα­τα που κάνουν στο όνο­μά μας. Νιώ­θω τόσο άσχη­μα για αυτό το θέμα που απαί­τη­σα να δω τον επι­κε­φα­λής αξιω­μα­τι­κό και του εξέ­θε­σα τις από­ψεις μου.

Εύχο­μαι να μπο­ρού­σα να βρί­σκο­μαι στο Κοι­νο­βού­λιο, να ακού­σω και να πάρω μέρος στη συζή­τη­ση που απ’ ό,τι κατα­λα­βαί­νω θα λάβει χώρα. Θα έτρι­βα τη ντρο­πή που νιώ­θω από τις πρά­ξεις μας στα μού­τρα της κυβέρ­νη­σης που ευθύ­νε­ται για αυτά τα εγκλήματα.

Η δημο­κρα­τία μας (λέξη ελλη­νι­κή) πέφτει σαν καυ­τό μολύ­βι στα κορ­μιά του ελλη­νι­κού λαού. Τι μας χωρί­ζει, εμέ­να από τα παι­διά, ποια αιτία; Για ποιο λόγο μάτω­σε αυτή η χώρα, βομ­βαρ­δί­στη­κε, και ο Θεός ξέρει τι άλλο;

Ειλι­κρι­νά, είμαι σοκα­ρι­σμέ­νος με την τρο­πή που έχουν πάρει τα πράγ­μα­τα — και δεν είμαι ο μόνος. Πιστέψ­τε με, η καρ­διά και το μυα­λό μου βρά­ζουν από αυτές τις κατα­ρα­μέ­νες εξε­λί­ξεις. Ποιος, οκτώ βδο­μά­δες πριν, θα μπο­ρού­σε να είχε προ­βλέ­ψει αυτή την κατά­στα­ση των πραγμάτων;

Εχω έντο­να αρνη­τι­κά συναι­σθή­μα­τα — ναι — αλλά επί­σης σας δια­βε­βαιώ­νω ότι τα αντι­κει­με­νι­κά γεγο­νό­τα είναι ότι η κυβέρ­νη­σή μας σκό­πι­μα και ανε­λέ­η­τα επι­βάλ­λει μία αντι­συ­νταγ­μα­τι­κή κυβέρ­νη­ση στις πλά­τες ενός συμ­μά­χου, που επέ­δει­ξε ανυ­πέρ­βλη­τη ανδρεία. Βλέ­πο­ντας τι συμ­βαί­νει ακρι­βώς αυτή τη στιγ­μή, η Χάρ­τα του Ατλα­ντι­κού και η Συν­διά­σκε­ψη της Τεχε­ρά­νης δεν αξί­ζουν ούτε κάλ­πι­κη δεκάρα.

Ολα τα παρα­πά­νω δεν απο­τε­λούν στρα­τιω­τι­κό μυστι­κό, δεν λένε τίπο­τα για τους πολε­μι­κούς στό­χους για τους οποί­ους ο λαός μας υπέ­φε­ρε, έχα­σε τόσα πολλά.

Η ελευ­θε­ρία του ελλη­νι­κού λαού εξα­φα­νί­ζε­ται — και μαζί της θα εξα­φα­νι­στεί η δική μας, εάν δεν προ­σέ­ξου­με. Εν κατα­κλεί­δι, άλλη μια φορά σας λέω, ντρέ­πο­μαι γι’ αυτό που συμ­βαί­νει, είναι ζωώ­δες και αηδια­στι­κό. Χαί­ρο­μαι που “άνοι­ξα τα χαρ­τιά μου” στον επι­κε­φα­λής αξιω­μα­τι­κό μου. Αυτή μου η πρά­ξη με έκα­νε να νιώ­σω λιγά­κι πιο καθα­ρός, όχι όμως πολύ. Τα τεκται­νό­με­να σήμε­ρα στην Ελλά­δα είναι ευθύ­νη δική μου, δική σας, των γει­τό­νων, του χωριού, της πόλης, της χώρας.

Μας στιγ­μα­τί­ζουν όλους».

Ριζο­σπά­στης, 23–24 Δεκ. 2017.

1944: Πώς και για­τί φτά­σα­με στα Δεκεμβριανά

Δεκέμ­βρης 1944: Δόξα και τιμή στους αγω­νι­στές του ΕΛΑΣ

«Ναι, αλλά ο Στά­λιν…», του Νίκου Μόττα

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο