Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ποδοσφαιριστής, Ακτιβιστής, Άνθρωπος… Socrates

Φιλο­ξε­νού­με­νος ο Λευ­τέ­ρης Μαρ­γα­ρί­της //

Ήταν 19 Φλε­βά­ρη του 1954 όταν ήρθε στην ζωή ένας άνθρω­πος, ο οποί­ος θα ξεχώ­ρι­ζε αργό­τε­ρα ως μια από τις πιο ξεχω­ρι­στές προ­σω­πι­κό­τη­τες στην ιστο­ρία του ποδο­σφαί­ρου και του αθλη­τι­σμού. Ο Σώκρα­τες (Socrates Brasileiro Sampaio de Sousa Vieira de Oliveira) δεν άφη­σε μόνο ιστο­ρία στα γήπε­δα όντας ένας συναρ­πα­στι­κός παί­κτης, αλλά άφη­σε ιστο­ρία και σαν άνθρω­πος. Δεν βγαί­νουν κάθε μέρα προ­σω­πι­κό­τη­τες με τέτοιο ποδο­σφαι­ρι­κό ταλέ­ντο, με τόσες γνώ­σεις, σπου­δές σε ιατρι­κή και φιλο­σο­φία, και κυρί­ως με πολι­τι­κή και κοι­νω­νι­κή δράση.

«Η ομορ­φιά είναι πάνω απ’ όλα. Η νίκη έρχε­ται μετά. Η χαρά είναι αυτή που μετρά­ει» 

Ξεκί­νη­σε στην Μπο­τα­φό­γκο (1974) και μετά πήγε στην μεγά­λη του αγά­πη, Κορίν­θιανς (1978), σκο­ρά­ρο­ντας 172 γκολ σε 297 αγώ­νες και κατα­κτώ­ντας 3 πρω­τα­θλή­μα­τα (1979, 1982, 1983). Ένα σύντο­μο πέρα­σμα από την Φιο­ρε­ντί­να και μετά η επι­στρο­φή του στην Βρα­ζι­λία για την Φλα­μέν­γκο και την Σάντος ήταν οι τελευ­ταί­οι σταθ­μοί της καριέ­ρας του.

Ένας ρομα­ντι­κός αρτί­στας, με φαντα­στι­κή τεχνι­κή, αντί­λη­ψη του παι­χνι­διού με την τυφλή πάσα με το τακου­νά­κι να είναι σήμα κατα­τε­θέν του. Οργα­νω­τής, ομα­δι­κός, αλτρουι­στής, με χει­ρουρ­γι­κή ακρί­βεια στις πάσες και με τρο­με­ρή ευχέ­ρεια και φαντα­σία στο σκο­ρά­ρι­σμα. Μια φιγού­ρα που ξεχώ­ρι­ζε στο γήπε­δο όχι μόνο για την κλά­ση του, αλλά και για το ύψος του την χαρα­κτη­ρι­στι­κή του γενιά­δα και την θρυ­λι­κή κορ­δέ­λα στα μαλλιά.Το μακρύ ατη­μέ­λη­το μαλ­λί του και το μού­σι του παρέ­πε­μπε σε ένα αυθε­ντι­κό επα­να­στά­τη ή φιλό­σο­φο. Κάθε του βήμα, κάθε του βλέμ­μα, κάθε του σκέ­ψη στο γήπε­δο ήταν αρκε­τή για να μαγνη­τί­σει τα βλέμματα.

Για την Βρα­ζι­λία του 1982:

«Μετράω την επι­τυ­χία από τις εμπει­ρί­ες που ζού­με. Και το να παί­ζω σε μια ομά­δα σαν εκεί­νη ήταν σαν να βγαί­νεις ραντε­βού με την γυναί­κα που αγα­πάς»Ο κόσμος της επο­χής έζη­σε μια υπέ­ρο­χη ομά­δα με τον οργα­νω­τή της σε φαντα­στι­κή κατά­στα­ση, μια ομά­δα που φιγου­ρά­ρει στις πρώ­τες θέσεις της λίστας με τις καλύ­τε­ρες ομά­δες που δεν κατέ­κτη­σαν ποτέ το Μου­ντιάλ. Το φαντα­στι­κό παι­χνί­δι με την Ιτα­λία ήταν ο επί­λο­γος της φαντα­στι­κής εκεί­νης ομάδας.

Για το ποδόσφαιρο:

«Κανείς παί­κτης δεν εγκα­τα­λεί­πει το ποδό­σφαι­ρο. Το ποδό­σφαι­ρο εγκα­τα­λεί­πει τους παί­κτες».

«Το ποδό­σφαι­ρο είναι τέχνη και πρέ­πει να εμφα­νί­ζει δημιουρ­γι­κό­τη­τα. Αν οι Βαν Γκογκ και Ντε­γκά ήξε­ραν ότι θα λάμ­βα­ναν τέτοιας ανα­γνώ­ρι­σης δεν θα είχαν δημιουρ­γή­σει αυτά που έκα­ναν. Θα πρέ­πει να απο­λαμ­βά­νεις την τέχνη και να μην σκέ­φτε­σαι πως θα κερ­δί­σεις».

Για την εξω­γη­πε­δι­κή του ζωή:

«Είμαι αντια­θλη­τής. Δεν μπο­ρώ να αρνη­θώ σε παρα­στρα­τή­μα­τα που ξεφεύ­γουν από τα αυστη­ρά συστή­μα­τα που χαρα­κτη­ρί­ζουν τους αθλη­τές. Θα πρέ­πει να με δεχθεί κάποιος όπως είμαι».

Στην ζωή που έκα­νε εκτός γηπέ­δων υπήρ­ξε καπνι­στής, λάτρης του ποτού και των γυναι­κών, δεν δεχό­ταν ποτέ καμία συμ­βου­λή και υπε­ρα­σπι­ζό­ταν τα πάθη του με κάθε ευκαι­ρία. Το ποδό­σφαι­ρο δεν ήταν ποτέ στις προ­τε­ραιό­τη­τές του. Όσο ήταν φοι­τη­τής στην Ιατρι­κή, πήγαι­νε σε μάθη­μα αν είχε προ­πό­νη­ση την ίδια ώρα. Τελεί­ω­σε την σχο­λή και μετά έγι­νε επαγγελματίας.

Όταν έπαι­ζε στη Φιο­ρε­ντί­να είχε δηλώ­σει: «Ήμουν ένα χρό­νο στην Φλω­ρε­ντία και αρκε­τές φορές δεν ήθε­λα να πάω να προ­πο­νη­θώ αλλά ήθε­λα να βγω έξω, να καπνί­σω, να παρ­τά­ρω με τους φίλους μου. Υπάρ­χουν πιο σημα­ντι­κά πράγ­μα­τα στην ζωή από το ποδό­σφαι­ρο».

«Πίνω για να ζω»«Δεν ήμουν ποτέ εξαρ­τη­μέ­νος στο αλκο­όλ. Το έβλε­πα πάντα σαν σύντρο­φο και ποτέ δεν είχα στε­ρη­τι­κό σύν­δρο­μο όταν δεν έπι­να».

«Ανταλ­λά­ζω τα γκολ μου για μια καλύ­τε­ρη χώρα»

Μεγα­λω­μέ­νος σε μια χώρα που ανα­πνέ­ει από το ποδό­σφαι­ρο, ο ίδιος πάντα έθε­τε ως προ­τε­ραιό­τη­τα την βελ­τί­ω­ση του τρό­που ζωής. Πέρα από την απα­ρά­μιλ­λη ποδο­σφαι­ρι­κή του κλά­ση και την εξω­γη­πε­δι­κή του ζωή, ο Σώκρα­τες έμει­νε στην ιστο­ρία για την πολι­τι­κή και κοι­νω­νι­κή του δρά­ση. Δεν φοβό­ταν ποτέ και δεν κρύ­βο­νταν από κανέ­ναν στον αγώ­να του για τα ίσα δικαιώ­μα­τα και την δημοκρατία.

Στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του ’80 η Βρα­ζι­λία ζού­σε υπό το δικτα­το­ρι­κό βάρος της στρα­τιω­τι­κής χού­ντας. Ο Σώκρα­τες χρη­σι­μο­ποί­η­σε το ποδό­σφαι­ρο για να στεί­λει το δικό του μήνυ­μα. Ορα­μα­τί­στη­κε και υλο­ποί­η­σε την Δημο­κρα­τία της Κορίν­θιανς, Democracia Corinthiana, την τελειό­τε­ρη μορ­φή ποδο­σφαι­ρι­κής δια­κυ­βέρ­νη­σης, που αργό­τε­ρα έγι­νε πολι­τι­κό κίνη­μα, το οποίο παρέ­συ­ρε τα πάντα. Σε μία χώρα όπου οι ατο­μι­κές ελευ­θε­ρί­ες και το δικαί­ω­μα ψήφου ήταν απα­γο­ρευ­μέ­νος καρ­πός, ο Βρα­ζι­λιά­νος έκα­νε το ακα­τόρ­θω­το. Στα χρό­νια όπου η Βρα­ζι­λία κυβερ­νού­νταν από χού­ντα και οι ποδο­σφαι­ρι­κοί σύλ­λο­γοι απο­τε­λού­σαν έναν μικρό­κο­σμο της κοι­νω­νί­ας ο Σώκρα­τες ζητού­σε να έχουν όλοι στον σύλ­λο­γο άπο­ψη για τα θέμα­τά του και ειδι­κά οι ποδο­σφαι­ρι­στές θα απο­φά­σι­ζαν για τα ζητή­μα­τα που τους αφο­ρού­σαν μέσω του δια­λό­γου και της ψηφο­φο­ρί­ας. Κάθε ψήφος από αυτή του προ­έ­δρου, ως του φρο­ντι­στή, από αυτή του προ­πο­νη­τή ως του τελευ­ταί­ου ανα­πλη­ρω­μα­τι­κού είχε την ίδια σημασία!

Με τη  συνε­χή δρά­ση του κινή­μα­τος στα­δια­κά έφε­ρε τα μπλου­ζά­κια με την επι­γρα­φή «Θα ψηφί­σω στις 15 του μήνα», τον Νοέμ­βρη του 1982, φορε­μέ­να από τους παί­κτες. Η δημο­τι­κό­τη­τά τους προ­έ­τρε­ψε το κοι­νό να ψηφί­σει στις πρώ­τες εκλο­γές μετά από 21 χρό­νια και να είναι μια από τις πρώ­τες κινή­σεις που θα κατά­φερ­νε ώστε να διώ­ξει το καθεστώς.

Στο τέλος εκεί­νης της χρο­νιάς ο Σώκρα­τες και οι υπό­λοι­ποι παί­κτες της Κορίν­θιανς φόρε­σαν τα μπλου­ζά­κια με την λέξη «Δημο­κρα­τία» στους πανη­γυ­ρι­σμούς του πρω­τα­θλή­μα­τος που κατέ­κτη­σαν. Ο ίδιος τότε δήλω­σε: «Ήταν μάλ­λον η πιο όμορ­φη στιγ­μή της ζωής μου. Και είμαι σίγου­ρος για το 95% των συμπαι­κτών μου».

Σε κάθε παι­χνί­δι οι παί­κτες της Κορίν­θιανς έμπαι­ναν στο γήπε­δο, κρα­τώ­ντας ένα πανό που έγρα­φε: «Ganhar ou perder, mas sempre com DEMOCRATIA» «Κέρ­δι­σε ή χάσε, μα πάντα με… ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ».

socrates3

Η απο­θέ­ω­ση της δημο­κρα­τί­ας έφε­ρε δύο σερί πρω­τα­θλή­μα­τα (1982, 1983) και έκα­νε όλη την χώρα να υπο­στη­ρί­ζει την Κορίν­θιανς. Μα το σημα­ντι­κό δεν ήταν αυτό.

Όπως πάντα έλε­γε ο Σώκρα­τες: «Το να είσαι πρω­τα­θλη­τής είναι απλώς μία λεπτο­μέ­ρεια».

Το μήνυ­μα ήταν στην εμφά­νι­ση της ομά­δας, όπου ήταν γραμ­μέ­νη μόνη μία λέξη: «Δημο­κρα­τία». Οι ελεύ­θε­ρες εκλο­γές του 1982 του ήταν μία δική του νίκη. Η μεγα­λύ­τε­ρη στην καριέ­ρα του. Τρία χρό­νια μετά, 15 Μαρ­τί­ου 1985, το καθε­στώς κατέρ­ρευ­σε. Το σημα­ντι­κό­τε­ρο γκολ είχε μπει. Από την δική του Κορίνθιανς…

Για την περί­ο­δο εκείνη:

«Δεν υπάρ­χει καμία αμφι­βο­λία ότι ήταν η πιο πλού­σια περί­ο­δος της ζωής μου, που με οδή­γη­σε σε αυτό που είμαι σήμε­ρα, άνθρω­πο, ακτι­βι­στή ή ό,τι είμαι τέλος πάντων».

Αργό­τε­ρα:

Όταν πήγε στην Φιο­ρε­ντί­να και τον ρώτη­σαν αν προ­τι­μά­ει τον Σάντρο Ματσό­λα ή τον Τζιά­νι Ριβέ­ρα απάντησε:

«Δεν τους ξέρω. Ήρθα εδώ να μελε­τή­σω τα αυθε­ντι­κά κεί­με­να του Αντό­νιο Γκράμ­σι και να δια­βά­σω για την ιστο­ρία του κινή­μα­τος των εργα­τών».

«Το καλύ­τε­ρο που μου έδω­σε το ποδό­σφαι­ρο ήταν να γνω­ρί­σω ανθρώ­πους, ανθρώ­πους που υπέ­φε­ραν πολύ και αυτούς από την άλλη πλευ­ρά που τα είχαν όλα».

socrates2

Έφυ­γε στις 4 Δεκεμ­βρί­ου νικη­μέ­νος από το δικό του «κώνειο», το αλκο­όλ, μα όλα αυτά που άφη­σε, η Κοριν­θια­κή Δημο­κρα­τία απο­τε­λεί αιώ­νια κλη­ρο­νο­μιά για τις επό­με­νες γενιές. 40 χιλιά­δες φίλα­θλοι της Κορίν­θιανς ύψω­σαν την γρο­θιά ψηλά κατά το ενός λεπτού σιγής πριν την έναρ­ξη του πρώ­του αγώ­να μετά τον θάνα­τό του, συμ­βο­λι­κή κίνη­ση που παρέ­πε­μπε στον πανη­γυ­ρι­σμό του ίδιου μετά από κάθε γκολ του, του ποδο­σφαι­ρι­στή, ακτι­βι­στή ανθρώ­που Σώκρατες…

__________________________________________________________________

Λευτέρης Μαργαρίτης: Aπόφοιτος του τμήματος Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο