Σουηδία: Η απεργία δεν κατοικεί εδώ, μόνο η εργασιακή ειρήνη των εργοδοτών

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της //

Ιστορικό εργασιακής ειρήνης

Η εργα­σια­κή ειρή­νη στην Σου­η­δία υπο­γρά­φη­κε το 1938 μετα­ξύ της Εργα­τι­κής Συνο­μο­σπον­δί­ας LO και των Εργο­δο­τών και σημα­το­δό­τη­σε την ιστο­ρία του εργα­τι­κού κινή­μα­τος μέχρι σήμε­ρα. Παρό­λη την συμ­φω­νία μεγά­λες εργα­τι­κές κινη­το­ποι­ή­σεις, “παρά­νο­μες” κατά την ηγε­σία της LO, τις δεκα­ε­τί­ες του 40 μέχρι του 60 μερι­κές ακό­μη και αργό­τε­ρα το 1970–75 στα ορυ­χεία και στους δασερ­γά­τες, και την περί­ο­δο του Πάλ­με, έδω­σαν μεγά­λες κατα­κτή­σεις στους εργαζόμενους.

Από το 1990 και μετά οι απερ­για­κοί αγώ­νες και οι κινη­το­ποι­ή­σεις στην ουσία στα­μά­τη­σαν και επι­κρά­τη­σε η δια­πραγ­μά­τευ­ση, η μεσο­λά­βη­ση και ο συμβιβασμός.

Οι κατα­κτή­σεις και τα δικαιώ­μα­τα μοι­ραία παίρ­νο­νται σιγά σιγά πίσω με προ­σαρ­μο­γή της εργα­τι­κής νομο­θε­σί­ας και φυσι­κά με την συναί­νε­ση της ηγε­σί­ας της Συνομοσπονδίας.

Δύο σημα­ντι­κοί παρά­γο­ντες των τελευ­ταί­ων ετών έβα­λαν την ταφό­πλα­κα των απερ­για­κών αγώνων.

Η “βιο­μη­χα­νι­κή” συμ­φω­νία του 1997 που ανα­νε­ώ­θη­κε το 2011 των βιο­μη­χά­νων με την Ομο­σπον­δία Μετάλ­λου, που είναι ιδιαί­τε­ρα συντη­ρη­τι­κή και συμ­φώ­νη­σε ότι η αύξη­ση του μισθού των μελών της στην βιο­μη­χα­νία θα εξαρ­τά­ται από την πορεία του αντα­γω­νι­σμού των βιο­μη­χα­νι­κών επι­χει­ρή­σε­ων. Έτσι από τότε επι­κρά­τη­σε από­λυ­τη νεκρι­κή σιγή για να ανε­βαί­νει μερι­κά ψίχου­λα κάθε χρό­νο ο μισθός. Δια­πραγ­μά­τευ­ση για νέους μισθούς γίνε­ται κάθε χρό­νο και ισχύ­ουν από τις 1 Απρίλη.

Κάθε χρό­νο γίνε­ται εξαγ­γε­λία κινη­το­ποι­ή­σε­ων από τις Ομο­σπον­δί­ες πριν την δια­πραγ­μά­τευ­ση και κάθε χρό­νο επι­τυγ­χά­νε­ται συμ­βι­βα­σμός για να μην πλή­ξει την αντα­γω­νι­στι­κή ικα­νό­τη­τα των Σου­η­δι­κών μονο­πω­λί­ων στον διε­θνή ανταγωνισμό.

Η δεύ­τε­ρη συμ­φω­νία είναι του 2019 που απα­γο­ρεύ­ει κάθε απερ­γία εκτός από την περί­πτω­ση που δεν υπάρ­χει συμ­φω­νία για την συλ­λο­γι­κή σύμ­βα­ση μετα­ξύ Ομο­σπον­δί­ας και του εργο­δό­τη. Πρω­το­βάθ­μιο σωμα­τείο δεν μπο­ρεί να απερ­γή­σει χωρίς την σύμ­φω­νη γνώ­μη της Ομο­σπον­δί­ας. Αν απερ­γή­σει η απερ­γία είναι «άγρια», δηλα­δή παρά­νο­μη και δεν δικαιού­νται οι απερ­γοί απερ­για­κή αποζημείωση.

Η δεύ­τε­ρη συμ­φω­νία συμπλη­ρώ­θη­κε και με μια παρά­γρα­φο που απα­γο­ρεύ­ει την απερ­γία αν ο εργο­δό­της έχει ήδη υπο­γρά­ψει συλ­λο­γι­κή σύμ­βα­ση με ένα κλά­δο της επι­χεί­ρη­σης. Πχ αν ο εργο­δό­της υπο­γρά­ψει σύμ­βα­ση με τους ηλε­κτρο­λό­γους στις κατα­σκευ­ές επει­δή αυτή η σύμ­βα­ση τον συμ­φέ­ρει, αυτή η σύμ­βα­ση θα ισχύ­ει και για τους οικο­δό­μους, σιδε­ρά­δες κλπ του κατα­σκευα­στι­κού τομέα, χωρίς οι υπό­λοι­ποι κλά­δοι να μπο­ρούν να αγω­νι­στούν για να την αλλά­ξουν. Αυτό έγι­νε μετά την απερ­γία, από τις σπά­νιες των τελευ­ταί­ων χρό­νων, των λιμε­νερ­γα­τών στην προ­βλή­τα του λιμα­νιού στην πόλη Γκέτεμποργκ.

Με έντο­νο κόκ­κι­νο οι “παρά­νο­μες” απεργίες

Επενδύσεις με τα λεφτά των μελών

Η Εργα­τι­κή Συνο­μο­σπον­δία (LO) απο­τε­λεί­ται από 14 Ομο­σπον­δί­ες και αριθ­μεί γύρω στα 1,4 εκα­τομ­μύ­ρια εργα­ζο­μέ­νων, συμ­με­το­χή 62%. Η Συνο­μο­σπον­δία υπαλ­λή­λων απο­τε­λεί­ται από 13 Ομο­σπον­δί­ες, έχει 1,4 εκα­τομ­μύ­ρια μέλη, συμ­με­το­χή 73%.

Το Απερ­για­κό Ταμείο των Εργα­τι­κών Ομο­σπον­διών που δια­τη­ρεί­ται από τις συν­δρο­μές των μελών (!) έχει αυτή την στιγ­μή κεφά­λαιο γύρω στα 25 δισε­κα­τομ­μύ­ρια κορώ­νες, περί­που 2,5 δις ευρώ και απο­τε­λεί το βασι­κό κεφά­λαιο των επεν­δύ­σε­ων στο Χρη­μα­τι­στή­ριο που κάνει η ηγε­σία των Ομο­σπον­διών και της Συνο­μο­σπον­δί­ας, και μπο­ρεί να πλη­ρώ­νει τους υπέ­ρο­γκους μισθούς των μελών της ηγε­σί­ας και των τοπι­κών στελεχών.

Υπο­τί­θε­ται ότι θα χρη­σι­μο­ποιεί­ται για απο­ζη­μεί­ω­ση των μελών σε περί­πτω­ση απερ­γί­ας αλλά λόγω έλλει­ψης απερ­γιών είναι το επεν­δυ­τι­κό ταμείο των εργο­δο­τι­κών συνδικαλιστών.

Αυτή είναι η περι­βό­η­τη εργα­σια­κή ειρή­νη στην Σου­η­δία με την πλή­ρη επι­κρά­τη­ση των Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τών στα εργα­τι­κά συν­δι­κά­τα, αφού στην ουσία περιό­ρι­σαν στο ελά­χι­στο τον ταξι­κό συν­δι­κα­λι­σμό, τον απα­γό­ρευ­σαν με όλα τα μέσα σε συμ­φω­νία με τους Ομί­λους. Μετα­τρά­πη­καν σε εργο­δο­τι­κά συν­δι­κά­τα και υπη­ρε­τούν τις επι­διώ­ξεις των μεγά­λων Ομί­λων της Σου­η­δι­κής οικονομίας.

Ότι κατα­κτή­θη­κε με μεγά­λους αγώ­νες τις δεκα­ε­τί­ες 50–60 παίρ­νε­ται πίσω και δημιουρ­γεί μισθούς που δεν φτά­νουν για άνε­τη επι­βί­ω­ση, μειω­μέ­νες συντά­ξεις, ανέρ­γους και φτω­χο­ποί­η­ση με τους πιο γρή­γο­ρους ρυθ­μούς σε όλη την Ευρώ­πη. Παράλ­λη­λα δεν υπήρ­ξε αντί­στα­ση όταν ιδιω­τι­κο­ποι­ή­θη­κε η Υγεία και η Παι­δεία, όταν όλες οι κρα­τι­κές επι­χει­ρή­σεις που­λή­θη­καν σε ιδιώ­τες αφού πρώ­τα μπή­καν στο Χρη­μα­τι­στή­ριο σαν ΑΕ. Ούτε όταν οι συντά­ξεις μειώ­θη­καν στο 50–55% του μισθού, ούτε όταν μπή­καν δίδα­κτρα στους παι­δι­κούς σταθ­μούς, ούτε όταν τα Σχο­λεία μετα­φέρ­θη­καν στους Δήμους και μέσω αυτών στους εργο­λά­βους και τα Νοσο­κο­μεία στις Νομαρ­χί­ες με την ίδια κατά­λη­ξη. Ιδιαί­τε­ρα την επο­χή της παν­δη­μί­ας μέχρι στιγ­μής έγι­νε ανα­στο­λή συμ­βά­σε­ων για 180.000 εργα­ζό­με­νους, χιλιά­δες μπή­καν στην τηλε­ερ­γα­σία με μειω­μέ­νους μισθούς και συζη­τεί­ται να νομο­θε­τη­θεί η δυνα­τό­τη­τα του εργο­δό­τη να απο­λύ­ει όσους εργα­ζό­με­νους και με όποια σει­ρά θέλει. Ταυ­τό­χρο­να έχουν δια­τε­θεί πάνω από 50 δις ευρώ έκτα­κτη ενί­σχυ­ση στις μεγά­λες επι­χει­ρή­σεις για να αντέ­ξουν τον σκλη­ρό διε­θνή αντα­γω­νι­σμό όπως και 25 δις σε άτο­κα δάνεια.

Αυτή είναι η πραγ­μα­τι­κή εικό­να ενός πρό­τυ­που που οι απο­λο­γη­τές του καπι­τα­λι­σμού μας προ­τεί­νουν να ακο­λου­θή­σου­με. Το πλα­σά­ρι­σμα του “καλού” καπι­τα­λι­σμού που έστη­σαν οι Σοσιαλ­δη­μο­κρά­τες με τα εργο­δο­τι­κά συν­δι­κά­τα απέ­τυ­χε και ότι προ­σω­ρι­νό πρό­σφε­ρε όσο το εργα­τι­κό κίνη­μα ήταν δυνα­τό και η σκιά της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης μεγά­λη έχει χαθεί μιά για πάντα.

Παράρτημα

Οδη­γί­ες της Συνο­μο­σπον­δί­ας LO για την απερ­γία βήμα προς βήμα

1. Εργα­σια­κή ειρή­νη. Όταν υπάρ­χει συλ­λο­γι­κή σύμ­βα­ση δεν επι­τρέ­πε­ται η εργα­σια­κή αντι­πα­ρά­θε­ση και η απερ­γία από τους εργα­ζό­με­νους ή τον εργο­δό­τη πριν λήξη η σύμβαση.

2. Δια­πραγ­μά­τευ­ση. Αν οι δια­πραγ­μα­τεύ­σεις για νέα συλ­λο­γι­κή σύμ­βα­ση ή αν δεν υπάρ­χει σύμ­βα­ση δεν επι­τυγ­χά­νουν συμ­φω­νία τότε επι­τρέ­πο­νται οι εργα­σια­κές αντιπαραθέσεις.

3. Προει­δο­ποί­η­ση- προ­κύ­ρη­ξη απερ­γί­ας. Η απερ­γία πρέ­πει να προ­κυ­ρη­χθεί 7 εργα­σια­κές ημέ­ρες πριν την έναρ­ξη της. Το ίδιο ισχύ­ει και για το lockout.

4. Πάγω­μα υπε­ρω­ριών. Συχνά είναι το πρώ­το βήμα σε μια αντι­πα­ρά­θε­ση. Οι εργα­ζό­με­νοι αρνού­νται να κάνουν υπερωρίες.

5. Πάγω­μα προ­σλή­ψε­ων. Είναι μια ακό­μη απερ­για­κή ενέρ­γεια. Ο εργο­δό­της δεν είναι υπο­χρε­ω­μέ­νος να παγώ­σει τις προ­σλή­ψεις αλλά αν κάνει νέες προ­σλή­ψεις τότε θα οξυν­θεί η αντιπαράθεση.

6. Απερ­γία. Η Ομο­σπον­δία βγά­ζει σε απερ­γία όλα τα μέλη της ή μερι­κά από αυτά. Πρω­το­βάθ­μιο σωμα­τείο δεν μπο­ρεί να απερ­γή­σει χωρίς την σύμ­φω­νη γνώ­μη της Ομο­σπον­δί­ας. Αν απερ­γή­σει η απερ­γία είναι «άγρια», παρά­νο­μη και δεν δικαιού­νται οι απερ­γοί απερ­για­κή αποζημείωση.

7. Επι­τρέ­πε­ται η απερ­γία αλλη­λεγ­γύ­ης για κλά­δο που απερ­γεί. Την από­φα­ση την παίρ­νει η Ομοσπονδία.

8.Lockout. Ο εργο­δό­της μπο­ρεί να απα­ντή­σει με Lockout όταν ξεκι­νή­σει μια απερ­γία χωρίς να περι­μέ­νει τις 7 ημέ­ρες. Ο στό­χος είναι η εξά­ντλη­ση του απερ­για­κού ταμείου.

9.Μεσολάβηση. Το Ινστι­τού­το Μεσο­λά­βη­σης διο­ρί­ζει μεσο­λα­βη­τή που θα είναι ουδέ­τε­ρος, για να βρεί ένα συμ­βι­βα­σμό που θα γίνει απο­δε­κτός και από τις δύο πλευρές.

Περί αποζημείωσης..Συνηθισμένες ερω­τή­σεις και απα­ντή­σεις για την απεργία. 

1. Πρέ­πει να απερ­γή­σω όταν κηρυ­χθεί απεργία;

Απά­ντη­ση: Δεν είναι παρά­νο­μο να είσαι απερ­γο­σπά­στης αλλά τότε θα δια­γρα­φείς από το σωμα­τείο επει­δή παρα­βιά­ζεις το κατα­στα­τι­κό της Ομοσπονδίας

2. Τι θα γίνει με τον μισθό μου;

Αν κλη­θείς να κατέ­βεις σε απερ­γία ή αν ο εργο­δό­της απα­ντή­σει με lockout τότε δεν δικαιού­σαι μισθό από τον εργο­δό­τη. Θα πάρεις όμως απο­ζη­μεί­ω­ση από το απερ­για­κό ταμείο της Ομο­σπον­δί­ας που δημιουρ­γεί­ται από τις συν­δρο­μές των μελών. Πόση είναι η απο­ζη­μεί­ω­ση απο­φα­σί­ζε­ται από την διοί­κη­ση της Ομο­σπον­δί­ας. Δεδου­λευ­μέ­να φυσι­κά θα πάρεις.

3. Αν δεν είμαι μέλος στο σωματείο;

Η Ομο­σπον­δία μπο­ρεί να απο­φα­σί­σει μόνο για τα μέλη της. Σαν ανορ­γά­νω­τος μπο­ρείς να απερ­γή­σεις χωρίς να έχεις συνέ­πειες αλλά δεν δικαιού­σαι ούτε μισθό ούτε αποζημείωση.

Απο­ζη­μεί­ω­ση δεν δικαιού­σαι σε περί­πτω­ση lockout. Μπο­ρείς να γίνεις μέλος όταν απο­φα­σί­ζε­ται η απερ­γία αλλά δεν είναι σίγου­ρο πως θα προ­λά­βεις τις προ­θε­σμί­ες που έχει η κάθε Ομο­σπον­δία για να αποζημειωθείς.

4.Είναι η απερ­γία σαν πλη­ρω­μέ­νη άδεια;

Όχι. Αν σε καλέ­σει η Ομο­σπον­δία, αφού σε απο­ζη­μειώ­νει, πρέ­πει να υπα­κού­σεις όταν παρά­δειγ­μα σε βάλει στην απερ­για­κή επι­τρο­πή που δημιουρ­γεί­ται στον χώρο δου­λειάς. Μόλις λήξει η απερ­γία πρέ­πει αμέ­σως να επι­στρέ­ψεις στην δου­λειά γιαυ­τό μην κλεί­σεις ταξί­δι στο εξωτερικό.

5. Τι κάνω αν τύχει να είμαι σε άδεια όταν γίνει η απεργία;

Η απερ­γία δεν δια­κό­πτει εγκε­κρι­μέ­νη άδεια. Αν όμως γίνει lockout, δια­κό­πτε­ται η άδεια και το επί­δο­μα αδεί­ας. Μπο­ρείς να πάρεις την άδειά σου αργότερα.

6. Μπο­ρεί να τιμω­ρη­θώ επει­δή απεργώ;

Όχι αν η απερ­γία ακο­λου­θεί τους απερ­για­κούς όρους . Αν όμως η απερ­γία δεν καλύ­πτε­ται από την Ομο­σπον­δία και αν κάποιος απερ­γεί παρό­λο που υπάρ­χει συλ­λο­γι­κή σύμ­βα­ση σε ισχύ τότε μπο­ρεί να απολυθεί.Έλλειψη δυνα­τό­τη­τας για “όσους έχουν περιο­ρι­σμέ­να οικο­νο­μι­κά περι­θώ­ρια να εγκα­τα­λεί­ψουν την εργα­σία τους, να δου­λέ­ψουν από το σπί­τι, να εφο­δια­στούν με τρό­φι­μα, να ψωνί­σουν σε «περί­ερ­γες ώρες», να ψωνί­σουν σε ευά­ε­ρα κατα­στή­μα­τα ή να απο­φύ­γουν τις δημό­σιες συγκοι­νω­νί­ες”. Έτσι και το δεύ­τε­ρο κύμα πλήτ­τει εξ ίσου σκλη­ρά αν όχι σκλη­ρό­τε­ρα τους ανθρώ­πους με χαμη­λά εισο­δή­μα­τα με τις συνέ­πειες που περι­γρά­φουν τα συμπε­ρά­σμα­τα της έκθε­σης. Το βασι­κό συμπέ­ρα­σμα είναι πως για μια ακό­μη φορά δια­πι­στώ­νε­ται πως η ταξι­κή θεώ­ρη­ση όλων των φαι­νο­μέ­νων που προ­κύ­πτουν στην ζωή μας δίνει τις απα­ντή­σεις και τις λύσεις. Λύσεις που πρέ­πει να ανα­τρέ­ψουν την σημε­ρι­νή κατά­στα­ση υπέρ των εργα­ζο­μέ­νων με την δική τους συμ­με­το­χή και πάλη.

Πάνος Αλεπλιώτης

Εργά­στη­κε σαν γεω­λό­γος, περι­βαλ­λο­ντο­λό­γος και χωρο­τά­κτης στην Ελλά­δα και στην Σου­η­δία. Δημο­τι­κός σύμ­βου­λος Πυλαί­ας Θεσ­σα­λο­νί­κης 87/90 και 99/2002. Αντι­δή­μαρ­χος Πυλαί­ας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000.

Πάνε καλά αυτοί οι Σουηδοί;