Το τραύμα του κλεμμένου αρχείου του ΚΚΕ

χετι­κά με τα γεγο­νό­τα λοι­πόν: Τον Φλε­βά­ρη του 1968 πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε η 12η Ολο­μέ­λεια. Τρία μέλη του ΠΓ (οι Παρ­τσα­λί­δης, Δημη­τρί­ου, Ζωγρά­φος), που πρω­το­στά­τη­σαν στη φρα­ξιο­νι­στι­κή ομά­δα, καθαι­ρέ­θη­καν από το ΠΓ. Το μέρος των τριών πήραν και άλλα μέλη της ΚΕ με απο­τέ­λε­σμα να γίνει διά­σπα­ση. Συνο­λι­κή εκτί­μη­ση και συμπε­ρά­σμα­τα δημο­σιεύ­ο­νται στη έκδο­ση του Δοκι­μί­ου Ιστο­ρί­ας, δεν θα επε­κτα­θού­με εδώ. Επί­σης, το 2008, με πρω­το­βου­λία της ΚΕ έγι­νε πλή­ρης έκδο­ση των πρα­κτι­κών της εν λόγω Ολο­μέ­λειας από τη «Σύγ­χρο­νη Εποχή».

Ορι­σμέ­να από τα στε­λέ­χη της φρα­ξιο­νι­στι­κής ομά­δας (ανά­με­σά τους και ο Νίκος Κέντρος, τον οποίο μνη­μο­νεύ­ει ο Καρα­μα­νω­λά­κης) με την ενερ­γό στή­ρι­ξη των ρου­μα­νι­κών κρα­τι­κών αρχών, λεη­λά­τη­σαν το Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ που φυλάσ­σο­νταν στην πόλη Σιμπί­ου. Επι­πλέ­ον κατέ­λα­βαν και το κτί­ριο της Επι­τρο­πής Δια­φώ­τι­σης, όπου επί­σης φυλάσ­σο­νταν υλι­κά ιστο­ρι­κών πηγών.

Η φρά­ξια στην αρχή αυτο­πα­ρου­σιά­στη­κε ως Ενω­τι­κή Κεντρι­κή Επι­τρο­πή, μετά έγι­νε κόμ­μα με τον τίτλο «ΚΚΕ (εσω­τε­ρι­κού)», ενώ προς το τέλος της δεκα­ε­τί­ας του ’80 μετε­ξε­λί­χθη­κε σε ΕΑΡ (Ελλη­νι­κή Αρι­στε­ρά). Η ΕΑΡ πήρε μέρος στη συγκρό­τη­ση του Συνα­σπι­σμού της Αρι­στε­ράς και της Προ­ό­δου και εντέ­λει μαζί με άλλα πρώ­ην στε­λέ­χη του ΚΚΕ, της διά­σπα­σης του 1991, συνα­πάρ­τι­σαν τον ΣΥΝ — ΣΥΡΙΖΑ.

Το κλεμ­μέ­νο αρχείο στα χέρια εκεί­νων που το άρπα­ξαν πέρα­σε από διά­φο­ρες δια­δρο­μές, αρχι­κά στη Ρου­μα­νία και αργό­τε­ρα στο Ινστι­τού­το Εθνι­κής Ιστο­ρί­ας στα Σκό­πια, όπου έγι­ναν και αρκε­τά αντί­γρα­φα για λογα­ρια­σμό των εκεί κρα­τι­κών Αρχείων.

Στα επό­με­να χρό­νια το μετέ­φε­ραν στη Θεσ­σα­λο­νί­κη και αργό­τε­ρα κατέ­λη­ξε στα γρα­φεία της ΕΑΡ και μετά στον Συνα­σπι­σμό της Αρι­στε­ράς, της Προ­ό­δου και της Οικο­λο­γί­ας. Το 1992 ιδρύ­θη­κε η εται­ρεία δια­χεί­ρι­σης αρχεί­ων ΑΣΚΙ, η οποία ανέ­λα­βε ως ιδιο­κτή­τρια να δια­χει­ρί­ζε­ται το κλεμ­μέ­νο αρχείο που απο­τε­λεί και τη μεγα­λύ­τε­ρη μερί­δα του αρχεια­κού τους αποθέματος.

Το Επι­μορ­φω­τι­κό Κέντρο «Χαρί­λα­ος Φλωράκης»

Ο αρθρο­γρά­φος, για να δικαιο­λο­γή­σει τη μερο­λη­πτι­κή στά­ση του, υπο­στη­ρί­ζει ότι το Αρχείο στα ΑΣΚΙ είναι ανοι­χτό στην ιστο­ρι­κή έρευ­να, ενώ το τμή­μα που παρέ­μει­νε στον νόμι­μο κάτο­χό του, το περί­με­ναν «το κλεί­σι­μο και η παρα­μο­νή του (…) εντός του κομ­μα­τι­κού πλαι­σί­ου» «με στό­χο τη διαιώ­νι­ση μιας εξου­σί­ας», όπως γράφει.

Το Αρχείο του ΚΚΕ είναι το Αρχείο που το ίδιο παρή­γα­γε ως επα­να­στα­τι­κό εργα­τι­κό κόμ­μα, με αδιά­λει­πτη λει­τουρ­γία σε μια υπε­ρε­κα­το­ντά­χρο­νη πορεία, που πέρα­σε από φωτιά και σίδε­ρο, συν­θή­κες παρα­νο­μί­ας, διώ­ξε­ων, ένο­πλου αγώ­να, κόντρα στις αστι­κές πιέ­σεις για συμ­βι­βα­σμό και απο­δο­χή της καπι­τα­λι­στι­κής βαρβαρότητας.

Είναι το Αρχείο του ΚΚΕ, και όχι κάποια συλ­λο­γή, που ένας αρχεια­κός φορέ­ας απέ­κτη­σε με κάποιο τρό­πο, π.χ. ως προ­σφο­ρά, ως κλο­πή, ως πολε­μι­κό λάφυ­ρο, με αγο­ρά κ.λπ. Δηλα­δή πρό­κει­ται για ένα πολι­τι­κό Κόμ­μα που δια­θέ­τει το Αρχείο του και όχι για μια εται­ρεία — ένα ίδρυ­μα αρχεί­ων που δια­θέ­τει διά­φο­ρες συλλογές.

Αρα­γε, τι γίνε­ται με τα αρχεία των αστι­κών κομ­μά­των; Πόσο «ανοι­χτά» είναι τα αρχεία του λεγό­με­νου σκλη­ρού πυρή­να του κρά­τους; Πόσο «ανοι­χτά» τα έκα­νε η κυβέρ­νη­ση των ΣΥΡΙΖΑ — ΑΝΕΛ; Τι γίνο­νται άρα­γε τα αρχεία της Β11 Διεύ­θυν­σης του ΓΕΣ που αφο­ρούν το έγκλη­μα της Μακρο­νή­σου; Πόσο πλή­ρως προ­σβά­σι­μα είναι τα αρχεία μιας σει­ράς οργα­νι­σμών (μητρο­πό­λεις, τρά­πε­ζες, διά­φο­ρες ενώ­σεις των καπι­τα­λι­στών); Αρα­γε, πόσο «δίκαια» ανοί­γουν για τους ερευ­νη­τές μια σει­ρά από αρχεία;

Ο κ. Καρα­μα­νω­λά­κης υπο­στη­ρί­ζει: «Ο Ζακ Ντε­ρι­ντά γρά­φο­ντας για την έννοια του αρχεί­ου ανα­φέ­ρε­ται σε δύο βασι­κά χαρα­κτη­ρι­στι­κά του: Στον νόμο και στον τόπο. Στην εξου­σία δηλα­δή που δια­θέ­τει όποιος κατέ­χει το αρχείο, αλλά και στον χώρο που κατα­λαμ­βά­νει το αρχείο. Εχω σκε­φτεί πολ­λές φορές το αρχείο του ΚΚΕ κάτω από αυτό το πρί­σμα. Εννοώ το αρχείο ενός κομ­μα­τι­κού μηχα­νι­σμού νέου τύπου, ενός κόμ­μα­τος όπου το αρχείο απο­τε­λεί συστα­τι­κό στοι­χείο της δομής του, αλλά και της οργά­νω­σης και της εσω­κομ­μα­τι­κής εξου­σί­ας. Το αρχείο νομι­μο­ποιεί πολι­τι­κές και παράλ­λη­λα μπο­ρεί, όπως και έγι­νε, να λει­τουρ­γή­σει ως φαρέ­τρα για την ανα­ζή­τη­ση όπλων ενα­ντί­ον του εσω­κομ­μα­τι­κού αντι­πά­λου. Οποιος έχει πρό­σβα­ση στο αρχείο δια­θέ­τει γνώ­ση και δύνα­μη».

Αξί­ζει να στα­θού­με στο παρα­πά­νω για­τί συν­δέ­ει δύο ανό­μοια πράγ­μα­τα: Την κρα­τι­κή εξου­σία ως φύλα­κα της καπι­τα­λι­στι­κής εκμε­τάλ­λευ­σης και το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα, το οποίο απο­τε­λεί εθε­λο­ντι­κή ένω­ση ομοϊ­δε­α­τών, που παλεύ­ουν ενά­ντια σε αυτήν την εκμε­ταλ­λευ­τι­κού χαρα­κτή­ρα εξου­σία, για την ανα­τρο­πή της.

Το ΚΚΕ είναι αντι­μέ­τω­πο όχι απλώς με κάποια πολι­τι­κά κόμ­μα­τα αστι­κά ή οπορ­του­νι­στι­κά, αλλά με τη δύνα­μη του κεφα­λαί­ου, του κρά­τους του και των δια­κρα­τι­κών καπι­τα­λι­στι­κών ενώ­σε­ων. Στοι­χεία αυτού του αγώ­να είναι και η πάλη ενά­ντια στη δια­στρέ­βλω­ση και συκο­φά­ντη­ση της δρά­σης του και της Ιστο­ρί­ας του. Εξυ­πα­κού­ε­ται πως υπάρ­χει ανά­γκη προ­στα­σί­ας της δρά­σης του, των μελών και των φίλων του απέ­να­ντι στον ταξι­κό αντί­πα­λο, άρα και προ­στα­σία του Αρχεί­ου του.

Ταυ­τό­χρο­να, η αξιο­ποί­η­ση του Αρχεί­ου γίνε­ται στη βάση της κατα­στα­τι­κά κατο­χυ­ρω­μέ­νης, οργα­νω­μέ­νης, ελεύ­θε­ρης, δημο­κρα­τι­κής συζή­τη­σης για τη δια­μόρ­φω­ση της επα­να­στα­τι­κής πολι­τι­κής του ΚΚΕ, που έχει ως υπό­βα­θρο τη γνώ­ση της ιστο­ρι­κής αλή­θειας για την εξα­γω­γή συμπε­ρα­σμά­των από επι­τεύγ­μα­τα και πικρές ήττες του εργα­τι­κού και κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος. Μια υπο­χρέ­ω­ση που πέφτει πρώ­τι­στα στις πλά­τες του ίδιου του Κόμματος.

Η μελέ­τη και η γνώ­ση της Ιστο­ρί­ας βασί­ζο­νται πρώ­τα απ’ όλα στα επί­ση­μα ντο­κου­μέ­ντα, στις απο­φά­σεις των συλ­λο­γι­κών οργά­νων, στα πρα­κτι­κά των συζη­τή­σε­ων που έγι­ναν στα όργα­να. Γι’ αυτό άλλω­στε το ΚΚΕ έκα­νε εκδό­σεις Συνε­δρί­ων, Συν­δια­σκέ­ψε­ων, Ολο­με­λειών της ΚΕ με πλή­ρες υλι­κό. Με συλ­λο­γι­κό­τη­τα και υπευ­θυ­νό­τη­τα έχουν εκδο­θεί πρα­κτι­κά σει­ράς κρί­σι­μων κομ­μα­τι­κών σωμά­των, όπου ανα­πτύ­χθη­κε δια­πά­λη ή απο­τυ­πώ­θη­κε συζή­τη­ση για το Πρό­γραμ­μα του Κόμματος.

Συγκε­κρι­μέ­να έχουν εκδο­θεί τα πρα­κτι­κά: Της Τρί­της Συν­διά­σκε­ψης του 1950, της 6ης Ολο­μέ­λειας του 1956, της 7ης Ολο­μέ­λειας του 1957, της 12ης Ολο­μέ­λειας του 1968, της 18ης Ολο­μέ­λειας του 1973. Ποιο άλλο κόμ­μα στην Ελλά­δα πραγ­μα­το­ποιεί ανά­λο­γες εκδόσεις;

Ταυ­τό­χρο­να, το ΚΚΕ μελε­τά τις οικο­νο­μι­κές — πολι­τι­κές και άλλες συν­θή­κες μέσα στις οποί­ες έδρα­σε, αλλά και τα ερευ­νη­τι­κά δεδο­μέ­να των αντί­πα­λων αστι­κών προ­σεγ­γί­σε­ων, καθώς και τις κρί­σεις και τα συμπε­ρά­σμα­τά τους.

Εδώ πρέ­πει να σημειω­θεί πως το ΚΚΕ έκα­νε ακό­μα και στις πιο δύσκο­λες περιό­δους προ­σπά­θεια να εκδώ­σει όλα τα κομ­μα­τι­κά ντο­κου­μέ­ντα, να τα κάνει όχι μόνο προ­σβά­σι­μα μα και απα­ραί­τη­το εφό­διο για τα μέλη του και τους εργα­ζό­με­νους. Οι απο­φά­σεις του Κόμ­μα­τος και άλλα σημα­ντι­κά ντο­κου­μέ­ντα για τα χρό­νια 1918 — 1974 έχουν κυκλο­φο­ρή­σει μέσα από τους 10 τόμους της σει­ράς Επί­ση­μα Κεί­με­να (σύνο­λο 6.943 σελί­δες). Επί­σης, οι απο­φά­σεις και συνο­λι­κά η συλ­λο­γι­κή σκέ­ψη του Κόμ­μα­τος απο­τυ­πώ­νο­νται στις σελί­δες των θεω­ρη­τι­κών οργά­νων της ΚΕ του ΚΚΕ, «Κομ­μου­νι­στι­κή Επι­θε­ώ­ρη­ση» και «Νέος Κόσμος».

Επί­σης, όλη η κομ­μα­τι­κή ζωή και δρά­ση έχει περά­σει μέσα από τις σελί­δες του «Ριζο­σπά­στη» (Οργα­νο της ΚΕ του ΚΚΕ), που είναι σχε­δόν στο σύνο­λό του δωρε­άν προ­σβά­σι­μος στο δια­δί­κτυο για όποιον ενδια­φέ­ρε­ται. Κάνου­με αυτήν τη σημεί­ω­ση για­τί κάτι τέτοιο δεν συμ­βαί­νει με άλλες εφη­με­ρί­δες που το ιστο­ρι­κό τους περιε­χό­με­νο το έχουν ως ειδι­κή υπη­ρε­σία επί πληρωμή.

Το Κόμ­μα επί­σης μέσα από εκδό­σεις, όπως τα λευ­κώ­μα­τα για τα 90 και 100 χρό­νια του Κόμ­μα­τος, τις αντί­στοι­χες εκθέ­σεις, τις εκθέ­σεις καλ­λι­τε­χνι­κών έργων, άλλες θεμα­τι­κές εκθέ­σεις ντο­κου­μέ­ντων, έχει παρου­σιά­σει δημό­σια χιλιά­δες εγγρά­φων και φωτογραφιών.

Αξί­ζει να ανα­φερ­θεί και η έκδο­ση «Επε­σαν Για τη Ζωή», ένα πολύ­το­μο έργο με σύντο­μα βιο­γρα­φι­κά στοι­χεία σχε­δόν 70.000 αγω­νι­στών που έδω­σαν της ζωή τους για να ξημε­ρώ­σουν καλύ­τε­ρες μέρες, έκδο­ση βασι­σμέ­νη στο Αρχείο, συν­δυά­ζο­ντας και άλλες πηγές.

Από το 2007 λει­τουρ­γεί το Επι­μορ­φω­τι­κό Κέντρο Βιβλιο­θή­κη — Αρχείο «Χαρί­λα­ος Φλω­ρά­κης» (ΕΚΧΦ), στο Χαλάν­δρι, όπου στη βιβλιο­θή­κη του και στους υπο­λο­γι­στές του κέντρου είναι προ­σβά­σι­μα στον καθέ­να που ενδια­φέ­ρε­ται σημα­ντι­κός όγκος υλι­κών από το Αρχείο. Και συνε­χί­ζει να εμπλουτίζεται.

Στο ηλε­κτρο­νι­κό του απο­θε­τή­ριο βρί­σκο­νται τελευ­ταία και οι σχε­δόν 14.500 φωτο­γρα­φί­ες από τον αγώ­να του ΔΣΕ, προ­σβά­σι­μες στον καθέ­να που ενδια­φέ­ρε­ται. Χιλιά­δες άνθρω­ποι από την Ελλά­δα και το εξω­τε­ρι­κό έχουν επι­σκε­φθεί και ερευ­νή­σει στο ΕΚΧΦ, ανά­με­σά τους φοι­τη­τές και φοι­τή­τριες του κ. Καραμανωλάκη.

Για υλι­κά που δεν βρί­σκο­νται στο ΕΚΧΦ, οι ενδια­φε­ρό­με­νοι συγ­γε­νείς αγω­νι­στών, ερευ­νη­τές, συγ­γρα­φείς, μελε­τη­τές και άλλοι έχουν λάβει απα­ντή­σεις σε ερω­τή­μα­τά τους και υλι­κό μετά από αίτη­μά τους στο Αρχείο του ΚΚΕ.

Πρέ­πει να σημειω­θεί πως το Αρχείο του ΚΚΕ στε­ρεί­ται σημα­ντι­κών ντο­κου­μέ­ντων του τόσο λόγω των σκλη­ρών επο­χών των διώ­ξε­ων και της παρα­νο­μί­ας, όσο και λόγω της υπε­ξαί­ρε­σης τμή­μα­τός του το 1968.

Διαρ­κής είναι η έκκλη­ση για προ­σφο­ρές ιστο­ρι­κού υλι­κού στο Αρχείο, ενώ οι περισ­σό­τε­ρες από αυτές τις μικρές συλ­λο­γές που προ­σφέ­ρο­νται αναρ­τώ­νται στην ιστο­σε­λί­δα arxeio.kke.gr και είναι προ­σβά­σι­μες στον καθένα.

Ο κ. Καρα­μα­νω­λά­κης, σύμ­φω­να με την ανά­λυ­σή του για το «αρχείο» και το «τραύ­μα» που προ­κα­λεί, ανα­κα­λύ­πτει πως το «τραύ­μα» «δεν αφο­ρού­σε μόνο τον αντί­πα­λο, αλλά και τον σύντρο­φο, ιστο­ρί­ες που για χρό­νια οι άνθρω­ποι κρά­τη­σαν κρυ­φές θέλο­ντας να μην βλά­ψουν το κόμ­μα ή να μην αμαυ­ρώ­σουν τον δικό τους αγώνα».

Ειδι­κά στην Ελλά­δα, που η ταξι­κή πάλη πήρε την πιο οξυ­μέ­νη μορ­φή, ο λαός είναι γεμά­τος τραύ­μα­τα, από την οξυ­μέ­νη κατα­στο­λή σε περιό­δους όπως η λευ­κή τρο­μο­κρα­τία, το όργιο δολο­φο­νιών και εκδι­κη­τι­κό­τη­τας στα χρό­νια 1946 — ’49, αλλά και στα επό­με­να χρό­νια. Οι συνέ­πειες της ήττας είχαν ως απο­τέ­λε­σμα οικο­γέ­νειες ν’ απω­θή­σουν μνή­μες και ιστο­ρία των μελών τους.

Και σήμε­ρα ακό­μα υπάρ­χουν άνθρω­ποι που ανα­ζη­τούν συγ­γε­νείς που χάθη­καν ή ανα­κα­λύ­πτουν το ηρω­ι­κό παρελ­θόν συγ­γε­νών που δεν γνώ­ρι­σαν ή και την ύπαρ­ξη συγ­γε­νών που αγνο­ού­σαν. Π.χ. ανα­ζη­τώ­ντας τις κλη­ρο­νο­μιές για το Κτη­μα­το­λό­γιο, βρί­σκουν πως κάπο­τε υπήρ­χε ένας θεί­ος, ένας παπ­πούς που έπε­σε θύμα της λευ­κής τρο­μο­κρα­τί­ας ή εκτε­λέ­στη­κε κ.ά. Γι’ αυτά ευθύ­νε­ται το αστι­κό κρά­τος που άλλο­τε με δημο­κρα­τι­κο­φά­νεια κι άλλο­τε χωρίς, εξα­πέ­λυ­σε όργιο καταστολής.

Ο συντά­κτης της βιβλιο­πα­ρου­σί­α­σης ανα­φέ­ρει τις υπο­θέ­σεις του Κώστα Καρα­γιώρ­γη, του Νίκου Πλου­μπί­δη, του Γιώρ­γου Γεωρ­γιά­δη, παρου­σιά­ζο­ντας τους πρω­τα­γω­νι­στές γενι­κά ως θύμα­τα της «εσω­κομ­μα­τι­κής εξου­σί­ας». Σύμ­φω­να με την ανά­λυ­σή του, ανα­σύρ­θη­καν στοι­χεία από το Αρχείο για την ενο­χο­ποί­η­σή τους. Η ουσία είναι ότι η σκλη­ρό­τη­τα της ταξι­κής πάλης, με όλες τις πτυ­χές της, δημιούρ­γη­σε κατα­στά­σεις που επη­ρέ­α­σαν και αυτούς που πάλευαν με αυτο­θυ­σία και ανι­διο­τέ­λεια για μια δίκαιη υπό­θε­ση, τους στρα­τευ­μέ­νους κομμουνιστές.

Το ΚΚΕ συλ­λο­γι­κά, μέσα από παλιό­τε­ρες απο­φά­σεις αλλά και μέσα από την Πανελ­λα­δι­κή Συν­διά­σκε­ψη του 2011 και το Δοκί­μιο Ιστο­ρί­ας, έχει τοπο­θε­τη­θεί για τις συγκε­κρι­μέ­νες περι­πτώ­σεις. Εχει ανα­δεί­ξει το υπό­βα­θρο που οδή­γη­σε σε λαθε­μέ­νες — κατα­δι­κα­στέ­ες απο­φά­σεις. Οχι για να τις χρη­σι­μο­ποι­ή­σει ως άλλο­θι για την απο­δο­χή της καπι­τα­λι­στι­κής εξου­σί­ας, όπως κάνει ο κύριος Καρα­μα­νω­λά­κης, αλλά για να βγά­λει διδάγ­μα­τα που θα χρη­σι­μεύ­σουν για την οργά­νω­ση της εργα­τι­κής — λαϊ­κής πάλης για την ανα­τρο­πή της.

Τέλος, ο αρθρο­γρά­φος με αφορ­μή το ότι το κεντρι­κό πρό­σω­πο του μυθι­στο­ρή­μα­τος είναι γυναί­κα, «η φύλα­κας του Αρχεί­ου», γρά­φει: «Με έκα­νε να ξανα­σκε­φτώ πόσο απο­κλει­σμέ­νες από τον κόσμο της Αρι­στε­ράς υπήρ­ξαν οι γυναί­κες, δεν εννοώ στη δρά­ση αλλά στην ίδια την ανέ­λι­ξή τους μέσα λ.χ. στον κομ­μα­τι­κό μηχανισμό».

Στην ΚΕ και στο ΠΓ της εδώ και πολ­λά χρό­νια ανα­δεί­χτη­καν γυναί­κες, εκλέ­χτη­καν στη Βου­λή με τα ψηφο­δέλ­τια του ΚΚΕ. Ενώ γυναί­κα ήταν Γενι­κή Γραμ­μα­τέ­ας της ΚΕ του ΚΚΕ, η συντρό­φισ­σα Αλέ­κα Παπα­ρή­γα, για 23 χρό­νια μετά τις αντε­πα­να­στα­τι­κές ανα­τρο­πές και την κρί­ση του Κόμ­μα­τος το 1991. Αυτό δεν σημαί­νει ότι δεν υπήρ­χαν υστε­ρή­σεις, που το ΚΚΕ τις παλεύ­ει στις αιτί­ες τους, συστη­μα­τι­κά και διαχρονικά.

Ο αρθρο­γρά­φος προ­σε­κτι­κά επι­ση­μαί­νει ότι δεν ανα­φέ­ρε­ται στη μετά τη μετα­πο­λί­τευ­ση περί­ο­δο. Συζη­τά­με για το ΚΚΕ, που από τα πρώ­τα του βήμα­τα πρό­τα­ξε την πάλη για την ισο­τι­μία και χει­ρα­φέ­τη­ση της γυναί­κας. Φυσι­κά είχε να αντι­με­τω­πί­σει το δοσμέ­νο επί­πε­δο των αντι­λή­ψε­ων της καπι­τα­λι­στι­κής κοι­νω­νί­ας, αλλά η γυναί­κα έκα­νε άλμα­τα στη γενι­κό­τε­ρη χει­ρα­φέ­τη­σή της μέσα από το κομ­μου­νι­στι­κό και εργα­τι­κό κίνη­μα, ακό­μα περισ­σό­τε­ρο με το όπλο στο χέρι την περί­ο­δο του ΔΣΕ.

Πολ­λά ήταν τα γυναι­κεία στε­λέ­χη (ναι, λιγό­τε­ρα από τους άνδρες) ήδη από την περί­ο­δο του Μεσο­πο­λέ­μου, όπως η Ηλέ­κτρα Απο­στό­λου, η Καί­τη Ζεύ­γου, οι αδερ­φές Σαμα­ρα­δέ­λη, η Χρύ­σα Χατζη­βα­σι­λεί­ου, η Κού­λα Σου­λιώ­του, η Καί­τη Βιτι­βί­λια και άλλες. Στην περί­ο­δο του ΔΣΕ αυξή­θη­καν οι γυναί­κες μαχή­τριες και αξιω­μα­τι­κοί σε σχέ­ση με τον ΕΛΑΣ. Αλλες γυναί­κες στε­λέ­χη του ΚΚΕ πήραν μέρος σε παρά­νο­μες απο­στο­λές στην Ελλά­δα στη δεκα­ε­τία του 1950, όπως η Χρυ­σού­λα Γκό­γκο­γλου, η Αύρα Παρ­τσα­λί­δου, η Ρού­λα Κου­κού­λου, η Κατί­να Τέντα, η Χρυ­σού­λα Καλι­μά­νη, η Κάτια Βιδά­λη και πολ­λές άλλες.

Αλλες γυναί­κες στε­λέ­χη του ΚΚΕ ήταν σε επί­σης κρί­σι­μους τομείς όπως στον Ραδιο­σταθ­μό, στο Εκδο­τι­κό κ.α., μόνο που η «ανέ­λι­ξη» — όπως την ονο­μά­ζει ο συγ­γρα­φέ­ας — στον κομ­μα­τι­κό μηχα­νι­σμό δεν δια­χω­ρί­ζε­ται από τη δρά­ση αλλά σήμαι­νε περισ­σό­τε­ρη δρά­ση και προ­σφο­ρά και πολ­λές φορές ανω­νυ­μία. Θυμί­ζου­με την Στα­μα­τία Βιτσα­ρά που πέθα­νε το 1948 παρά­νο­μη στον Βύρω­να. Αλλά και πάλι ο ιστο­ρι­κός Καρα­μα­νω­λά­κης δεν έχει την πρό­θε­ση να φωτί­σει την ιστο­ρι­κή αλή­θεια αλλά να στη­ρί­ξει το δικό του πολι­τι­κό σκεπτικό.

Αυτές οι γραμ­μές γρά­φτη­καν με αφορ­μή και μόνο το κεί­με­νο του κ. Καρα­μα­νω­λά­κη, καθώς απο­τε­λεί «σχο­λή» το να δικαιο­λο­γού­νται η κλο­πή Αρχεί­ου της ΚΕ του ΚΚΕ το 1968, η απο­στέ­ρη­ση του ΚΚΕ από ένα μεγά­λο τμή­μα του Αρχεί­ου, όπως και η ενα­πό­θε­σή του σε έναν άλλο φορέα που δεν έχει καμία σχέ­ση με την κομ­μου­νι­στι­κή ταυ­τό­τη­τα αλλά προ­έ­κυ­ψε από την άρνη­σή της. Σε έναν φορέα που χρη­σι­μο­ποιεί τους νεκρούς κομ­μου­νι­στές για να θάψει και τους ζωντανούς.

Οσο και να προ­σπα­θούν οι σημε­ρι­νοί χει­ρι­στές του κλεμ­μέ­νου Αρχεί­ου, που απέ­κτη­σαν πολ­λα­πλά ωφε­λή­μα­τα από αυτό, να κρύ­ψουν αυτό το γεγο­νός κάτω από ψυχο­λο­γι­κές ανα­λύ­σεις του χει­ρί­στου είδους δεν μπο­ρούν να τα κατα­φέ­ρουν. Σίγου­ρα αυτές οι ανα­λύ­σεις χρη­σι­μεύ­ουν στο να επου­λώ­νε­ται το «τραύ­μα» από την υπεν­θύ­μι­ση της κλε­ψιάς. Αυτήν την αλή­θεια την ανα­γνω­ρί­ζει κάθε καλο­προ­αί­ρε­τος ιστο­ρι­κός και ερευνητής.