Χάρτινα καλαμάκια: Τα αιώνια χημικά, η πάντα υπαρκτή οικονομική διάσταση και οι εναλλακτικές

Τα χάρ­τι­να καλα­μά­κια και οι αντί­στοι­χες «οικο­λο­γι­κές» εναλ­λα­κτι­κές έχουν πλέ­ον μπει για τα καλά στην καθη­με­ρι­νό­τη­τα και τις δια­τρο­φι­κές μας συνή­θειες, αντι­κα­θι­στώ­ντας και δια του νόμου τα για επί δεκα­ε­τί­ες χρη­σι­μο­ποιού­με­να πλα­στι­κά για οικο­λο­γι­κούς και υγειο­νο­μι­κούς λόγους.

Πολ­λοί μπο­ρεί να εκφρά­ζουν τη δυσα­ρέ­σκειά τους για την αλλα­γή αυτή, είτε λόγου του αυξη­μέ­νου κόστους ή για τη μειω­μέ­νη τους απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα, αφού έπει­τα από λίγη ώρα ή σε περί­πτω­ση δεύ­τε­ρης χρή­σης λιώ­νουν εξαι­τί­ας της υγρα­σί­ας και είναι ακα­τάλ­λη­λα προς χρήση.

Και παρό­λο που έχου­με συμ­φω­νή­σει ότι το χάρ­τι­νο καλα­μά­κι χρειά­ζε­ται τελι­κά για το καλό μας και για του περι­βάλ­λο­ντος, νέα δεδο­μέ­να έρχο­νται να ξανα­νοί­ξουν τη συζή­τη­ση σχε­τι­κά με τα θετι­κά του, θέτο­ντας ερω­τή­μα­τα για το αν είναι τελι­κά η καλύ­τε­ρη επι­λο­γή ή υπάρ­χει μια όχι τόσο αθώα πλευ­ρά στη σύστα­σή τους.

Μεγά­λη μελέ­τη που έγι­νε στο Βέλ­γιο ήρθε να ταρά­ξει τα νερά, ανα­τρέ­πο­ντας τα μέχρι τώρα δεδο­μέ­να ‑χωρίς να υπο­στη­ρί­ζε­ται ότι πρέ­πει να επι­στρέ­ψου­με στα απο­δε­δειγ­μέ­να βλα­βε­ρά πλα­στι­κά. Αυτή δημο­σιεύ­θη­κε από ερευ­νη­τές του Πανε­πι­στη­μί­ου της Αμβέρ­σας την Πέμ­πτη στο περιο­δι­κό Food Additives and Contaminants και τα ευρή­μα­τά της περιέ­χουν ενδεί­ξεις για την ύπαρ­ξη «αιώ­νιων» χημι­κών ‑γνω­στών και ως PFAS (υπερ­φθο­ρο­αλ­κυ­λι­κές και πολυ­φθο­ρο­αλ­κυ­λι­κές ουσί­ες)- στην πλειο­νό­τη­τα των χάρ­τι­νων καλα­μα­κιών και των καλα­μα­κιών από μπα­μπού που εξετάστηκαν.

Οι επι­στή­μο­νες στο Βέλ­γιο εξέ­τα­σαν 39 μάρ­κες καλα­μα­κιών από χαρ­τί, μπα­μπού, πλα­στι­κό και ανο­ξεί­δω­το ατσά­λι που βρέ­θη­καν σε κατα­στή­μα­τα, σού­περ μάρ­κετ και εστια­τό­ρια σε όλη τη χώρα.

Οι PFAS κίνδυνος για την υγεία και το περιβάλλον

Μιλώ­ντας για τα ευρή­μα­τα της έρευ­νας, ο Ιωάν­νης Κατσο­γιάν­νης, πρό­ε­δρος Ελλή­νων χημι­κών, εξή­γη­σε για­τί είναι σε τελι­κή ανά­λυ­ση εξί­σου ακα­τάλ­λη­λα ‑αν όχι περισ­σό­τε­ρο- με τα πλα­στι­κά για μαζι­κή παρα­γω­γή και κατα­νά­λω­ση: «Τα χάρ­τι­να καλα­μά­κια περιέ­χουν σε 90% των ανα­λύ­σε­ων τις ουσί­ες PFAS ή όπως τα λέμε στην καθο­μι­λου­μέ­νη τα αιώ­νια χημικά».

Αυτές οι χημι­κές ουσί­ες λοι­πόν –όπως προ­κύ­πτει από τις έρευ­νες- όχι απλά μολύ­νουν το περι­βάλ­λον αλλά αν συγκε­ντρω­θούν στον οργα­νι­σμό σε μεγά­λες ποσό­τη­τες είναι επικίνδυνες.

«Μπο­ρεί να προ­κα­λέ­σει μορ­φές καρ­κί­νου, νεο­γνά με χαμη­λό­τε­ρο βάρος και αύξη­ση χολη­στε­ρί­νης», σημεί­ω­σε στην τηλε­ό­ρα­ση του Mega ο κ. Κατσογιάννης.

Περισσότερες PFAS στα χάρτινα απ’ ότι σε άλλων ειδών καλαμάκια

Βέβαια, η ποσό­τη­τα PFAS που περιέ­χουν είναι γενι­κά μικρή, ωστό­σο η καθη­με­ρι­νή χρή­ση τους σε καφέ­δες, ποτά και άλλα ροφή­μα­τα τα καθι­στά ιδιαί­τε­ρα βλα­βε­ρά για την υγεία μας, υπο­στη­ρί­ζει η μελέτη.

«Το θέμα είναι ότι επει­δή δεν βιο­δια­σπώ­νται συσ­σω­ρεύ­ο­νται, άρα και η μικρή ποσό­τη­τα PFAS που παίρ­νου­με από το χάρ­τι­νο καλα­μά­κι έρχε­ται και αθροί­ζε­ται με τις υπό­λοι­πες», εξή­γη­σε ο καθηγητής.

Η έρευ­να έδει­ξε επί­σης ότι οι εν λόγω ουσί­ες εντο­πί­ζο­νταν σε μεγα­λύ­τε­ρη συγκέ­ντρω­ση στα καλα­μά­κια από χαρ­τί, ενώ κατα­γρά­φη­καν στο 80% όσων ήταν φτιαγ­μέ­να από μπα­μπού, στο 75% σε αυτά από πλα­στι­κό και στο 40% στα γυά­λι­να καλα­μά­κια. Μόνο τα καλα­μά­κια από ανο­ξεί­δω­το ατσά­λι δεν περιεί­χαν καθό­λου PFAS και είναι μια επι­λο­γή που συν­δυά­ζει την οικο­νο­μία και την απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα, αφού δεν «χαλά­ει».

Η πάντα υπαρκτή οικονομική διάσταση

Κατα­στη­μα­τάρ­χες και επι­χει­ρη­μα­τί­ες εστί­α­σης απο­τυ­πώ­νουν δια­χρο­νι­κά τις ενστά­σεις τους, κυρί­ως για το οικο­νο­μι­κό σκέ­λος της νομο­θέ­τη­σης της υπο­χρε­ω­τι­κής χρή­σης του χάρ­τι­νου καλαμακίου.

Ένας από αυτούς μίλη­σε στην τηλε­ό­ρα­ση του Mega, λέγο­ντας: «Η χιλιά­δα στα πλα­στι­κά καλα­μά­κια ήταν στα 5 ευρώ. Τώρα τα 250 καλα­μά­κια είναι στα 5 ευρώ. Είναι πολύ μεγά­λη δια­φο­ρά, γύρω στα 300%». Αλλά και η κατα­νά­λω­σή τους είναι πολύ πιο βρα­χεία και γρή­γο­ρη λόγω του υλι­κού τους, οδη­γώ­ντας κατά συνέ­πεια σε διο­γκω­μέ­νη διο­χέ­τευ­ση των PFAS στα οικο­συ­στή­μα­τα και αυξη­μέ­νο κόστος για όλους.

«Μας ζητά­νε πλα­στι­κά καλα­μά­κια για­τί τα χάρ­τι­να λιώ­νουν πάρα πολύ γρή­γο­ρα με απο­τέ­λε­σμα να ζητά­νε 2–3 καλα­μά­κια», δηλώ­νει ο ίδιος.

Οι τοξικές ουσίες PFAS είναι ‑σχεδόν- παντού στην αγορά

Οι PFAS δεν εντο­πί­ζο­νται βέβαια μόνο στα χάρ­τι­να καλα­μά­κια. Εισή­χθη­σαν για πρώ­τη φορά τη δεκα­ε­τία του 1940 με σκο­πό την ενί­σχυ­ση της ανθε­κτι­κό­τη­τας των προ­ϊ­ό­ντων στο λάδι, το νερό και το λίπος και άρα την επι­βρά­δυν­ση της εντρο­πί­ας, της φθο­ράς και των αρνη­τι­κών συνε­πειών που φέρ­νει η χρή­ση και το πέρα­σμα του χρό­νου σε τρό­φι­μα και καθη­με­ρι­νά αντικείμενα.

Τα «αιώ­νια χημι­κά» βρί­σκο­νται σε αμέ­τρη­τα προ­ϊ­ό­ντα, από αδιά­βρο­χα μπου­φάν και χαλιά, μέχρι αντι­κολ­λη­τι­κά τηγά­νια, ανα­φέ­ρει ο κ.Κατσογιιάννης.

Όπως επι­ση­μαί­νει ο καθη­γη­τής, και αύριο να στα­μα­τού­σε η χρή­ση τους, θα έπαιρ­νε 1–2 γενιές για να μην υπάρ­χουν τόσο μεγά­λες συγκε­ντρώ­σεις PFAS στο περιβάλλον.

Οι εναλλακτικές

Στη συζή­τη­ση έρχε­ται να συμ­βάλ­λει ο καθη­γη­τής Ανα­λυ­τι­κής Χημεί­ας, Νίκος Θωμα­ΐ­δης. Είπε ότι είναι σε εξέ­λι­ξη μία προ­σπά­θεια των επι­στη­μό­νων να ανα­πτυ­χθεί η λεγό­με­νη «πρά­σι­νη χημεία», η οποία βεβαί­ως, όπως διευ­κρί­νι­σε, είναι ακρι­βό­τε­ρη από τις κλασ­σι­κές, τις συν­θε­τι­κές διερ­γα­σί­ες που εφαρ­μό­ζο­νται. «Η επι­στή­μη δεν έχει ακό­μα την τελι­κή απά­ντη­ση», είπε για να κατα­λή­ξει με την προ­τρο­πή… «ας πίνου­με τον καφέ μας χωρίς καλαμάκι».

Πηγή: efsyn.gr