«Ψυχομάνα»

Μια επι­πλέ­ον διά­στα­ση της μητρό­τη­τας δίνει ο Νικό­λα­ος Γύζης στην ελαιο­γρα­φία του «Η Ψυχο­μά­να» (φιλο­τε­χνή­θη­κε μετα­ξύ 1882 και 1883 και ανή­κει στη συλ­λο­γή του Ιδρύ­μα­τος Ε. Κου­τλί­δη). Στο έργο, τονί­ζε­ται η φιλάν­θρω­πη προ­θυ­μία μιας νεα­ρής μητέ­ρας να βοη­θή­σει στην επι­βί­ω­ση ενός ορφα­νού παι­διού, θηλά­ζο­ντάς το παρου­σία της δικής της κορού­λας. Για τον Γύζη, η σχέ­ση μάνας-παι­διού υπερ­βαί­νει την κύη­σή του από τη μητέ­ρα. Όχι άδι­κα, ο Οδυσ­σέ­ας Ελύ­της είχε γρά­ψει «Κι ένα τέταρ­το μητέ­ρας αρκεί για δέκα ζωές, και πάλι κάτι θα περισ­σέ­ψει που να το ανα­κρά­ξεις σε στιγ­μές μεγά­λου κινδύνου».