16 Ιανουαρίου 1979: Ο λαός του Ιράν γκρεμίζει το καθεστώς του σάχη

Το 1979 άρχι­σε εξαι­ρε­τι­κά δυσοί­ω­να για τον «Οίκο του Παγω­νιού», όπως ονο­μα­ζό­ταν η δυνα­στεία που κυβερ­νού­σε το Ιράν. Κατά τη διάρ­κεια του 1978, ο σάχης Ρεζά Παχλε­βί είχε χρε­ω­θεί αλλε­πάλ­λη­λες εκα­τόμ­βες, σε μια μάταιη προ­σπά­θεια να ανα­χαι­τί­σει τα ογκού­με­να κύμα­τα των λαϊ­κών δια­δη­λώ­σε­ων για την ανα­τρο­πή της μοναρ­χί­ας. Η διά­χυ­τη εντύ­πω­ση ότι το καθε­στώς «μετρά­ει μέρες» ενι­σχύ­θη­κε τις τελευ­ταί­ες μέρες του Δεκέμ­βρη, όταν έγι­νε γνω­στό ότι μέλη της αυτο­κρα­το­ρι­κής οικο­γέ­νειας έφυ­γαν κιό­λας κρυ­φά για τις ΗΠΑ, φυγα­δεύ­ο­ντας λαθραία μέρος από τα αμύ­θη­τα περιου­σια­κά στοι­χεία του «Ιδρύ­μα­τος Παχλεβί».

Την Πρω­το­χρο­νιά του 1979, ο σάχης απο­φά­σι­σε να παί­ξει το τελευ­ταίο του χαρ­τί. Η στρα­τιω­τι­κή κυβέρ­νη­ση του στρα­τη­γού Αζάρ έδω­σε τη θέση της σε πολι­τι­κή κυβέρ­νη­ση υπό τον Σαπούρ Μπα­χτιάρ, σε μια ατμό­σφαι­ρα πλη­θω­ρι­κών υπο­σχέ­σε­ων για άρση του στρα­τιω­τι­κού νόμου και ελεύ­θε­ρες γενι­κές εκλο­γές. Ο Μπα­χτιάρ ήταν από τους πλέ­ον προ­βε­βλη­μέ­νους Ιρα­νούς πολι­τι­κούς, γνω­στός για τις φιλε­λεύ­θε­ρες από­ψεις του και στέ­λε­χος του παρά­νο­μου Εθνι­κού Μετώπου.

Αλλά τα αισιό­δο­ξα σενά­ρια δε δικαιώ­νο­νται από τις εξε­λί­ξεις, καθώς η κυβέρ­νη­ση Μπα­χτιάρ καταγ­γέλ­λε­ται και από τους δυο βασι­κούς πόλους της ιρα­νι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης: Το Ισλα­μι­κό Επα­να­στα­τι­κό Συμ­βού­λιο, του οποί­ου ηγεί­ται ο εξό­ρι­στος στη Γαλ­λία αγια­το­λάχ Ρου­χο­λά Χομεϊ­νί, και το επί­ση­μο Εθνι­κό Μέτω­πο του Καρίμ Σαντζάμπι.

Στις 16 Γενά­ρη 1979, λίγες ώρες μετά την παρο­χή ψήφου εμπι­στο­σύ­νης από το ιρα­νι­κό Κοι­νο­βού­λιο στην κυβέρ­νη­ση Μπα­χτιάρ, ο σάχης και η αυτο­κρά­τει­ρα Φαράχ εγκα­τα­λεί­πουν το Ιράν και κατα­φεύ­γουν στην Αίγυ­πτο. Στην επί­ση­μη ανα­κοί­νω­ση γίνε­ται λόγος για σύντο­μες δια­κο­πές, αλλά η πλειο­ψη­φία των πολι­τι­κών παρα­τη­ρη­τών, μέσα και έξω από το Ιράν, αμφι­βάλ­λουν ζωη­ρά κατά πόσον ο σάχης θα μπο­ρέ­σει να επι­στρέ­ψει ποτέ στη χώρα του.

Ο ίδιος ο σάχης μπο­ρεί να είχε στο μυα­λό του το σενά­ριο του 1953, όταν ανα­γκά­στη­κε να περά­σει κάμπο­σες μέρες στη Ρώμη, μέχρι να ανα­τρέ­ψουν οι Αμε­ρι­κα­νοί την κυβέρ­νη­ση Μοσα­ντέκ και να τον επα­να­φέ­ρουν στον αυτο­κρα­το­ρι­κό του θρό­νο. Αλλο πράγ­μα, όμως, είναι η ανα­τρο­πή μιας ενο­χλη­τι­κής κυβέρ­νη­σης, όπως εκεί­νη του Μοσα­ντέκ, και άλλο η ανα­χαί­τι­ση μιας λαϊ­κής πλημ­μυ­ρί­δας. Νωρίς το από­γευ­μα της 16ης Γενά­ρη 1979, ατέ­λειω­τα πλή­θη κατε­βαί­νουν στους κεντρι­κούς δρό­μους και τις πλα­τεί­ες, από τη μια άκρη του Ιράν ως την άλλη, με χορούς, τρα­γού­δια και συν­θή­μα­τα και γκρε­μί­ζουν αγάλ­μα­τα του σάχη, γιορ­τά­ζο­ντας το τέλος της δυνα­στεί­ας των Παχλεβί.

Πηγή: Ριζο­σπά­στης