19 Ιούνη 1947: Εκτέλεση 17 κομμουνιστών στην Αίγινα (Β’ μέρος)

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

«Και οι 17 πρόταξαν ηρωικά τα στήθη τους στο εκτελεστικό απόσπασμα φωνάζοντας: Ζήτω το  ΕΑΜ, Ζήτω ο Ζαχαριάδης»

19/6/1947: Στον Τούρ­λο Αίγι­νας εκτε­λού­νται 17 κομ­μου­νι­στές από τις φυλα­κές της Αιγι­νας. Είναι οι: Απο­στο­λά­κης Νίκος, Αυγέ­ρης Μήτσος, Βου­τσι­νάς Κώστας, Γκι­να­νιώ­της Θανά­σης, Γκί­νης Δημή­τρης, Δημη­τρα­κό­που­λος Πανα­γιώ­της, Καλο­γιάν­νης Κυριά­κος, Κόλ­λιας Αλέ­κος, Κωτού­λιας Κώστας, Λάτσος Συνο­δι­νός, Μονέ­δας Μιχά­λης, Μπουρ­δής Αντώ­νης, Ντά­λιος Δημή­τρης, Σιδέ­ρης Θόδω­ρος, Τόλιας Πανα­γιώ­της, Τρια­ντά­φυλ­λου Θόδω­ρος, Χατζό­που­λος Βαγ­γέ­λης. (ΦΩΤΟ: Από πλά­κα στο κοι­μη­τή­ριο της Αίγινας)

Σε εκθέ­σεις εκτε­λέ­σε­ων  που δημο­σιεύ­ο­νται  σε ΦΕΚ (!) δια­βά­ζου­με τις τρα­γι­κές και ταυ­τό­χρο­να ανα­τρι­χια­στι­κές λεπτο­μέ­ρειες όλου του «τελε­τουρ­γι­κού» των εκτελέσεων.

«26 :Αυγού­στου 1947,ΦΕΚ 43

Εκθε­σις εκτε­λέ­σε­ως κατα­δι­κα­στι­κής ρις θάνα­τον αποφάσεως

Εν Αιγί­νη σήμε­ρον την 19ηντου μηνός Ιου­νί­ου  του χιλο­στού εννε­α­κο­σιο­στού τεσ­σα­ρα­κο­στού εβδό­μου (1947) έτους ημέ­ραν Πέμ­πτην και ώραν5π.μ ημείς ο παρά τοις εν Πει­ραιεί Πλημ/δίκαις Ανει­σαγ­γε­λεύς  Χρ. Μάλ­φας ορι­σθέ­ντες υπό του κ.  Εισαγ­γε­λέ­ως των εν Πει­ραιεί Πλημ/δικών όπως παρα­στώ κατά την εκτέ­λε­σιν της υπ’ αριθ. 19 και από 27 Σεπτεμ­βρί­ου 1945 απο­φά­σε­ως του Δικα­στη­ρί­ου των εν Θήβαις Συνέ­δρων δι’ ης κατε­δι­κά­σθη­σαν εις την ποι­νήν του θανά­του οι κηρυ­χθέ­ντες ένο­χοι φόνου 1) Ευάγ­γε­λος Χατζό­που­λος του Γεωρ­γί­ου ή Κοντο­βάγ­γε­λος γεν­νη­θείς εν Κων­στα­ντι­νου­πό­λει και κατοι­κών εν Αθή­ναις (Συνοι­κι­σμός Περι­στε­ρί­ου) ετών 22 σερ­βι­τό­ρος ‚άγα­μος και Χρι­στια­νός Ορθό­δο­ξος και 2) Θεό­δω­ρος Σιδέ­ρης του Βασι­λεί­ου γεν­νη­θείς εν Αθή­ναις και κατοι­κών ωσαύ­τως ετών24,εργάτης έγγα­μος και Χρι­στια­νός Ορθό­δο­ξος, ήδη κρα­του­μέ­νων εν ταις ενταύ­θα Φυλα­καίς Αιγί­νης, παρα­λα­βό­ντες και τον Δικα­στι­κόν Γραμ­μα­τέα της Εισαγ­γε­λί­ας Πρω­το­δι­κών Πει­ραιώς Παν. Φωκάν ‚μετέ­βη­μεν εις τον τόπον της εκτε­λέ­σε­ως Τούρ­λος (β’ Οχυ­ρόν) της Κοι­νό­τη­τος Μεσα­γρού Αιγί­νης  ένθα παρί­στα­το ο ιερεύς φυλα­κών Αιγί­νης Κων/νος Κανάκης,ο ιατρός (Ανθυ­πί­α­τρος) Εμ. Οκο­νο­μί­δης και ο Πρό­ε­δρος της Κοι­νό­τη­τος Μεσα­γρού Αιγί­νης Δημή­τριος Μπό­γρης. Προ­σα­χθέ­ντες οι εις θάνα­τον κατα­δι­κα­σθέ­ντες 1) Ευάγ­γε­λος Γεωρ­γί­ου Χατζό­που­λος ή Κοντο­βάγ­γε­λός και 2) Θεό­δω­ρος Βασι­λεί­ου Σιδέ­ρης περί της ταυ­τό­τη­τος των οποί­ων  εβε­βαιώ­θη­μεν υπό του Αρχι­μαν­δρί­του Κων/νου Κανά­κη και του επί κεφα­λής του Στρα­τιω­τι­κού Απο­σπά­σμα­τος του Ταγ­μα­τάρ­χου Βασι­λεί­ου Παπα­δη­μη­τρο­πού­λου , αλλά και εξ αυτών των ιδί­ων κατα­δί­κων οίτι­νες ερω­τη­θέ­ντες εδή­λω­σαν ότι ουδέν έχου­σι να είπωσι.

Μεθ’ ο τοπο­θε­τη­θέ­ντων των κατα­δί­κων ένα­ντι του Εκτε­λε­στι­κού Απο­σπά­σμα­τος ανε­γνώ­σθη υπό του Γραμ­μα­τέ­ως εις επή­κο­ον πάντων των παρι­στα­μέ­νων η ρηθεί­σα υπ’ αριθ. 19/45 από­φα­σις του Δικα­στη­ρί­ου των εν Θήβαις Συνέ­δρων και εξε­τε­λέ­σθη­σαν υπό του Εκτε­λε­στι­κού Απο­σπά­σμα­τος δια τυφε­κι­σμόν θανα­τω­θέ­ντων των κατα­δί­κων και δια­πι­στω­θέ­ντος του θανά­του των υπό του ιατρού.

Εφ’ ω συνε­τά­γη η παρού­σα ήτις ανα­γνω­σθεί­σα και βεβαιω­θεί­σα υπογράφεται.

Ο Αντιει­σαγ­γε­λεύς Πλμ/δικών

ΧΡ. ΜΑΛΦΑΣ

Ο Δικ. Γραμματεύς

ΠΑΝ. ΦΩΚΑΣ»

Ποιοι ήταν οι αγωνιστές

Πλη­ρο­φο­ρί­ες για το ποιοι ήταν οι αγω­νι­στές που εκτε­λε­στή­καν δίνει ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ (21/6) κάτω από τον χαρα­κτη­ρι­στι­κό τίτλο «ΟΙ ΗΡΩΕΣ» που ταυ­τό­χρο­να απα­ντά και στα κατη­γο­ρη­τή­ρια σκο­πι­μό­τη­τας με τα οποία δικά­στη­καν «εις θάνα­τον».

Γρά­φει χαρα­κτη­ρι­στι­κά: «Για να εκτε­λέ­σει με την έγκρι­ση των Αμε­ρι­κά­νων τους 17 ήρω­ες η κυβέρ­νη­ση επι­κα­λέ­στη­κε – ύστε­ρα από 2 χρό­νια – τις κατα­δι­κα­στι­κές απο­φά­σεις των μετα­δε­κεμ­βρια­νών δικα­στη­ρί­ων. Απο­φά­σεις  που βγή­καν μέσα σε μια βαρειά ατμό­σφαι­ρα κορε­σμέ­νη από πάθος και μίσος. Απο­φά­σεις που δεν ήταν τίπο­τα άλλο παρά μία εκδί­κη­ση. Τι αξία είχαν οι κατα­δι­κα­στι­κές εκεί­νες απο­φά­σεις φαί­νε­ται από το ίδιο το στοι­χείο, στο οποίο στη­ρί­χθη­καν και που αντέ­γρα­ψε στις προ­χθε­σι­νές του ανα­κοι­νώ­σεις το Υπουρ­γεί­ου Δικαιο­σύ­νης. Έτσι ένας από τους 17,ο Αλ. Κόλιας ο 16^ος στον κατά­λο­γο του αίμα­τος που ανα­κοί­νω­σε το υπουρ­γείο Δικαιο­σύ­νης κατα­δι­κά­στη­κε και εκτε­λέ­στη­κε για­τί είχε κατη­γο­ρη­θεί ότι σκό­τω­σε μια άγνω­στη γυναί­κα, άγνω­στο που, άγνω­στο πότε! Για την ίδια αιτία κατα­δι­κά­σθη­κε μαζί του στα 1945 στη Θήβα άλλο από τους 17, ο Π. Δημη­τρα­κό­που­λος. Δίπλα τους έπε­σε από τις ίδιες σφαί­ρες ο Κ. Βου­τσι­νός 27 χρο­νών.  Καπε­τά­νιος λόχου στο Περι­στέ­ρι, μέλος του ΚΚΕ από το 1941 υπε­ρα­σπί­στη­κε αρχι­κά το Δεκέμ­βριο τις δυτι­κές συνοι­κί­ες της Αθή­νας με το λόχο του. Αυτό ήταν το μεγά­λο έγκλη­μα του. Και γι’αυτό τουφεκίστηκε.

Ο Μαν. Τόλιας, άλλος από τους 17,καταδικάσθηκε και εκτε­λέ­στη­κε για­τί λέει το κατη­γο­ρη­τή­ριο, σκό­τω­σε- χωρίς αυτό ν’ απο­δει­χτεί ποτέ- «ένα ινδόν στρα­τιώ­τη». Έναν από τους άγριους της ζού­γκλας που είχε κου­βα­λή­σει εδώ ο Σκό­μπυ για να περά­σει «εν στό­μα­τι μαχαί­ρος» τα γυναι­κό­παι­δα της ηρω­ϊ­κής Καισαριανής.

Ο Ευθ. Χατζό­που­λος, έβδο­μος στον κατά­λο­γο του υπουρ­γεί­ου Δικαιο­σύ­νης ήταν τραυ­μα­τί­ας του αλβα­νι­κού μετώ­που όπου υπη­ρε­τού­σε σαν εθε­λο­ντής σε ηλι­κία 18 χρο­νών υπό τις  δια­τα­γές του συνταγ­μα­τάρ­χη Π. Κατσώ­ατ σήμε­ρα βου­λευ­τή. Πήρε από την αρχή μέρος στην Εθνι­κή Αντί­στα­ση. Πολέ­μη­σε του Γερ­μα­νούς στη μεγά­λη τους επι­δρο­μή στο Περι­στέ­ρι – Μπα­ρου­τά­δι­κο. Κατα­δι­κά­σθη­κε σε θάνα­το, επει­δή κατη­γο­ρή­θη­κε αόρι­στα από ένα μάρ­τυ­ρα ότι σκό­τω­σε τον αντι­συ­νταγ­μα­τάρ­χη της Ειδι­κής Ασφα­λεί­ας Γ.  Ξυπο­λη­τά και τον αστυ­νό­μο Γ. Καλα­μα­ρά. Για τον ίδιο λόγο κατα­δι­κά­σθη­κε σε θάνα­το και ο Θεοδ. Σιδέ­ρης. Το Φεβρουά­ριο και το Δεκέμ­βριο του 1942 ανα­τί­να­ξε δύο επί­τα­κτα πλοία των Γερ­μα­νών, το 1943 κατα­δι­κά­σθη­κε από γερ­μα­νι­κό στρα­το­δι­κείο σε θάνα­το και επικηρύχθηκε.

Αλλοι από τους 17 ήρω­ες που εκτε­λέ­σθη­καν στην Αίγι­να; Οι Αθ. Γκινιώτης,Κ. Καλι­γιάν­νης, Σ. Λάτσος. Είχαν κατα­δι­κα­σθεί και οι 3 για το φόνο του προ­δό­τη διοι­κη­τή του Αστυ­νο­μι­κού Τμή­μα­τος Περι­στε­ρί­ου Γερο­στά­θου πρά­κτο­ρα των Γερ­μα­νών και συνερ­γά­τη τους στα μεγά­λα μπλό­κα. Ο Δ. Γκί­νης που ανα­φέ­ρε­ται πρώ­τος-πρώ­τος στον κατά­λο­γο του υπουρ­γεί­ου Δικαιο­σύ­νης είχε κατα­δι­κα­σθεί με την κατη­γο­ρία ότι στην κατο­χή σκό­τω­σε τον ταγ­μα­τα­σφα­λί­τη χωρο­φύ­λα­κα Χιόνη.

Με ανά­λο­γες ασύ­στα­τε κατη­γο­ρί­ες είχαν κατα­δι­κα­σθεί και εκτε­λέ­σθη­καν ο Μονέ­δας, ο Αυγέ­ρης ‚ο Μπουρ­δής που για τη δρά­ση τους έδω­σε στοι­χεία χθες το κύριο άρθρο του Ριζο­σπά­στη. Με αόρι­στες κατη­γο­ρί­ες για εκτε­λέ­σεις «εθνι­κο­φρό­νων κατά το δεκ­δεμ­βρια­νόν  κίνη­μα» είχαν κατα­δι­κα­σθεί και εκτε­λέ­σθη­σαν στην Αίγι­να και οι Θ. Τρια­ντα­φύλ­λου και Δ. Ντάλιος,17 ήρω­ες θυσιά­στη­καν στη εκδί­κη­ση και το μίσος του μετα­δε­κεμ­βρια­νού κρά­τους που θεω­ρεί εφιάλ­τη του την Εθνι­κή Αντί­στα­ση. Εκεί­νη που αλλού δικά­ζει και εκτε­λεί, όπως τους αξί­ζει τους προδότες».

Υπήρ­χαν και διε­θνείς αντιδράσεις

Σε αντα­πό­κρι­σή του από το Λον­δί­νο ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ (21/6) ανα­φέ­ρει: «ΛΟΝΔΙΝΟ 20. (Του αντα­πο­κρι­τή μας)- Η Είδη­ση για την εκτέ­λε­ση των 17 αγω­νι­στών μετα­ξύ των οποί­ων ήταν και 3 εθνι­κοί ήρω­ες, Μονέ­δας, Αυγέ­ρης και Μπουρ­δής ήρθε να εξου­δε­τε­ρώ­σει την ικα­νο­ποί­η­ση με την οποία η προ­ο­δευ­τι­κή κοι­νή γνώ­μη της Αγγλί­ας άκου­σε ότι ανε­στά­λη η εκτέ­λε­ση του Γου­σί­δη. Αίσθη­μα απέ­ρα­ντης φρί­κης εξέ­φρα­σαν τόσο οι Άγγλοι συν­δι­κα­λι­στές και οι απλοί εργά­τες, όσο και οι εργα­τι­κοί βου­λευ­τές που διά­βα­σαν τη φοβε­ρή είδη­ση. Ιδιαί­τε­ρη εντύ­πω­ση έκα­νε το γεγο­νός ότι η εκτέ­λε­ση των δέκα επτά αγω­νι­στών έγι­νε την ημέ­ρα ακρι­βώς που επρό­κει­το να δημο­σιευ­τεί η ελλη­νο­α­με­ρι­κα­νι­κή «συμ­φω­νία» σαν να υπήρ­χε πρό­θε­ση, με τη σύμ­πτω­ση των δύο  γεγο­νό­των, να υπο­γραμ­μι­σθεί η άμε­ση ευθύ­νη της αμε­ρι­κα­νι­κής πολι­τι­κής στο έγκλη­μα. Στην εκτέ­λε­ση ιδί­ως των 3 αγω­νι­στών που για τη σωτη­ρία τους επί δύο χρό­νια είχαν αγω­νι­σθεί Βρε­τα­νοί επι­στή­μο­νες, βου­λευ­τές, συν­δι­κα­λι­στές και δια­νο­ού­με­νοι ‚η αγγλι­κή προ­ο­δευ­τι­κή κοι­νή γνώ­μη βλέ­πει την πρό­θε­ση του μοναρ­χι­κού καθε­στώ­τος να αγνο­ή­σει τελεί­ως τα αισθή­μα­τα του αγγλι­κού λαού και να προ­χω­ρή­σει στο όργιο  του αίμα­τος σαν να μην υπο­λο­γί­ζει καθό­λου  τη δύνα­μη των Άγγλων προοδευτικών. 

Το «ΝΙΟΥ ΓΙΟΡΚ ΧΕΡΑΛΑΝΤ ΤΡΙΜΠΙΟΥΝ»

Μακρύ τηλε­γρά­φη­μα για την εκτέ­λε­ση των 17 αγω­νι­στών δημο­σιεύ­ε­ται στην ευρω­παϊ­κή έκδο­ση του «Νιου Γιορκ Χέραλντ Τρί­μπιουν». Η εφη­με­ρί­δα γρά­φει: «Η εκτέ­λε­ση έγι­νε πριν καλά – καλά περά­σουν 24 ώρες  από την έγγρα­φη υπό­σχε­ση που έδω­σε η ελλη­νι­κή κυβέρ­νη­ση προς τις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες ότι θα κατα­βά­λει κάθε προ­σπά­θεια «δια την επί­λυ­σιν των εσω­τε­ρι­κών διαφορών».

Θ.ΔΟΓΑΝΗΣ»

Σε αντα­πό­κρι­ση του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ (22/6) από τη Νέα Υόρ­κη ανα­φέ­ρει: «ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ 21. (Του αντα­πο­κρι­τή μας):  Το «Νταί­η­λυ Γουώ­κερ» της Νέας Υόρ­κης ανα­φε­ρό­με­νο στην εκτέ­λε­ση των17 ηρώ­ων στην Αίγι­να γρά­φει τα εξής: Το πρωί της Πέμ­πτης άρχι­σε στην Ελλά­δα η εφαρ­μο­γή του «δόγ­μα­τος Τρούμαν».Δεν είχε στε­γνώ­σει η μελά­νη της «συμ­φω­νί­ας» με τους Έλλη­νες δικτά­το­ρες όταν αφαι­ρέ­θη­κε η ζωή από τους 17 άνδρες που κατά τον πόλε­μο ανδρα­γά­θη­σαν στο πλευ­ρό μας. Πόσον αλή­θεια θόρυ­βο και πόσες υστε­ρι­κές κραυ­γές ξεσή­κω­σε ο διευ­θυ­νό­με­νος από τα τραστ τύπος όταν στην Ουγ­γα­ρία αντι­κα­τε­στά­θη­σαν δύο υπουρ­γοί! Και πόση όμως σιγή κάλυ­ψε τον ίδο τύπο τώρα που εκτε­λέ­σθη­καν οι 17 Έλλη­νες αντιφασίστες.

Το «Νται­η­λυ Γουώ­κερ» δίνει στοι­χεία από τη δρά­ση του μοναρ­χο­φα­σι­σμού στην Ελλά­δα και τη δρά­ση του Μονέ­δα στην κατο­χή. Στο άρθρο του κατα­λή­γει τονί­ζο­ντας ότι οι 17 που εκτε­λέ­σθη­καν είναι ένα ελά­χι­στο μέρος από τις χιλιά­δες που βασα­νί­ζο­νται, φυλα­κί­ζο­νται, εξο­ρί­ζο­νται και δολο­φο­νού­νται καθη­με­ρι­νά. Ο λαός της Αμε­ρι­κής γρά­φει ‚πρέ­πει να μάθει ότι το «δόγ­μα Τρού­μαν» προ­συ­πέ­γρα­ψε ένα καθε­στώς δολο­φο­νιών για την Ελλά­δα. Ο λαός πρέ­πει αν δώσει στον Τρού­μαν να κατα­λά­βει ότι η εκτέ­λε­ση ηρω­ϊ­κών μας συμ­μά­χων πρέ­πει να στα­μα­τή­σει. Υπάρ­χουν ακό­μη 1.300 κατα­δι­κα­σμέ­νοι σε θάνα­το. Και κατα­λή­γει: Γράψ­τε, τηλε­γρα­φή­στε στον πρό­ε­δρο Τρού­μαν να στα­μα­τή­σει αμέ­σως το έγκλη­μα αυτό. Ν. ΚΥΡΙΑΖΙΔΗΣ».